لطفا لبخند فراموش نشود

دانشجویان پزشکی قرن ۲۱ چگونه باید آموزش ببینند

امروزه ایجاد مدل پزشکان قرن بیست‌و‌یکمی به یکی از بحث‌های عمده و چالش‌برانگیز در انگلستان تبدیل شده است که نه فقط در میان حرفه پزشکی، بلکه برای همه بیماران، عموم مردم و البته دانشجویان پزشکی جامعیت دارد. آنچه با عنوان «پزشکان فردا» به چاپ رسیده، حاوی دستورالعمل‌هایی است که به همه مدارس پزشکی انگلستان می‌آموزد دانشجویان «برای چه» و «چگونه» باید درس پزشکی را بیاموزند و تحت تعلیم قرار گیرند.....

این کتاب جامع حاوی دانش، مهارت‌ها، نگرش‌ها و طرز رفتارهایی است که هر دانشجوی پزشکی امروز و پزشک فردا باید آن را آموخته باشد. به دلیل پیشرفت‌های رخ داده در نحوه آموزش و تعلیم پزشکی در طول ۵ سال گذشته، این دستورالعمل‌ها به روز شده و پس از ماه‌ها بحث و جدل سرانجام منتشر شده‌اند.

● پیشرفت در آموزش

دستورالعمل‌های کنونی که در سال ۲۰۰۳ میلادی منتشر شده‌اند، نخستین روزآمد کردن پس از اولین انتشار آنها در سال ۱۹۹۳ میلادی است. سازمان پزشکی عمومی (GMC) انگلستان نتوانست یک دهه دیگر منتظر بماند تا پیش‌نویس جدیدی را آماده کند، زیرا پیشرفت‌های فوق‌العاده‌ای در زمینه پزشکی و آموزش آن به دانشجویان رخ داده است.

هدف از انتشار «پزشکان فردا» که نخستین بار در سال ۱۹۹۳ میلادی منتشر شد، ایجاد تغییر‌های مهم در برنامه آموزشی دانشجویان پزشکی بود تا از روش‌های عملی مبتنی بر یادگیری صرف به مواردی تغییر یابد که بتوانند به دانشجویان مهارت، توانایی ارزیابی‌ داده‌ها، شکل نگرش و یکپارچه شدن با بیماران و همکاران را از همان ابتدای آموزش بیاموزند. مدارس پزشکی استرالیا و آمریکای شمالی نیز چنین رویکردی را در پیش گرفته‌اند و روش آنها بسیار مبتنی بر مشکل است که در آن یادگیری در چارچوب تعریف شده صورت گرفته و بر مهارت‌های کار گروهی تاکید می‌شود.

اما سوال اصلی این است که در واقع چه تغییرهایی باید صورت گیرد؟ صاحب‌نظران معتقدند یکی از حوزه‌های اصلی مورد بحث «اطمینان یافتن از این موضوع است که دانشجویان پزشکی بهتر و کامل‌تر برای برنامه‌های بنیادی خود آماده شوند.» پیش‌نویس این تغییرها می‌گوید که سرپرستان آموزشی مدارس پزشکی مکررا نگرانی عمیق خود را درباره «پایه دانش افراد جدید» ابراز می‌کنند. به خصوص آنها فکر می‌کنند که دانش علوم پایه آناتومی، فارماکولوژی و تجویز دارو باید در دانشجویان از ابتدا وجود داشته باشد. بعضی معتقدند که «فارماکولوژی یکی از موارد ضعف بسیاری از پزشکان است. مشکل آنجاست که ما قبل از اینکه پروسه بیماری را درک کنیم، درباره درمان و داروها یاد می‌گیریم، بنابراین نیاز داریم که فارماکولوژی در تمام طول دوره پزشکی آموزش داده شود.»

● معیارهای انتخاب دانشجویان

موضوع دیگری که جای بحث باقی می‌گذارد، اجزا و معیارهای انتخاب دانشجویان است. سابق بر این مدل‌های خاص مطالعه وجود داشت که به دانشجویان این امکان را می‌داد تا حوزه‌های خاص و مورد علاقه پزشکی را عمیق بخوانند و بسته به اینکه در چه مدرسه پزشکی بوده‌اند، به دنبال فعالیت‌های غیرعلمی هم بروند، مانند یادگرفتن زبان‌های خارجی و آموزش در مدارس محلی یا به دنبال هنر در پزشکی بودن. هدف از این معیارها دادن فرصت به دانشجویان بود، اما اساتید بعضی مدارس پزشکی نگران هدر رفتن هزینه و زمانی هستند که صرف آموزش این دانشجویان می‌شود و معتقدند که برنامه اصلی درسی آنها گم می‌شود. یک دانشجوی سال سوم پزشکی در کالج سلطنتی لندن می‌گوید: «اگر بخواهید به عنوان یک دانشجوی پزشکی خوب عمل کنید، ناچارید کارهای تحقیقاتی زیادی انجام دهید، هر چند به نظر نمی‌رسد نسبت به زمانی که از شما می‌گیرند، به چشم آیند، اما به طور مثال یادگیری یک زبان، تنها تا ۶ ساعت در هفته وقت شما را می‌گیرد.»

● حفظ ایمنی بیماران از اهم است

پیش‌نویس طرح که در سال ۲۰۰۹ میلادی مجددا چاپ شده، اظهار می‌دارد معیارها باید به «پیشرفت و ارتقای طیفی از مهارت‌های شخصی و حرفه‌ای دانشجویان شامل کارگروهی، ارتباط با دیگر همکاران و بیماران، مدیریت زمان و منابع، یادگیری مستقل، آموزش دیگران و اعتماد به نفس کمک شایانی نمایند. این موارد می‌توانند در سال‌های آتی دانشجویان را در یافتن فرصت‌های شغلی یاری دهند.»

یکی دیگر از اهداف اصلی دستورالعمل «پزشکان فردا» حفظ ایمنی بیماران و پیشگیری از تربیت دانشجویان پزشکی و پزشکان بی‌کفایت و ناکارآمد است. به هر حال جدا از تولید یک پزشک که در دانش، رفتار و مهارت خود کامل باشد، این دستورالعمل‌ها آموزش می‌دهند که چگونه افرادی دلسوز تربیت شوند.

مدارس پزشکی تنها به عنوان کارخانه تولید قسمت‌هایی از سیستم ملی سلامت هر کشوری تلقی نمی‌شوند، بلکه باید تحت اصول اخلاقی خاصی عمل کنند، زیرا همان‌طور که در دستورالعمل‌ها بر آن تاکید می‌شود، این پیش‌نویس معتقد است دانشجویان پزشکی باید «مودب، محتاط، قابل‌اعتماد و صادق باشند، با صداقت کار کنند، محرم اسرار باشند و به کرامت و حریم شخصی بیماران احترام بگذارند و اهمیت موافقت همه‌جانبه بیمار را دریابند» و هرگز فراموش نکنند که لبخند بزنند.

منبع: Student BMJ

دکتر نیلوفر شایسته