شرمنده ام قربان, کمی باران ندارید

قطع آب و برق این روزها سروصدای زیادی به پا کرده

گرمای نفسگیر تابستان امسال آنقدر همه را کلافه و غافلگیر کرده است که به نوعی در همه جا و در همه احوال از آن حرف می‌زنند. روشن کردن کولر و گذاشتن آن روی دور تند، بیرون نیامدن از خانه به جز موارد ضروری و در ساعتی که آفتاب پا پس کشیده و پناه بردن به شهرهای دیگر و... هم راه چاره‌ای گذرا و موقتی است....

گرما همه جا هست و بدتر از آن اینکه در کنار گرمای شدید امسال، بی‌آبی و قطع برق هم گریبانگیر بسیاری شده است. آمارها از بالا رفتن شدید مصرف آب خبر می‌دهند تا جایی که گفته می‌شود میزان مصرف آب رکورد ۵۰ سال گذشته را زده و از طرفی استفاده از وسایل خنک‌‌کننده مانند کولر باعث شده مصرف برق هم افزایش پیدا کند و قطعی‌های برق هم به صدای هوا در لوله‌های خالی آب اضافه شود. علت چیست؟ آیا افزایش گرمای هوا باعث این اتفاق شده؟ کم‌آبی نتیجه بارش‌های کم و مصرف نادرست است یا نداشتن مدیریت و برنامه‌ریزی مسوولان و سیستم فرسوده آبرسانی؟ «زیر ذره‌بین» این هفته ضمن پرداختن به این موضوع، نگاهی به تبعات این قطعی‌ها و همچنین پیشنهادهایی برای کاهش مصرف آب و برق داشته است.

همیشه اولین متهم در قطع آب و برق مردم هستند؛ مردمی که مشاور وزیر نیروی دولت آقای احمدی‌نژاد خطاب به آنها می‌گوید: «اگر در رفتار مصرفی خود تجدیدنظر نکنند، شاهد اعمال نوبت‌بندی آب خواهیم بود.» او باز هم مردم را مورد خطاب قرار می‌دهد و آنها را تنها مردم دنیا می‌داند که آب شربی را که با هزینه بالا تولید می‌شود برای آبیاری پیاده‌رو و آسفالت خیابان استفاده می‌کنند، در حالی که همین مقام مسوول، «کم‌آبی» را هم مقصر دیگری می‌داند و ایران را کشوری درگیر خشکسالی‌های متوالی می‌شمرد که همین پدیده باعث‌شده چشمه‌ها، قنوات و چاه‌ها خشک شوند.

● تهران آب ندارد!

شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور هم اطلاعیه‌ای صادر کرد و افزایش بی‌سابقه دمای هوای کشور را دلیل ایجاد شرایط ویژه‌ای در امر تامین و توزیع آب آشامیدنی دانست و هشدار داد در صورت عدم کاهش مصرف آب روند نوبت‌دهی اعمال می‌شود. این هشدار هم در صورتی داده?شد که کمتر از یک ماه قبل سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو کل مصرف آب کشور را ۹۶ میلیارد مترمکعب اعلام کرده و گفته به شرط همکاری مردم و صرفه‌جویی آب، در هیچ شهری کمبود آب نخواهیم داشت و تنها ممکن است در چند روستای دوردست این مشکل پیش بیاید که برای آن هم برنامه‌ریزی شده است. علیرضا دائمی، اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال‌های اخیر را هم طرح مثبتی در جهت کنترل مصرف آب و صرفه‌جویی دانسته بود.

● اوضاع بارندگی تهران خوب نیست

از اظهارنظرهای وزیر و مسوولان شرکت مهندسی آب‌و‌فاضلاب که بگذریم و نگاهی به آسمان بیندازیم، آخرین اظهارنظرها در‌این‌باره از محمد اصغری، کارشناس هواشناسی است که اختلاف دمای بین بیشینه و کمینه در سال اخیر را بی‌نظیر در ۱۸ سال اخیر دانسته و بارش در استان تهران را نامطلوب ارزیابی کرده به‌طوری که تهران بین ۳۱ استان کشور، رتبه ۲۵ را از نظر میزان بارش دارد که این شرایط گذشته از گرمی و سردی هوا از ۱۷ تا ۱۸ درصد کمبود بارش در حالت طبیعی خبر می‌دهد. البته این کارشناس، دمای هوای کشور را برای همه ‌استان‌ها در شهریورماه طبیعی پیش‌بینی کرده است.

● مصرف خانگی زیاد است؟

براساس استانداردهایی که وجود دارد، هر فرد در ۲۴ ساعت باید حداقل ۱۵۰ لیتر آب مصرف کند در حالی که این میزان مصرف در ایران، حدود ۳۰۰ لیتر یعنی ۲ برابر استاندارد است، چرا که در ایران آب آشامیدنی از آب غیرآشامیدنی جدا نیست و با اینکه هزینه زیادی برای تصفیه آب صرف می‌شود، حجم عمده‌ای از آب برای مواردی هدر می‌رود که اصلا نیازی به تصفیه ندارند. به این آمار این موضوع را هم اضافه کنید که کشور ما مانند بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر، کشور پرآبی نیست. به‌طور مثال در اتریش که یکی از کشورهای پرآب به حساب می‌آید مصرف سرانه در سال، ۱۰۸ مترمکعب است در حالی که در ایران این میزان به ۱۴۲ مترمکعب می‌رسد. مقایسه مصرف بی‌رویه آب و میزان هدررفت آن در ایران با کشورهای دیگر هم از طرفی جالب و البته تاسف‌برانگیز است؛ تا جایی که طبق اعلام وزارت نیرو، میزان اتلاف آب در دنیا ۹ تا ۱۲ درصد و در ایران ۲۸ تا ۳۰ درصد است.

● فرسودگی سیستم آبرسانی در ایران

اما داستان کمبود آب، تنها به خشکسالی و مصرف بی‌رویه آن در کشور ختم نمی‌شود، بلکه فرسودگی سیستم آبرسانی هم به این مشکلات اضافه می‌شود تا جایی که اعلام می‌شود ۲۰ تا ۳۰ درصد آب کشور به علت نقص سیستم آبرسانی شهری هدر می‌رود. این در حالی است که ۲ سال قبل از کشور ما به عنوان یکی از شرکای طرح بزرگ آبرسانی کشور کوبا نامبرده شد. فرسودگی شبکه آبرسانی البته در شهرهای دیگر غیر از تهران وضعیت بدتری دارد تا جایی که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب بوشهر، سال گذشته از شکستگی لوله‌های شبکه توزیع آب در این شهر خبر داد و اعلام کرد در استان بوشهر در طول یک هفته ۲ تا ۳ بار لوله‌های فرسوده شبکه توزیع آب دچار شکستگی می‌شوند، این در حالی است که استان بوشهر روزانه با ۴۰ هزار مترمکعب کمبود آب روبرو است.

● بحران آب در سال ۱۴۰۴

روش‌های سنتی آبیاری در کشاورزی، بالا بودن هدررفت آب در کارخانه‌ها، مزارع و سازمان‌های دولتی، نداشتن برنامه برای وضعیت‌های اضطراری و بارش کم در منطقه –حدود یک‌سوم متوسط نقاط دیگر- کار را به جایی می‌رساند که محمدرضا عطارزاده، معاون وزیر نیروی سابق پیش‌بینی می‌کند در صورت ادامه چنین روندی در سال ۱۴۰۴ با بحران آب روبرو خواهیم شد.

سیما روشن