بیمه زنان خانه دار از حرف تا عمل

این مقاله تاریخچه و سیر تطور بیمه زنان خانه دار و علل عدم موفقیت آنرا بررسی می کند و راهکارهای موفقیت طرح را ارائه می کند

   اشاره :یکی از طرح هایی که علیرغم تبلیغات گسترده  در ۱۰ سال گذشته تاکنون اجرایی نشده است و چشم انداز  روشنی نیز برای اجرای آن متصور نمی باشد،  طرح "  بیمه زنان خانه دار" است . در این مقاله ضمن بررسی اجمالی  تاریخچه بیمه زنان خانه دار،  به ریشه یابی علل عدم اجرای طرح بیمه ای مذکور پرداخته شده است. 

    در سال ۱۳۸۱ بنا بر درخواست معاونت امور اجتماعی و دفتر امور زنان و خانواده  سازمان بهزیستی کشور مبنی بر ارائه طرحی جهت برقراری  پوشش بیمه مستمری بانوان تحت حمایت سازمان بهزیستی یک گروه چهارنفره ،  مرکب از ۲ نفر از کارشناسان آن سازمان و ۲ نفر از کارشناسان شرکت بیمه دانا تشکیل گردید و پس از مطالعه و بررسی کارشناسی  ، طرح بیمه زنان خانه دار و قرارداد آن  بر مبنای تجارب شرکت بیمه دانا در ارائه  بیمه مستمری مادام العمر و براساس اصول زیرتهیه و تدوین و  ارائه گردید.

۱-     ارائه پوشش بیمه مستمری برای کلیه زنان خانه دار در کشور

۲-    امکان مشارکت هر یک از زنان خانه دار به میزان دلخواه

۳-    تعیین یک حداقل حق بیمه  برای مشارکت  دولت بمنظور تشویق و ترویج طرح و همچنین حمایت از افراد نیازمندو زنان  خودسرپرست .

۴-    ارائه پوشش های بیمه ای مکمل بمنظور حمایت از خانواده در صورت فوت نان آور خانواده.

       مدتی بعد بدلیل تغییرات در سازمان بهزیستی کشور اجرای طرح بیمه زنان خانه دار با ابهام روبرو گردید و بعدها دوباره این طرح از طریق مراجع دیگری مطرح گردید لیکن هیچگاه مبانی و الزامات و راهکارهای اجرایی طرح مورد توجه دقیق قرارنگرفت و به همین دلیل تاکنون نیز  به نتیجه نرسیده است و چنانچه به همین سبک و سیاق پیش برود در صورت اجرا نیز اهداف آن محقق نخواهد شد . زیرا همانگونه که " بار کج به منزل نمی رسد"  طرح های  بدون  پشتوانه اجرایی نیز راه بجایی نخواهد برد.

علت عدم اجرای طرح چه بوده است ؟‌

    یکی از مشکلات عدم اجرای برخی از  طرح ها در کشور ما این است که مراجع تصمیم گیری  در موضع حاکمیتی عمل می کنند و یا مجبور نیستند یا نیازی نمی بینند که قبل از اجرای تصمیمات خود در امور جاری ،  نظر دست اندرکاران وصاحب نظران را جویا شوند و از تجارب واحدهای اجرایی نیز بخوبی  بهره مند گردند ؛ ‌بویژه درتدوین سیاستهای کلان اقتصادی درباره رفاه اجتماعی و پوشش های  بیمه ای فراگیر از جمله : بیمه های  درمان ، ‌بیمه های  زندگی و شخص ثالث ، از نظرات کارشناسی شرکت های بیمه تجاری تاکنون  استفاده نشده است و بیمه زنان خانه دار نیز اگرچه در ابتدای امر با استفاده از تجارب کارشناسان بیمه تدوین گردید لیکن دانسته و یا ندانسته گام در مسیر دیگری نهاد

