بازی سیاسی, سیاسی بازی و بزن بکش دیجیتالی

«زود باش دیگه لعنتی, چرا یه کاری نمی کنی مگه نمی بینی دارن سوراخ سوراخمون می کنن » «چرا قربان می بینم ولی کاری از دستم برنمی آد سیستم دفاع خودکار بالگرد هم از کار افتاده » «همه با چتر بپرن بیرون زود باشین الان لای این آهن قراضه ذوب می شیم » «از شاهین ۱ به شاهین ۳, اونجا چه خبره الو به گوشم الو » «اینجا جهنمه شاهین ۱ ما داریم سقوط می کنیم کمک کمک »

«زود باش دیگه لعنتی، چرا یه کاری نمی کنی؟ مگه نمی بینی دارن سوراخ سوراخمون می کنن؟» «چرا قربان می بینم ولی کاری از دستم برنمی آد. سیستم دفاع خودکار بالگرد هم از کار افتاده.» «همه با چتر بپرن بیرون. زود باشین. الان لای این آهن قراضه ذوب می شیم.» «از شاهین ۱ به شاهین ۳، اونجا چه خبره؟ الو... به گوشم... الو...» «اینجا جهنمه شاهین ۱. ما داریم سقوط می کنیم. کمک... کمک...»

نه اشتباه نکنید. اینها دیالوگ های منتشر شده سربازان و تفنگداران حاضر در صحنه یک نبرد خونین نیست. این حرف ها، بلاتشبیه، پلان های آغازین یک بازی کامپیوتری است که با به تصویر کشیدن بالگردهای نیروهای گشتی حاضر در عراق یا افغانستان، صحنه حمله نیروهای ستیزه جوی القاعده به آنان را به شکل یک فیلم در آغاز این بازی به نمایش می گذارد و پس از پایان آن، با انتخاب کاربر، وارد محیط کامپیوتری بازی می شود و از آن به بعد، این کاربر است که کنترل صحنه و بازیگردانی را به عهده می گیرد. شاید آن روزی که ویلیام هیگینبوتام در اواخر دهه ۶۰ میلادی یعنی پنجاه سال پیش اولین بازی کامپیوتری را با نام Tennis for two خلق کرد، خواب این را هم نمی دید که دری را باز کرده که می تواند صنعتی بزرگ به نام «صنعت بازی های کامپیوتری» را با حجم چند میلیارد دلاری اش به اقتصاد جهان معرفی و در واقع اهدا کند. البته بازی های کامپیوتری تقریباً با همین شمایل امروزی حدود دو دهه پیش وارد بازار شدند ولی از آن زمان، تا یک دهه پس از تولد، کاملاً و صرفاً با همان معنای خاص کلمه خود یعنی «بازی» و به هدف سرگرمی و گذراندن اوقات فراغت ساخته و به علاقه مندان عرضه می شدند اما رخداد یک رویداد بزرگ تاریخی به تغییر مسیر کلی و در واقع تولد نوع جدیدی از بازی های کامپیوتری با نام «بازی های کامپیوتری سیاسی» کمک شایانی کرد. اوضاع نیمه بحرانی دنیا در اواسط دهه هشتاد میلادی که متاثر از جنگ سرد دو قدرت بزرگ جهان در آن دوران یعنی امریکا و شوروی بود، باعث شد تهیه کنندگان بازی های کامپیوتری با علاقه بیشتری درباره ساخت بازی هایی با موضوعات نزدیک به برنامه های جاه طلبانه رئیس جمهور وقت امریکا یعنی رونالد ریگان فکر کنند. موضوعات بکر و همه پسندی مثل پروژه های «جنگ های ستاره یی»، «سیستم های دفاع ضدموشکی» و «برنامه های مقابله با کلاهک های هسته یی» موجب آن شد تا علاقه مندی کامپیوتری ها به خلق تصاویر رایانه یی از آنها با استقبال سیاستمداران جواب داده شود و اینچنین بود که در واقع نطفه ورود سیاست به صنعت بازی های کامپیوتری بسته شد. البته شاید این تفکر که ورود سیاست به عرصه این بازی ها در راستای یک روند پیچیده و از پیش تعیین شده و مطالعات گسترده استراتژیک صورت گرفته باشد، کمی