جایگاه کتاب در بین دانش آموزان

انیس کنج تنهایـی کتـاب است فروغ صبــح دانایی کتـاب اسـت

ز دانایان بـود این نکتـه مشهور که دانش در کتاب، داناست در گور

جامـی

مطالعه و تحقیق و تقویت روحیة ابداع از ارکان مهم جهت رشد کیفی و توسعة فرهنگ هر کشور محسوب می شود کتاب در واقع یک وسیله جهت پرورش استعدادها، افزایش توانایی و در یک کلام سازندة انسانهای آگاه و روشنفکر است. اولین سوره ای که بر پیامبر اسلام نازل شده است خواندن را توصیه نموده است معجزة دین اسلام کتاب قرآن است و این گویای ارزش والای کتاب در دین ما است. یکی از شاخصهای مهم توسعه یافتگی سطح سواد و میزان دانش افزایی و همچنین گرایش اعضای جامعه به مطالعة کتاب است.

هر فردی نیاز به آگاهی و شناخت دارد. کتابخوانی باعث دانایی، استحکام عقاید، اعتماد به نفس، آرامش، لذت، سرگرمی و می شود.

نقش کتاب در توسعة فرهنگی امری بدیهی است. فرهنگ مطالعه باید از کودکی به همگان آموزش داده شود. علی الخصوص دوران مدرسه را باید به عنوان آغاز حرکت و تقویت روحیه مطالعه و عادت به کتاب دانست.

اما متأسفانه به دلایل مختلف توجه چندانی در جهت توسعة فرهنگ کتابخوانی در بین دانش آموزان نشده است. و دانش آموزان ما اغلب راغب به مطالعة کتب غیر درسی نمی باشند و حتی تمایلی به خرید کتاب نیز ندارند از سوی دیگر گرانی کتاب و کمبود کتابخانه یکی از عوامل کاهش کتابخوانی در بین دانش آموزان است که بنا بر اعلام معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی « تنها بیست و یک درصد از مدارس کشور کتابخانه دارند.»۱

نظام فرهنگ و آموزش ما در شرایط نا متعادل و نامساعدی به سر می برد.

اطلاعات حتی در کتابهای درسی نیز به کندی تغییر می یابند. کشتار روح خلاقیت و ابداع در مدارس به طرز فجیعی وجود دارد. باید از خودمان بپرسیم چرا در این وضعیت به سر می بریم مطالعه و تحقیق از اصلی ترین عوامل توسعه هستند، چرا کتاب در کشورمان این چنین مورد بی مهری و بی توجهی واقع شده است به راستی جند درصد از مردم ما می دانند که روز کتاب و کتابخوانی چه روزی است؟

دانش آموزان از آینده سازان هر مملکتی می باشند و اگر در آن سنین که اساس و بنیان آنها ساخته می شود از کتاب و کتابخوانی به دور باشند به طور حتم تأثیر نا مطلوبی بر آنها و هم بر جامعه در آینده خواهد داشت.

این وضعیت نا مساعد که در جامعه ما و بین دانش آموزان وجود دارد، باید تکانی بخورد، باید از این رکود وجود به در آید.

کتاب باید محوریت خود را باز یابد. در حال حاضر شمارگان کتاب بسیار پایین است برای ترویج فرهنگ کتابخوانی همه وسایل ارتباط جمعی مثل صدا و سیما و مطبوعات باید تلاش کنند تا موجب تحول هر چه سریعتر و بهتر در عرصه کتاب و کتابخوانی شوند. نقش مدیران و معلمان و همچنین والدین دانش آموزان در این مورد به مراتب مهمتر از دیگر نهادها است.

ایجاد محیط آرام، بی دغدغه و برخوردار شرایط سالم و مناسب اقتصادی می تواند مسیر کتابخوانی را هموار سازد.

برای اینکه جامعه کتابخوانی داشته باشیم باید هر جه زودتر دولت با یاری مردم دست به کار شود. بسیاری از دولت ها با حمایت از نویسندگان و نشر کتاب علاوه بر افزایش آگاهی در جامعه به شاخص بالاتری در توسعه فرهنگی دست می یابند. باید از راههای مختلف این معضل را برطرف کرد. اطلاع رسانی گسترده در زمینه کتاب، عرضه چکیده برای آگاهی از محتوای کتاب ها، پرداخت بن کتاب، خریداری کتاب توسط دولت، یارانه برای چاپ، برگزاری نمایشگاه های کتاب، کاهش قیمت کتاب و از همه مهمتر تشویق فرزندان توسط والدین به مطالعه کتاب می تواند بسیار مؤثر باشد.

در حال حاضر جمعیت کشورمان در حدود هفتاد میلیون نفر است که از این تعداد حدود ۲۲ میلیون نفر دانش آموز هستند. ایام مختلفی در کشورمان به مناسبت های مختلف نامگذاری شده است از قبیل: روز دانش آموز، روز معلم، روز پدر، روز مادر، روز کتابخوانی و روز تولد افراد، اعیاد مذهبی و که معمولاً در اینگونه مراسم اشخاص برای یکدیگر هدیه می خرند.

حال اگر در نظر بگیریم هر کدام از افراد دانش آموز در سال تنها ۲ بار برای هدیه دادن به دیگران اقدام به خرید کتاب بکنند و والدین و یا اشخاص مختلف دیگر هر کدام تنها دو بار در طول سال برای هدیه به نزدیکان دانش آموز خود کتاب خریداری نمایند به رقمی در حدود ۸۸ میلیون کتاب دست می یابیم که هر سال خریداری خواهد شد و این رقم به تعداد کتابهایی که به علل مختلف و توسط افراد به طور معمول خریداری می شود، افزوده گردد و بدین ترتیب تیراژ کتاب را در کشورمان به حداقل دو برابر رقم فعل می رساند.

امیدواریم که کتاب همچون دیگر کالاهای مصرفی روزمره ایرانیان به سبد مصرفی خانوارها راه یابد.

رحیم یعقوب زاده