داستان ایدز, تلخ و ترسناک نیست

پیگیری درمان و تقویت سیستم ایمنی بدن می تواند روندی طبیعی به زندگی بیمار مبتلا به ایدز ببخشد

این روزها درصد زیادی از افراد، ایدز را می‌شناسند. مهم‌تر آن‌که ترس از این بیماری مزمن و خطرناک ویروسی دیگر همچون گذشته ناآگاهانه نیست؛ یعنی بسیاری از مردم می‌دانند که می‌شود با شخص مبتلا به ایدز دست داد، روبوسی کرد و هم غذا شد، بدون آن‌که سایه ترس از انتقال بیماری بر ذهن و جسممان سایه بیندازد.

آنچه بیماری منتقل شده از ویروس اچ آی وی را سر زبان‌ها انداخت، بیماری‌ای بود که تا مدتی، بدون کوچک‌ترین نشانه و علامتی باعث تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن بیمار می‌شد و او را به حدی ضعیف و آسیب‌پذیر کرد که احتمال بروز هر نوع بیماری عفونی و غیرعفونی خطرناک یا حتی انواع سرطان در وی به وجود می‌آمد. به بیان دیگر عفونت‌های فرصت‌طلب که یک بدن سالم معمولا قادر به مبارزه با آنهاست، براحتی به بدن بیمار مبتلا به ایدز راه پیدا می‌کند و در نهایت و در صورتی که بیمار بسرعت درمان‌های نگهدارنده را آغاز نکند، منجر به مرگ بیمار می‌شود.

اما داستان ایدز آنقدرها هم تلخ و ترسناک نیست، بلکه این بیماری با تشخیص سریع، آغاز و پیگیری دائم روش‌های درمانی می‌تواند زندگی طبیعی، طولانی و به دور از بیماری‌های ناتوان‌کننده را برای بیمار به همراه داشته باشد.

دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: ایدز تنها یک بیماری مزمن ویروسی نیست، بلکه ویژگی خاصی دارد که آن را از بقیه بیماری‌های ویروسی مجزا می‌کند و آن، خصلت ناشناخته ماندن طی دوره خاموش (دوران پنجره‌ای) بیماری است. به بیان دیگر ویروس عامل بیماری اچ آی وی پس از ورود به بدن، به مقدار زیادی در خون تکثیر پیدا می‌کند، بدون آن‌که در خون با آزمایش‌های معمولی قابل یافتن باشد. با شروع دوره نهفتگی بالینی، ویروس اچ‌آی‌وی شروع به تکثیر در سلول‌های تک هسته‌ای گلبول‌های سفید بدن می‌کند.

● وقتی چهره اچ آی وی رو می‌شود

وقتی سلول‌های دفاعی بدن، مغلوب ویروس‌های تکثیریافته اچ آی وی می‌شود، بیماری خطرناکی که تاکنون خاموش بوده است، فرصت بروز پیدا می‌کند. حتی در برخی بیماران مبتلا به اچ آی وی در این مرحله، بیماری‌های ویروسی یا عفونی نهفته و درمان نشده همچون سل نهفته امکان بروز پیدا می‌کند.

دکتر عبدی مرحله بروز بیماری ایدز را اینچنین توصیف می‌کند: پس از آن‌که ویروس اچ آی وی تکثیر می‌یابد گره‌های لنفاوی و در واقع سلول‌های ایمنی افراد (سلول‌های لنفوسیت T یا سلول‌هایی را که بدن با کمک آنها در برابر بیماری‌های عفونی و غیرعفونی مقاوم می‌شود) ، را درگیر می‌کند، گلبول‌های سفید بدن در مقابل تکثیر ویروس ایدز مقاومت خود را از دست می‌دهد و تعدادشان کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب بیماری‌های خطرناک عفونی، ویروسی و حتی برخی سرطان‌ها فرصت بروز در بدن بیمار را پیدا می‌کند و بیماری ایدز به مرحله آشکار خود قدم می‌گذارد.

