اسباب توفیق و سلب آن

● پرسش:
چه عوامل و اسبابی موجب پیدایش موفقیت یا سلب آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان می گردد. لطفا به نحو اجمال آنها را توضیح دهید؟
● پاسخ:
در بخش های قبلی پاسخ به این سؤال مهم ترین …

پرسش:

چه عوامل و اسبابی موجب پیدایش موفقیت یا سلب آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان می گردد. لطفا به نحو اجمال آنها را توضیح دهید؟

پاسخ:

در بخش های قبلی پاسخ به این سؤال مهم ترین عوامل موفقیت و توفیقات انسان را شامل:

۱) واقع گرایی

۲) جذابیت

۳) تدریج

۴) رعایت مراتب حال

۵) عزم و استواری

۶) استعانت و توسل

۷) اسوه گزینی

۸) مشارطه، مراقبه و محاسبه مطرح کردیم. اینک در ادامه بخش پایانی مطلب را پی می گیریم.

۹)سخت کوشی و تحمل سختی ها

اگر طالب موفقیت هستیم، باید بپذیریم که همه چیز با کار و کوشش سخت، بردباری و مقاومت در مقابل دشواری ها به دست می آید و کسی با خوش گذرانی و راحت طلبی، به جایی نمی رسد.

۱۰)برنامه، نظم و تداوم:

هدف خویش را در زندگی و رسیدن به قرب الهی، مشخص و برای رسیدن به آن، برنامه ریزی کنید و برآن برنامه، پای بفشارید. نظم و برنامه ریزی، از لوازم ضروری موفقیت در دین داری و یا هر کار دیگر است و امکان ندارد که یک فرد بی انضباط و بی نظم، در رسیدن به اهداف زندگی خود موفق باشد.

این برنامه که در حقیقت، یک دستورالعمل خودسازی و قرب الهی است، باید با دقت و مطالعه و با مشورت متخصصان متعهد و علمای دین تنظیم شود؛ تا هم قابل عمل باشد و هم از افراط و تفریط به دور باشد و موفقیت در عمل و عبادت خدا، درگرو تداوم عمل به این برنامه است.

۱۱) تامین اقتصادی:

از نظر اسلام هم فقر زیاد مانع انجام وظایف بندگی است و هم ثروت فراوان و بهترین حالت برای آسودگی خاطر و تمرکز در بندگی خداوند، حالت تعادل و تأمین اقتصادی است. کسی که فقیر است، همواره باید به فکر آب و نان خانواده خود باشد و کسی که مال و ثروت فراوان دارد، همواره باید وقت و نیروی خود را در جهت سامان دادن و حفظ و حراست اموال خود به هدر بدهد و این دو گروه، معمولا در دین داری و عبودیت خداوند، موفق نستند.

قرآن کریم نسبت به ثروت فراوان می فرماید: «انسان همین که خود را ثروتمند و بی نیاز احساس کند، به شورش و طغیان گری دست می زند.» (علق-۶) از رسول اکرم(ص) نقل شده که فرموده که فرمود: نزدیک است فقر، آدم فقیر را به کفر بکشاند (کافی، ج ۲، ص ۳۰۷)

۱۲) رفق و مدارا؛ یکی از شرایط موفقیت در عبادت، اقتصاد در آن و رفق و مدارا با خود است؛ حتی عبادت را نباید به خود تحمیل کرد. عبادت تحمیلی، باعث زدگی انسان می شود و حال بندگی را زایل و خود عملی بی ثمر است.

در روایات اسلامی، تاکید فراوان شده است که در عبادت، میانه رو باشید و اقبال و ادبار قلب خویش را در نظر بگیرید و در حالتی که میل و اقبال دارید، بیشتر عبادت کنید و در موقع بی حالی و بی اشتیاقی به عبادت، به انجام واجبات بسنده کنید.

۱۳) طلب توفیق از خداوند؛ دعا و درخواست، به ویژه با تضرع و گریه و با دل شکسته، علاوه بر آثار مادی و معنوی استجابت و موفقیت در رسیدن به اهداف، دل را برای انجام اوامر الهی، رقیق و آماده می سازد و آن را از کدورت ها و تعلق و تشویش و اضطراب های ناشی از وسوسه های یأس آور شیطان و نفس اماره، پالایش می دهد.

برای مطالعه بیشتر، به کتاب های زیر مراجعه کنید:

۱) اوصاف الاشراف، خواجه نصیرالدین طوسی.

۲) منازل السائرین، خواجه عبدالله انصاری.

۳) جامع السعادات، نراقی.

۴) الاخلاق، شبر.

۵) سیر و سلوک، بحرالعلوم.

۶) لب اللباب، علامه طباطبایی.

۷) رساله لب اللباب، سیدمحمدحسین حسینی تهرانی.

۸) تهذیب نفس یا خودسازی، استاد ابراهیم امینی.

۹) خودشناسی برای خودسازی، استاد مصباح یزدی.