بنشین و از شهر لذت ببر

شهرهای امروزی یک نقش را بیش از همه مد نظر دارند و آن پویایی و سرزندگی است؛ هر کارکردی که در شهر اتفاق می‌افتد یا برایش تعریف می‌شود، تلاش دارد این وظیفه را برجسته کرده و به آن …

شهرهای امروزی یک نقش را بیش از همه مد نظر دارند و آن پویایی و سرزندگی است؛ هر کارکردی که در شهر اتفاق می‌افتد یا برایش تعریف می‌شود، تلاش دارد این وظیفه را برجسته کرده و به آن عمق ببخشد. گرچه پویایی شهر به عوامل متعددی بستگی دارد، اما تمایز شهر‌پویا با شهری که بدون روح است، حضور شهروند در فضاهای شهری است. همین حضور است که شهر را پرمعنا و سطح کیفیت زندگی در آن را بازتعریف می‌کند.

رابطه معناداری بین پویایی شهر با حضور شهروند در فضاهای شهری دیده می‌شود؛ هر چه شهر پویاتر باشد، زمینه‌های حضور و در نتیجه شکوفایی و حس تعلق خاطر شهروند به محیط زندگی‌اش بیشتر خواهد بود. پیدایش این حس تعلق خاطر، البته با عناصر و الزاماتی همراه است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مبلمان شهری اشاره کرد.

مبلمان شهری به مجموعه گسترده‌ای از عناصر، وسایل، اشیاء، دستگاه‌ها و نمادهای شهری گفته می‌شود که در فضاهای شهری نصب شده و استفاده عمومی دارد. این عناصر امکان برقراری ارتباط با شهر و رفع نیازهای اجتماعی شهروند را فراهم می‌کند و موجب ایجاد رفاه اجتماعی و در نتیجه بروز خلاقیت و شکوفایی آن می‌شود. در واقع مبلمان شهری همچون اسباب و اثاثیه منزل در مقیاسی بزرگ‌تر و با تعداد اعضای خانواده‌ای بیشتر از یک خانه است که باعث ایجاد تعامل بهتر بین شهروندان می‌شود.

از بین عناصر مختلف مبلمان شهری، نیمکت‌ها، یکی از مهم‌ترین آن است که امکان مکث در فضاهای عمومی شهر و برقراری تعامل با دیگر شهروندان را فراهم می‌آورد. عقیده بسیاری بر این است که شهرهای امروزی باید پاسخگوی نیازهای روحی و روانی شهروندان باشد و همچون تابلویی زیبا جلوی دیدگان آنها جلوه‌گری کند. به همین دلیل مدیران شهری پس از آرایش و پیرایش شهر با نصب نیمکت‌های شهری، امکان مکث و بهره‌بردن از این تابلوی زیبا را به شهروندان می‌دهند تا ضمن ارتقای کیفیت زندگی در شهر، به نیازهای اجتماعی شهروند پاسخ گویند. پیاده‌روسازی در تهران و برخی از شهرهای کشور و نصب نیمکت در فضاهای زیبای عمومی شهری در همین زمینه است تا با به حداقل رساندن فضاهای گذر تنگ و تاریک (که معمولا برای ردشدن طراحی می‌شود و زندگی کمتر در آن جریان دارد) و افزایش فضاهای مکث (که نوعی تعامل اجتماعی و زندگی در آن جاری است) کیفیت زندگی را تغییر دهند. نصب نیمکت در فضاهای شهری علاوه بر این می‌تواند شهر را برای تمام اقشار شهری قابل استفاده کند و امکان حضور سالمندان یا کم‌توانان را در کنار جوانان و نوجوانان فراهم آورد که البته در شهرهای ما کمتر چنین نگاهی می‌توان یافت، چرا که گذشته از کمبود فضاهای مکث، طراحی نامناسب مبلمان شهری یا آشفتگی در ارتباط بین عناصر آن کار را کمی سخت می‌کند. اگر منظره‌ای زیبا داشته باشیم ولی وسیله‌ای نباشد که شهروند را مجبور به مکث در آن کند، هیچ کمکی به شهر و شهروند نکرده‌ایم.

عظیم رجب‌پور