راه‌های درمان بیماری‌های غدد بزاقی

علاوه بر عفونت‌ها و تومورها، غدد بزاقی ممکن است به دلایل دیگری نیز درگیر روندهای التهابی شوند. به طور مثال، غدد بزاقی در اثر بعضی از بیماری‌های سیستم ایمنی مثل شوگرن نیز ممکن …

علاوه بر عفونت‌ها و تومورها، غدد بزاقی ممکن است به دلایل دیگری نیز درگیر روندهای التهابی شوند. به طور مثال، غدد بزاقی در اثر بعضی از بیماری‌های سیستم ایمنی مثل شوگرن نیز ممکن است بزرگ شوند. در این نوع بیماری‌ها، غدد بزاقی بیمار تحت حمله سیستم ایمنی بدن خود وی قرار می‌گیرد و بزرگ می‌شود و در چنین حالاتی خشکی دهان و چشم شایع است. این حالت همراه با دیگر بیماری‌های سیستمیک مثل آرتریت روماتوئید ممکن است دیده شود. دیابت نیز ممکن است باعث بزرگ شدن غدد بزاقی به‌خصوص غده بناگوشی شود. الکلی‌ها هم ممکن است به تورم غدد بناگوشی مبتلا شوند که معمولاً دوطرفه است.

تشخیص

تشخیص بیماری‌های غدد بزاقی براساس شرح حال، معاینه بیمار و بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیکی صورت می‌گیرد. اگر پزشک شما به انسداد مجرای غده بزاقی مشکوک شود ممکن است با بی‌حس کردن دهانه مجرا و واردکردن میل به درون مجرا تلاش کند تا مجرا را گشاد کند و امکان خروج سنگ مجرا را فراهم آورد. قبل از انجام این کار عکس رادیولوژی دندانپزشکی ممکن است محل سنگ را به جراح نشان دهد.

چنانچه توده‌ای در داخل غده بزاقی وجود داشته باشد سی‌تی‌اسکن و ‌ام‌ آر ‌ای کمک‌کننده هستند. گاهی پزشک با وارد کردن سر سوزن به درون توده با سرنگ از درون سلول‌هایی را بیرون می‌کشد. پاتولوژیست با بررسی این نمونه زیر میکروسکوپ جنس توده را مشخص ‌کرده و جراح براساس جنس توده، طرح درمانی بعدی خود را پایه‌ریزی می‌کند. در مواردی قبل از انجام رادیولوژی از طریق سوزنی که وارد مجرای غده بناگوشی شده است داروی حاجب به درون غده بزاقی تزریق می‌شود. این کار که به آن سیالوگرافی گفته می‌شود وضعیت مجاری غده بزاقی و محل انسداد احتمالی را نشان می‌دهد. در این شرایط ، نمونه‌برداری از لب برای بررسی غدد بزاقی فرعی به‌منظور تشخیص بعضی از بیماری‌های سیستم ایمنی بدن سودمند است.

درمان

درمان بیماری‌های غدد بزاقی را می‌توان به ۲دسته دارویی و جراحی تقسیم کرد. انتخاب روش درمانی بستگی به نوع بیماری دارد. اگر درگیری غده بزاقی در زمینه یک بیماری سیستمیک است، یعنی بیماری که چندین عضو بدن و از جمله غده بزاقی را درگیر کرده است، در چنین حالتی باید خود بیماری سیستمیک مورد درمان قرار گیرد.

اگر مشکل غده بزاقی ناشی از انسداد مجرای آن و عفونت ناشی از آن است توصیه می‌کنیم مایعات زیاد مصرف کنید.

اگر داخل غده بزاقی توده‌ای رشد کرده باشد ممکن است لازم باشد که توده با عمل جراحی خارج شود. اکثر توده‌های پاروتید خوش خیم هستند. جراحی‌های غده بناگوشی باید با احتیاط انجام شود تا عصب صورت که از لابه‌لای غده بناگوشی می‌گذرد و به عضلات صورت می‌رسد آسیبی نبیند. پس از جراحی معمولاً اشعه درمانی نیز انجام می‌شود که بهتر است این کار ۶ ـ۴ هفته بعد از عمل صورت پذیرد تا فرصت کافی برای ترمیم مناسب وجود داشته باشد.

در مواردی لازم است که تمام یک غده بزاقی اصلی با جراحی خارج شود. برداشتن غده بزاقی باعث خشکی دهان نمی‌شود، اما اشعه درمانی باعث خشکی آن می‌شود که البته با تجویز دارو می‌توان از شدت خشکی دهان کم کرد.

دکتر محمدحسن عامری

متخصص گوش، حلق و بینی