رویاپردازانه قلمداد شود اما به هر حال و بعد از امتحان چند پروژه، قدرت های بزرگ صنعتی، نظامی و اقتصادی به این فکر افتادند که این عرصه به بازاری قابل توجه تبدیل می شود. بنابراین از آن زمان تاکنون، حضور سیاست در این میدان به شدت پررنگ تر شده است. بازی های کامپیوتری به دلیل تعاملی بودن و شرکت دادن کاربر در اجرای آنها، به مراتب از رسانه هایی چون ویدئو و تلویزیون موثرترند و در آنها با دخالت دادن بسیاری از اصول یادگیری همچون تقویت حافظه، تمرین، تکرار، پاداش و الگوسازی می توان کاربر را به شدت تحت تاثیر قرار داد و با ایجاد جاذبه های بدیعی چون گرافیک بالا، ابتکار در سیر داستان، پیچیدگی و خلق صحنه های تخیلی، چالش در حل مسائل و جلوه های ناب صوتی و تصویری، کاربر را مسحور کرد و با ایجاد انگیزه هایی مانند مشارکت فعال، لذت بردن از بازی، یادگیری، رقابت یا همکاری گروهی و داستان پردازی های مداوم، فرد را برای ادامه دادن بازی ترغیب کرد. بنابراین حوزه گسترده این بازی ها به محمل مناسبی برای القای جریانات فکری، ایدئولوژیک و سیاسی تبدیل شد و اینچنین بود که یکی از حوزه های هدف دولت های قدرتمند جهان برای بسط و توسعه افکار قدرت طلبانه خود به حساب آمد. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و سردتر شدن تنور تبلیغاتی «جنگ سرد»، امریکایی ها که دیگر خود را قدرت درجه اول دنیا می دانستند کوشیدند نظم جهانی را به نفع خود رقم بزنند. ایجاد بلواهای متعدد در منطقه و بروز جنگ هایی چون جنگ اول خلیج فارس (حمله عراق به کویت و سرکوب صدام در پیامد آن) به سوژه مناسبی جهت ورود بازی سازان کامپیوتری به حوزه بازی های جنگی با هدف های خاص سیاسی تبدیل شد. بازی سراسر هیجان و جذابی چون Desert Storm (توفان صحرا) زاییده همان زمان است و از همان دوران نشات می گیرد و بازیگر در آن پس از طی دوره های آموزشی به منطقه اعزام شده و ماموریت هایی در مرز عراق و کویت، داخل کویت، شمال عراق و ... انجام می دهد، اهداف از پیش تعیین شده یی را نابود می کند و جواب دندان شکنی به رژیم صدام حسین می دهد،

اما چرخش پرشتاب و توام با حادثه های محیرالعقول چرخ گردون، هر روز بهتر از دیروز برای بازی سازان سیاسی عمل می کرد. وقوع حادثه هولناک یازده سپتامبر و در پی آن حمله امریکا به افغانستان و عراق به منظور سرکوب کردن نیروهای القاعده و تروریسم جهانی، بهانه دیگری بود تا این استراتژی هم به عرصه بازی های کامپیوتری وارد شود و از آن زمان تاکنون شاهد تولد ده ها بازی با این موضوعات بوده ایم. گرچه تعداد فراوانی از این بازی ها در بازار موجود هستند. نمونه هایی مانند؛

▪ بازی گروه ضربت به شما این امکان را می دهد که در سال ۲۰۰۸ به مبارزه با میهن پرستان افراطی مسکو که قصد احیای امپراتوری اتحاد جماهیر شوروی را دارند بروید و آنها را سرکوب کنید.

▪ می توانید با انجام بازی Return to Castle Wolfenstein (بازگشت به قلعه ولفن اشتاین) پس از گذشت شصت سال به مبارزه مجدد با نازی های دیوانه بروید، چرا که آنها با استفاده از قدرت های مافوق طبیعی به جنگ بشریت آمده اند و شما در نقش ماموران ستاد ضداطلاعات وظیفه نابود کردن آنها را دارید.