● اگر مشکوک به ابتلا هستید

متاسفانه بیماری ایدز از یک سو به دلیل پنهان ماندن در مرحله اولیه بیماری و از سوی دیگر به دلیل آن‌که با هاله‌ای از شرم و منع‌های اخلاقی و فرهنگی همراه است تا مدتی در سایه بی‌خبری و پنهان‌کاری قرار می‌گیرد و همین مساله به طی نشدن روند درمان و پیشگیری از پیشرفت بیماری و از آن مهم‌تر سرایت آن به دیگران منجر می‌شود. البته ناگفته نماند که ناآگاهی عمومی نسبت به این بیماری و راه‌های انتقال آن به بروز رفتارهای نامناسب و تحقیرآمیز بسیاری افراد نسبت به بیماران مبتلا و انزوای بیشتر آنها منجر شده و فرصت آموزش را از آنان می‌گیرد و خطر انتقال بیماری را بشدت افزایش می‌دهد. البته در سال‌های اخیر آگاهی عمومی تا اندازه‌ای نسبت به بیماری ایدز افزایش یافته است، اما همچنان نیاز به فرهنگ‌سازی و ارتقای آموزش همگانی نسبت به آن وجود دارد.

دکتر عبدی با تاکید بر اهمیت اجباری شدن آزمایش تشخیص ایدز برای گروه‌های در خطر و بخصوص برای زوج‌های در حال ازدواج و مادران باردار می‌گوید: توصیه می‌کنیم افرادی که به نوعی خود را در معرض خطر آلودگی قرار داده‌اند یا نسبت به آلوده شدن با این ویروس شک دارند (بخصوص کسانی که روابط جنسی غیرموجه و کنترل نشده داشته‌اند) بسرعت نسبت به انجام آزمایش تشخیص ایدز اقدام کنند تا در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش برای درمان‌های کنترلی و پیشگیری موثر بیماری اقدام شود.

● کودکی که از مادر ایدز می‌گیرد

ویروس اچ آی وی می‌تواند از طریق مادر مبتلا به این ویروس به جنین داخل رحم و بخصوص در حین زایمان طبیعی که امکان تماس جنین با خون و ترشحات بدن مادر بیشتر است یا طی دوران شیردهی به نوزاد منتقل شود. البته متخصصان عفونی تاکید می‌کنند انجام آزمایش ایدز در ماه‌های ابتدایی بارداری می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری و کاهش احتمال انتقال بیماری به جنین از طریق مصرف داروهای ضدویروسی در حین بارداری موثر باشد.

● الفبای پیشگیری از ایدز را بیاموزیم

پیشگیری از ایدز براحتی ممکن است اما در شرایطی که راه‌های انتقالش را بشناسیم و خود را نسبت به آن ایمن کنیم. در ارتباط با فاکتورهای خونی آلوده؛ سازمان انتقال خون طی سال‌های اخیر تمهیدات بسیار جدی‌تری را تدارک دیده است، گرچه درصد بسیار ناچیزی برای انتقال از طریق فرآورده‌های خونی همیشه وجود دارد. معتادان تزریقی هم باید از سرنگ‌های یک بار مصرف استفاده کنند.

مادران آلوده هم باید به ضرورت تشخیص زودهنگام و آغاز درمان‌های کنترلی و تداوم آن برای حفظ سلامت جنین شان آگاه باشند. افراد در معرض خطر چون کادر پزشکی و درمانی هم باید با اتخاذ تمهیدات لازم از ابتلا به ایدز در امان بمانند. اما دکتر عبدی بر پرهیز و خویشتنداری اخلاقی افراد مجرد و وفاداری و پایبندی به اصول اخلاقی متاهلان و نیز استفاده از وسایل پیشگیری (کاندوم) هنگام روابط جنسی غیرموجه تاکید می‌کند و می‌افزاید: فراموش نکنید که درمان بیماری ایدز، قطعی نیست و درمان‌های ویروسی جنبه نگهدارنده و کنترل‌کننده بیماری را دارد.

پونه شیرازی