آشنایی با سودها و زیان‌های ورزش

ورزش فواید زیادی برای تندرستی انسان دارد. کسانی که مرتب ورزش می‌کنند، ادعا می‌کنند کمتر از دیگران دچار سرماخوردگی، گلودرد و دیگر بیماری‌های شایع می‌شوند. با این وصف، گاهی …

ورزش فواید زیادی برای تندرستی انسان دارد. کسانی که مرتب ورزش می‌کنند، ادعا می‌کنند کمتر از دیگران دچار سرماخوردگی، گلودرد و دیگر بیماری‌های شایع می‌شوند. با این وصف، گاهی اخباری می‌شنویم یا فرد سالمی را می‌شناسیم که بیمار می‌شود و در نتیجه این پرسش برایمان مطرح می‌شود که آیا ورزش، آدمی را به عفونت و بیماری مقاوم‌تر می‌کند یا هم‌زمان با افزایش تندرستی، آمادگی دچار شدن به عفونت نیز افزون می‌شود؟ هنوز جواب صریحی به این سوال داده نشده است. بررسی‌های صورت‌گرفته روی ورزشکاران و ابتلای آنان به عفونت، پیوسته نشان داده که ورزش متعادل، یقینا بر عملکرد ایمنی می‌افزاید. همچنین پژوهش‌های یادشده نشان می‌دهد ورزش جدی با افزایش کارکرد دستگاه دفاعی بدن ارتباط دارد. ما انسان‌ها همواره در معرض باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها هستیم که امکان دارد موجب بروز بیماری‌های خطرناک شود.

سازوکار (مکانیسم) اولیه بدن یعنی دستگاه ایمنی تحت تاثیر فشارهای روانی (استرس‌ها)، مسایل روان‌شناختی و تنکردشناسی (فیزیولوژی) و نیز عادت‌های نامطلوب غذایی، بعضی داروها، مشروبات الکلی، مسافرت و کمبود خواب قرار می‌گیرد. دستگاه ایمنی، سامانه (دستگاه) بسیار پیچیده‌ای مرکب از سلول‌ها، هورمون‌ها و مواد شیمیایی است و عموما می‌تواند آمادگی، شدت و بهبودی از عفونت‌ها و امراض را به طرز موثری تنظیم کند. اما باید دانست که ورزش زیاد، به دستگاه یادشده لطمه می‌زند. اثرات ورزش بر دستگاه دفاعی بدن معمولا منوط به شدت و مدت فعالیت جسمانی است. ورزش‌های متعادل استقامتی همچون پیاده‌روی تند، موجب دگرگونی‌های مثبتی در عملکرد و تعداد سلول‌های گوناگون همانند سلول‌های کشنده طبیعی می‌شود که این یکی از نخستین عوامل دفاعی در برابر ویروس‌هاست. شمار نوتروفیل‌ها (انواعی از گویچه‌های سفید با اندازه متوسط) هم افزایش می‌یابد. آنها پادگن‌ها (آنتی‌ژن‌ها) را از طریق بیگانه‌خواری نابود می‌کنند. بسیاری از اجزای تشکیل‌دهنده دستگاه ایمنی بعد از ورزش سنگین و طولانی، که بیش از ۹۰ دقیقه به درازا بکشد، تغییرات نامساعدی را نمایان می‌کند. این دگرگونی‌ها در چند بخش دستگاه دفاعی و بدن (به عنوان مثال پوست، بافت مخاطی مجرای تنفسی فوقانی، ریه، خون و عضله) روی می‌دهند.

چه موقع باید ورزش را متوقف کنیم؟

چنانچه هر روز به شدت هرچه تمام‌تر، بدون توقف، ورزش می‌کنید، اگر آنفلوانزا شما را از پا انداخت، به توصیه‌های زیر توجه کنید: ۱- فقط در صورتی به ورزش ادامه دهید که عفونت جزیی است و تب، عضله‌های دردناک، خستگی مفرط و غده‌های متورم به همراه نداشته باشد. ۲- در صورتی که نشانه‌های بالای گردن شامل آب‌ریزش و گرفتگی بینی و خارش گلو باشد تمرین‌ها باید سبک و کوتاه باشد. ۳- هرگاه نشانه‌های زیر گردن توام با دردهای عضلانی، استفراغ، اسهال یا تب باشد، تا محو شدن علایم، ورزش را قطع کنید. ۴- هرگاه دچار یکی از نشانه‌های عفونی منظم شدید، دو تا چهار هفته دست از ورزش بردارید. در غیر این صورت احتمال دارد به عفونت ویروسی شدیدتر مبتلا شوید.

ترجمه: ابوالفضل امیردیوانی

Health & Beauty, Aug. ۲۰۱۱