▪ در بازی نیروی دلتا (Delta Force) که برگرفته از نام نیروهای واکنش سریع ارتش امریکاست، بازیگر در نقش عضوی از یک گروه ضدتروریستی مامور می شود با تروریست ها در نقاط مختلف دنیا مبارزه و آنها را نابود کند. نقش پررنگ سیاست و قدرت طلبی امریکایی ها در این بازی به شدت مشخص می شود چرا که در بخش هایی از آن، نیروهای دلتا با ورود به اردوگاه های فلسطینی ها که تصویر شیخ احمد یاسین (رهبر فقید حماس) در آن دیده می شود، به قلع و قمع تروریست های فلسطینی می پردازند،

▪ با انجام بازی Generals (ژنرال ها)، بازیگر به عنوان سرباز امریکایی ماموریت مبارزه و سرکوب تروریست ها را در عراق و افغانستان به عهده می گیرد و متاسفانه آنچه که در این بازی بسیار به چشم می خورد، حضور نمادهای مختلف اسلامی از جمله مساجد و حضور نیروهای دشمن (تروریست ها) در آنجاها و القای این مساله است که اسلام حامی تروریسم است. و این جنبه سیاه و کریهی است که سیاسی بازان امریکایی وارد عرصه بازی های کامپیوتری کرده اند و همواره در رواج دادن آن هم می کوشند و کار آنها به جایی رسیده که کاربر را در یکی از قسمت های بسیار سخت بازی Delta Force، برای نابود کردن تروریست ها به ایران و جزیره خارک می فرستند و او باید در نقش نیروهای امریکایی به مقابله با نیروهای ایرانی بپردازد،

▪ بازی Desert Storm۲ (قسمت دوم توفان صحرا) به شدت ماهرانه و با جذابیت های گرافیکی و موضوعی خود، از قوی ترین این بازی هاست. کاربر در آن بعد از گذراندن دوره های آموزشی کامل به کویت اعزام می شود و بعد از آنجا به عراق رفته و طی عملیات های مختلف اهداف فراوانی را که در دست نیروهای صدام است نابود می کند.

▪ البته در این بازار مکاره، نمونه های اسلامی هم وجود دارد و گرچه بازار بزرگی چون بازی های کامپیوتری از سوی کشورهای اسلامی تقریباً نادیده گرفته شده یا اجازه حضور و رقابت در این عرصه به آنها داده نمی شود ولی بازی نیروی ویژه (Special Force) نمونه بسیار جالبی از این دست است که به سفارش مقاومت اسلامی حزب الله لبنان و در آن کشور ساخته شده است و به موضوع درگیری نیروهای حزب الله و ارتش اسرائیل می پردازد. کاربر در مراحل مختلف این بازی در نقش رزمنده مقاومت اسلامی حاضر شده و با عبور از موانع طبیعی مختلف به انهدام نیروها و تجهیزات اسرائیلی می پردازد و وارد پایگاه های دشمن شده و آنها را تصرف می کند. همچنین بالگردهای اسرائیل را منهدم کرده و منطقه را هم پاکسازی می کند و بازی را به پایان می برد.جالب اینجاست که این بازی با استناد به عملیات واقعی حزب الله در جنوب لبنان و با طراحی صحنه های مشابه درگیری های واقعی آنها با اسرائیلی ها تولید شده است. اینها فقط نمونه هایی از صدها بازی کامپیوتری است که سیاست در آنها حضور دارد. موج جدید این بازی ها به صورت آن لاین و روی اینترنت هم در دسترس است. بازی های کامپیوتری با طنزهای سیاسی پس از حملات تروریستی به مادرید و نیویورک و حملات امریکا به عراق و افغانستان رواج یافته و حتی پرطرفدارترین بازی های جدید سیاسی در کشور اروگوئه طراحی شده اند.

وحید نمازی