۱۱ دوست پوست

نقش ویتامین ها در سلامت پوست و مو

نتایج مطالعات جدید دانشگاه استنفورد نشان می‌دهد که مصرف میوه و سبزی پوست را زیباتر و سالم می‌کند. دلیلش هم ویتامین‌هایی است که در میوه و سبزی وجود دارند در این مطلب، اثر ویتامین‌ها بر پوست را به شما معرفی می‌کنیم...

ویتامین‌ها ترکیبات ارگانیکی هستند که از نظر بیولوژیکی فعال و برای فعالیت‌های فیزیولوژیکی بدن ضروری هستند. ویتامین‌ها به عنوان کوآنزیم متابولیکی نقش حیاتی در رشد و عملکرد طبیعی بافت‌ها دارند. کمبود یا زیادی ویتامین‌ها در بدن می‌تواند منشأ بسیاری از مشکلات پوستی شود. البته مصرف بیش از اندازه ویتامین‌ها فقط در گروه ویتامین‌های محلول در چربی یعنی ویتامین A، E، D و K ممکن است رخ دهد و در ویتامین‌های محلول در آب یعنی ویتامین C، B مشاهده می‌شود.

۱) ویتامین A: یک ویتامین محلول در چربی است که عمدتا در چربی‌های حیوانی، شیر و کبد و با مقدار کمتر در برگ سبزیجات سبز و مقدار بیشتر در هویج یافت می‌شود. مهم‌ترین نقش ویتامینA در پوست، نرمال کردن عملکرد اپیدرم پوست است به نحوی که کمبود آن می‌تواند باعث خشکی و زبری پوست شود. شکنندگی و تنک شدن موها و هیپرکراتوز فولیکولی پوست که پوست‌ نمای پوست مرغ پیدا کند نیز از سایر عوارض کمبود ویتامین A در بدن است. زیادی ویتامین A در پوست می‌تواند باعث خشکی، زبری، خارش و پوسته‌ریزی و ترک لب‌ها شود.

۲) ویتامین D: این ویتامین که در کره، تخم‌مرغ، کبد و روغن کبد ماهی وجود دارد، باعث تنظیم متابولیسم کلسیم و فسفر شده و در پوست به دنبال تابش اشعه ماورای‌بنفش خورشید نیز ساخته می‌شود. بنابراین به کسانی که آفتاب کافی به پوست‌شان نمی‌رسد به علت استفاده از پوشش کامل بدن و همزمان استفاده از ضدآفتاب‌ها، توصیه می‌شود که ویتامین D را به صورت مکمل غذایی دریافت کنند. ویتامین D و آنالوگ‌های آن در تمایز سلول‌های اپیدرم نقش مهمی دارند به نحوی که از آنالوگ‌های ویتامینD در درمان پسوریازیس یا بیماری داء صدف استفاده می‌شود.

۳)‌ ویتامین‌E: که در روغن‌های گیاهی و مغزها (آجیل) یافت می‌شود، یک آنتی‌آکسیدان قوی است و در ترمیم زخم‌ها و حفاظت پوست در مقابل آفتاب و جلوگیری از پیری زودرس پوست نقش مهمی دارد.

۴) ویتامین C: اسیدآسکوربیک یک ویتامین محلول در آب است که به وفور در میوه‌ و سبزی‌های یافت می‌شود و نقش مهمی در تشکیل کلاژن و جذب آهن، متابولیسم اسیدفولیک و عملکرد صحیح گلبول‌های سفید ایفا می‌کند. در جامعه ما به خاطر وجود و وفور منابع غنی از ویتامین C، کمبود آن به ندرت دیده می‌شود. کمبود ویتامین C باعث هیپرکراتوز (زبر شدن) دهانه فولیکولی پوست اندام‌ها و تنه و شکنندگی موها، خون‌ریزی زیر پوستی، لثه‌ها و ضخیم‌ شدن لثه می‌شود. این ویتامین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی نقش مهمی در جلوگیری از پیری زودرس پوست و مقاومت بیشتر پوست در مقابل نورخورشید دارد و مصرف موضعی آن باعث روشن‌تر شدن پوست می‌شود.

۵)‌ ویتامین‌های گروه B: از جمله ویتامین‌های محلول در آب و شامل ۸ ویتامین ضروری برای فعالیت بدن هستند. کمبود آنها در سوءتغذیه شدید و در مواردی که کمبود روی و کمبود اسیدهای چرب ضروری وجود دارد، دیده می‌شود.

۶) کمبود ویتامین B۱ (تیامین): باعث بروز بیماری بری‌بری می‌شود. منابع غنی از ویتامین B۱، گوشت، مخمرها، جگر، تخم‌مرغ و سبزیجات هستند. تغییرات پوستی مخاطی از جمله ادم، التهاب و درد زبان از علائم کمبود آن است.

۷) ویتامین B۲ یا ریبوفلاوین در شیر و غذاهای حاوی ویتامین B۲ یافت می‌شود. کمبود آن در پوست، بیماری پوستی شبیه درماتیت سبورتیک ایجاد می‌کند. از بین رفتن پرزهای زبان می‌تواند از دیگر علائم پوستی مخاطی آن باشد.

۸) ویتامین B۳ یا نیاسین: در جگر، ماهی سالمون و گوشت یافت می‌‌شود. نقش مهمی در واکنش‌های اکسیداسیون و احیای بدن ایفا می‌کند. نیاسین نقش مهمی در بیوسنتز لیپیدهای پوستی که نقش مهمی در عملکرد حفاظتی پوست دارند ایفا می‌کند. بیماری پلاگرا که شامل درماتیت، اسهال و فراموشی است ناشی از کمبود این ویتامین است. درماتیت ناشی از کمبود نیاسین به صورت قرمزی قرنیه در نواحی در معرض نور خورشید، همراه با پوسته‌ریزی و هیپرپیگمانتاسیون پوست آن نواحی است.

۹) ویتامین B۶ یا پیروکسیدین: به وفور در طبیعت یافت می‌شود. داروهایی مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری، هیدرالازین و پنی‌سیلامین می‌توانند باعث کمبود آن شوند. کمبود آن باعث درماتیت دور دهان، التهاب دهان و زبان می‌شود.

۱۰) ویتامین B۱۲: در فرآورده‌های حیوانی به وفور یافت می‌شود. نقش مهمی در سنتز DNA دارد. یافته‌های پوستی کمبود ویتامین غیرشایع هستند ولی قرمزی و درد زبان، تیرگی بیشتر پوست در چین‌های بدن و کم‌خونی مگالوبلاستیک دیده می‌شود.

۱۱) ویتامین B۹ یا اسیدفولیک: در جگر، گوشت، شیرینی و برگ‌های سبز سبزیجات یافت می‌شود. مانند ویتامین B۱۲ در سنتز DNA نقش دارد. کمبود آن نیز باعث التهاب لب، زبان و مخاط و تغییر رنگ تیره پوست نواحی در معرض آفتاب می‌شود. کم‌خونی مگالوبلاستیک از علائم آن است. کمبود ویتامین B۵، علائم پوستی مخاطی ندارد. بیوتین یا ویتامین H، به وفور در جگر و به مقدار کمتر در گوشت، زرده تخم‌مرغ، مخمرها و گوجه‌فرنگی یافت و به علاوه در روده انسان توسط باکتری‌ها نیز ساخته می‌شود. کمبود بیوتین باعث ریزش مو، اگزمای پوست و گزگز پوست خواهد شد.

دکتر مجتبی امیری

متخصص پوست و مو و استادیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله