نظری اجمالی به تئاتر دانشجویی

روند اجرایی تئاتر دانشجویی گواه آن است که بسیاری از نمایش‌ها عملا جزو تکالیف عملی درسی و دانشگاهی و حتی یک تجربه «پایان‌نامه‌»ای به شمار می‌روند و همین به استنباط‌ها و استنتاج‌های …

روند اجرایی تئاتر دانشجویی گواه آن است که بسیاری از نمایش‌ها عملا جزو تکالیف عملی درسی و دانشگاهی و حتی یک تجربه «پایان‌نامه‌»ای به شمار می‌روند و همین به استنباط‌ها و استنتاج‌های معین و متمایزی منجر می‌گردد؛ یعنی نمایش در اصل برای ارزیابی آموزشی و گرفتن نمره به اجرا درمی‌آید و تا حد زیادی تحت‌الشعاع و تابع سلیقه، دانش و رویکرد استادان مربوطه است.

این خصوصیت عملا بر کاربری اجزا و عناصر نمایش و شیوه اجرای آن تاثیر می‌گذارد. بسیاری از دانشجویان همین اجراهای درسی، کارگاهی و دانشگاهی را بعدا بیرون از دانشگاه به اجرای عمومی و در معرض قضاوت جامعه تئاتری می‌گذارند.

از آنجا که سطح کیفی و آموزشی هنر تئاتر در دانشگاه‌ها طی دوره‌های مختلف متناسب با دانش، درک و علاقه هنری استادان متفاوت، دائم در حال تغییر است، نمی‌شود شاخصه‌های ثابت و یکسویه‌ای برای ارزیابی تئاتر دانشجویی به دست داد، اما می‌توان به شکلی کلی و نظری این جریان فعال را بررسی کرد.

تئاتر دانشجویی را باید در وهله نخست کارگاهی برای شکل‌دهی تجارب خام و پراکنده و آزمونگاهی برای عملی کردن آموخته‌های تئوریک دانشگاهی دانست که البته به نوبه خود نقش موثری در بالندگی و شکوفایی تئاتر غیردانشجویی ایفا کرده است، زیرا دانشجویان بعد از پشت سر نهادن دوران دانشگاه عملا به تئاتر عمومی کشور می‌پیوندند و توانمندی‌ها و آموزه‌های خود را در حوزه‌ای گسترده و عمومی‌تر به کار می‌گیرند.

خصوصیات تئاتر دانشجویی را به ترتیب می‌توان در چند مورد خلاصه کرد: اولین آزمون‌های تجربی و جدی بعد از تئاتر مدرسه‌ای و دبیرستانی محسوب می‌شود. عمدتا درسی، آموزشی و کارگاهی است و مرحله میانه‌ای برای آماده‌سازی و ورود جدی‌تر به حوزه تئاتر عمومی کشور به شمار می‌رود. اغلب به ارائه داده‌های روشنفکرانه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تمایل و هم سویی بیشتری دارد. قابلیت‌ها و ویژگی‌های آن ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با سطح علمی و عملی آموزه‌های آنها دارد و تابعی از میزان دانش و تجارب استادان و نمایانگر تراز فرهنگی و هنری دانشگاه‌های کشور است. گرچه مکمل تئاتر عمومی به حساب می‌آید، اما اساسا تحت تاثیر همان رویکردها و نگره‌های آموزشی و هنری دانشگاه است و مطابق آنها عمل می‌کند. تئاتر دانشجویی بسیار آسیب‌پذیر هم هست و این عارضه بیشتر به خود محوری و خود اتکایی آن مربوط می‌شود، چون اغلب دانشجویان خود را بی‌نیاز از دستاوردهای تجربی تئاتر غیر دانشگاهی می‌‌دانند و مهم‌تر این که، گاهی بسختی زیر بار پذیرش نارسایی‌ها و ضعف‌های خود می‌روند.

در تئاتر دانشجویی گاهی با اجراهای هوشمندانه و زیبایی روبه‌رو می‌شویم که از لحاظ موضوع و نیز اجرا از برخی اجراهای تئاتر عمومی قابل اعتنا‌ترند و نشان می‌دهند که بعضی از دانشجویان آگاهی و شناخت درخوری از تئاتر دارند؛ نمایش «سی» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی «سارا فرزاد‌فرد»‌ که هم‌اکنون در تالار مولوی در حال اجراست در زمره این تجربه‌های زیبا و هنرمندانه است.