بیمه زنان خانه دار و یا بیمه زنان سرپرست خانوار؟

   برای اجرای هر طرحی از جمله طرح بیمه زنان خانه دار ،  ‌علاوه بر اهداف واقع بینانه  ، تعداد افراد تحت پوشش،  تعیین بودجه اجرای طرح نیز لازمه موفقیت آن می باشد که به نظر می رسد که در طرح  بیمه زنان خانه دار علیرغم تاکید بر استفاده از بودجه عمومی ،  چندان مورد توجه قرار نگرفته است زیرا اگر بودجه پیشنهادی دولت هم تصویب و اجرا شود اولا" کافی نیست. دوما" اگر بخواهیم به عده ای تخصیص بدهیم و به عده ای ندهیم و یا وعده  آینده را بدهیم ،  عادلانه نخواهدبود. زیرا طبق آمار مرکز ایران بیش از ۲۱ میلیون خانوار در ایران زندگی می کنند که ۸۸ درصد آن در حد ۰۰۰/۵۰۰/۱۸ نفر سرپرستی خانوار به عهده مردان می باشد که بخش اعظم همسران این تعداد خانوار ،  خانه دار  هستند و بطور قطع اگر دولت بخواهد تحت هر عنوان به آنان کمک نمایند و یا آنان را تحت پوشش بیمه  قراردهد بودجه بسیار عظیمی می طلبد که با اعتبارات موقت:  ۱۵ ،‌ ۱۰۰ و یا حتی ۲۰۰ میلیارد تومان ویا پوشش سالانه ۲۰۰ هزار نفر در سال ، با احتساب رشد جمعیت فعلی نیز  جوابگو نخواهدبود .

   از طرف دیگر براساس آمار مذکور در حدود ۵/۲ میلیون نفر از زنان خانه دار ، ‌سرپرست خانوار ویا خود سرپرست  هستند که از قضا بخش زیادی از آنان نیازمند  به حمایت فوری دولت ،  نه تنها بابت بیمه مستمری زنان خانه دار ، ‌بلکه بابت مایحتاج ضروری خود هستند .

     از سوی دیگر با  توجه به آمار مرکز آمار ایران ، بخش زیادی از جمعیت ۵/۱۸ میلیون نفری زنان خانه دار و بخش اندکی از جمعیت ۵/۲ میلیون نفری جمعیت زنان سرپرست خانوار ، در مقایسه با سایر مردم ،نیاز به حمایت دولت ندارند و خودشان می توانند متکفل هزینه های بیمه خود باشند ،  بطور یقین به غیر از زنان شاغل،  همه زنان خانه دار نیازمند به پوشش های بیمه ای بویژه بیمه مستمری  زنان خانه دار هستند و نقش دولت در این باره صرفاً اختصاص بودجه نیست  ؛ بلکه دولت می تواند با اعمال سیاست های ترویجی از بیمه گذاران و شرکت های بیمه تجاری در ارائه پوشش های بیمه ای برای  زنان خانه دار طبق شرایط مورد نظرشان اقدام نماید.

آموختن ماهیگیری!

   با توجه به کارکردهای بسیار متنوع بیمه های زندگی در حمایت از کانون خانواده و جلوگیری از آسیب های اجتماعی ، کمک به دولت و جامعه در حمایت غیرمستقیم از اقشار مختلف مردم  بویژه جامعه زنان ،  و همچنین آثار بسیار مثبت اقتصادی سرمایه گذاری حق بیمه های  تجمیع شده بیمه های زندگی در اقتصاد کلان کشور و شکوفایی اقتصادی پیشنهاد می گردد بیمه زنان  خانه دار برمبنای طرح بیمه مستمری  شرکت بیمه دانا  و  با شرایط زیر اجرایی گردد:

۱-      بستر سازی لازم جهت ارائه پوشش بیمه مستمری بهمراه سایر پوشش های بیمه ای زندگی برای کلیه زنان خانه دار با مشارکت آنان

۲-     اختصاص بودجه پیش بینی شده  با اولویت  زنان سرپرست خانوار و حمایت مستقیم و غیر مستقیم از سایر بیمه شدگان

    بهر حال نباید فراموش کنیم که طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بهره مندی همه مردم عزیز کشور از نیازهای اساسی و برخورداری از رفاه اجتماعی با رعایت اصل کرامت و منزلت انسانی  ، حق هر شهروند ایرانی است

    نباید فراموش کنیم که ریسک های متعددی  از جمله سالمندی ، از کارافتادگی ، بیکاری ، فقر و... جان و مال و زندگی  مردم را تهدید می کند که باید بااستفاده از مشارکت خود مردم توسط برنامه ریزان و سیاستگزاران تدابیر لازم در این خصوص  اندیشیده شود.

  بنابراین بمنظور رعایت ۲ اصل فوق و با توجه ضرب المثل معروف بشرح زیر شایسته است بجای راه حل های موقتی و بعضا احساسی در مقابله با برخی از مشکلات جاری ،  راهکارهای بنیادی بویژه از راهکار بیمه های زندگی در باره طرح بیمه زنان خانه دار و موارد مشابه استفاده گردد.   

"اگر یکبار به او غذا بدهی یکبار سیرش ساخته ای اگر ۲ بار غذا بدهی ۲ بار سیرش ساخته ای اما اگر به او ماهیگیری بیاموزی عمری او را بی نیاز ساخته ای"

عباس رنجبر کلهرودی