نخوردن صبحانه, میزان یادگیری در مدرسه را کاهش می دهد

مطالعات دهه اخیر نشان داده است که تغذیه صحیح در قدرت یادگیری کودکان موثر است و نخوردن صبحانه می تواند اثرات منفی بر یادگیری آنها داشته باشد

در شرایط ناشتایی کوتاه مدت طبیعی ، مکانیسم هموستاتیک ، گلوکز خون را در سطحی ثابت نگه می دارد که به عملکرد طبیعی مغز لطمه وارد نشود و اگر مدت زمان ناشتایی طولانی تر باشد، نگهداری قندخون در سطحی که مغز قادر به فعالیت طبیعی خود باشد، دشوارتر می شود و یادگیری و تمرکز حواس را مختل می کند. مطالعات و بررسی ها نشان می دهد افزایش نسبی قندخون کودکان موجب بهبود عملکرد مغز و یادگیری کودکان مدرسه ای می شود. یکی از دلایل افزایش یادگیری به علت بالا رفتن قند خون ، ساخته شدن استیل کولین است که نقش آن به عنوان یک نوروتر سمیتور در تقویت حافظه به اثبات رسیده است. در سمپوزیومی سال 1995 در زمینه صبحانه ، کارایی و سلامت ، اعلام شد کودکانی که از خوردن صبحانه امتناع می کنند در انجام تکالیف ریاضی کارایی کمتری دارند و قدرت خلاقیت و ابتکار آنها کاهش می یابد. نخوردن صبحانه در صورتی که تداوم یابد و به عادت تبدیل شود، علاوه بر عوارض گفته شده موجب کمبود دریافت مواد مغذی روزانه مورد نیاز فرد می شود که در وعده های دیگر جایگزین نخواهد شد و در نتیجه کمبود کالری ، ویتامین ها و املاح ایجاد می شود.

برای این که کودکان سنین مدرسه ، اشتهای کافی برای خوردن صبحانه داشته باشند باید شام را در ساعات ابتدایی شب صرف کنند و حتی الامکان شبها در ساعت معینی بخوابند تا صبح وقت کافی برای صبحانه خوردن داشته باشند. اگر والدین ، صبحانه را به عنوان یک وعده غذایی مهم تلقی کنند و هر روز دور سفره صبحانه بنشینند خود، مشوق کودکان به صرف صبحانه خواهند بود. غذاهایی مثل فرنی (آرد برنج یا آرد گندم یا نشاسته + شیر + شکر)، شیربرنج ، حلیم و عدسی اغلب مورد علاقه کودکان این سنین هستند و از ارزش غذایی بالایی برخوردارند. غذایی از قبیل نان و پنیر و گردو، نان و تخم مرغ ، نان و کره و مربا، نان و کره و خرما، همراه با یک لیوان شیر یک صبحانه سالم و مغذی برای کودکان سنین مدرسه است. کودکان سنین مدرسه علاوه بر 3 وعده غذای اصلی به میان وعده نیز نیاز دارند. در این سنین کودکان باید هر 4 تا 6 ساعت برای نگه داشتن غلظت قند خون در حد طبیعی ، غذا بخورند تا فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب باقی بماند.

در عین حال کبد که مسوول ذخیره گلوکز به صورت گلیکوژن و آزادسازی آن به خون در صورت نیاز است ، در کودکان این سنین برای حدود 4 ساعت گلیکوژن ذخیره می کند؛ بنابراین دانش آموزان در این سنین به خوردن غذا در وعده های بیشتر نیاز دارند.

ارزش غذایی میان وعده ها باید در نظر گرفته شود. دانش آموزان باید بدانند موادی مانند چیپس ، پفک و دیگر تنقلات ارزش غذایی کمی دارند و باید موادی را انتخاب کنند که از یک یا چند گروه اصلی غذایی تهیه شده باشد. استفاده از انجیر خشک ، توت خشک ، بادام ، پسته ، گردو، برگه زردآلو، انواع میوه ها و سبزیها و ساندویچ های خانگی می تواند به عنوان میان وعده در برنامه غذایی دانش آموزان قرار گیرد. باید در نظر داشت که اشتهای کودکان و نیاز به مواد مغذی در رشد آنها منعکس می شود. کودکانی که مدام گرسنه هستند و خوب تغذیه نمی شوند به تاخیر رشد دچار خواهند شد. باید توجه داشت که در دوران مدرسه ، رشد کودکان به صورت نسبتا یکنواختی ادامه دارد و سالهای آخر دبستان مقارن با شروع جهش رشد بویژه در دختران است ، بنابراین تامین انرژی مورد نیاز این گروه بسیار ضروری است. شناخت و آگاهی خانواده ها به نیازهای تغذیه ای کودکان می تواند با برگزاری دوره های آموزشی ، اطلاع رسانی صحیح و برگزاری جشنواره هایی که باهدف توجه به حفظ سلامت کودک در محیط زیستی سالم برگزار می شود، ارتقا یابد. خانواده ها باید بدانند که تامین میزان مواد غذایی مورد نیاز بدن کودکان مدرسه ای ، به دلیل تفاوت در میزان تحرک ، سرعت رشد و اندازه بدن متفاوت است. آگاهی داشتن در این موارد یک جامعه را به داشتن انسانی سالم که محور توسعه پایدار است سوق می دهد و سلامت جامعه را تضمین می کند.

دکتر ربابه شیخ الاسلام

مدیر کل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت