کارگر کوره پزخانه

آب و گل را به آجر خانه تبدیل می کنند کارشان در یک جمله کوچک همین است اما کارگران کوره آجرپزی آرزو دارند که کاش به همین سادگی بود

آب و گل را به آجر خانه تبدیل می‌کنند. کارشان در یک جمله کوچک همین است. اما کارگران کوره آجرپزی آرزو دارند که کاش به همین سادگی بود.

خاک و آب را باید مخلوط کرد. کمی مقابل آفتاب گذاشت و بعد به کوره برد تا در دمای بسیار بالا به آجر تبدیل شود. در این میان آنچه این کار را به کاری سخت و طاقت‌فرسا تبدیل می‌کند چیست؟

نخست این‌که ساعت کاری آنها فوق‌العاده بالاست و سخن از ۸ ساعت روزانه تقریبا شوخی است. یک کارگر کوره‌پزخانه با همسرش در یک روز، هشت هزار خشت آجر تولید می‌کند. ساعت کاری او از چهار صبح تا هشت شب است. یک استاد آجر‌پزی در این‌باره می‌گوید: «در یک کوره پزی افراد ۲۴ ساعت کار می‌کنند و تنها شیفت‌های آنها تعویض می‌شود. به طور مثال زنان قالب دان از ساعت ۱۲ شب تا ۵/۴ عصر یکسره گل‌های ساخته شده را در قالب می‌ریزند و در حیاط پهن می‌کنند و آتش‌دار یا کوده‌چی نیز از همه بدتر به طوری که شبانه‌روز را در یک اتاق سپری می‌کنند که مبادا لوله‌ای نشتی کند یا آجری نسوزد یا به اصطلاح خودشان ته نگیرد.»

از این‌که بگذریم شرایط بهداشتی سختی در این کوره‌پزخانه‌ها وجود دارد. مهم‌ترین مشکل این است که گرد و غبار ناشی از کار باعث ایجاد مشکلات تنفسی در میان کارگران می‌شود. یافته‌های پژوهشی در مجله سلامت و بهداشت اردبیل ثابت می‌کند شکایت‌های تنفسی در میان کارگران کوره‌پزخانه به طور معناداری از گروه دیگری از کارگران در صنایع غذایی بیشتر بوده است.

دسترسی به اماکن بهداشتی نیز مساله دیگر است. کپرهای مسکونی کارگران ـ که از نگاه کارفرما، منازل مسکونی مناسب با آب شرب سالم، سرویس بهداشتی و حمام است ـ در معرض انواع تهدیدهای جانوری و بیماری‌های بهاری و تابستانی است. این مساله را باید در نظر گرفت که بیشتر کوره‌های آجرپزی در مناطق گرمسیر و بیابانی وجود دارند. حرارت بالای کوره‌ها هم به این گرما می‌افزاید و همین مساله نیاز به اماکن بهداشتی و رعایت آن را بیشتر می‌کند.

مشکل دیگر این کوره‌ها این است که کارگران در آنجا به صورت خانوادگی مشغول به کار هستند. مرد و زن و کودک از ساعات ابتدایی صبح شروع به فعالیت جمعی می‌کنند. این‌گونه است که به قول نویسنده‌ای تفکیک فضای زندگی خصوصی و عمومی خانوارهای ساکن در این کوره خانه، سخت است. این موضوع بار روانی خاصی بر افراد خانوار وارد می‌کند. عملا کار از زندگی آنها تفکیک‌ناپذیر است و همین موضوع بر اوقات فراغت، تفریح و سلامت روانی خانواده تاثیر می‌گذارد. غیر از این مساله، کار کودکان که خلاف کنوانسیون بین‌المللی حقوق کودک و قانون کار جمهوری اسلامی نیز است؛ آسیب دیگری است که در این موارد وجود دارد.

مساله نهایی بحث دستمزد است؛ مبنای دستمزد کارگران تعداد خشت است. معمولا به ازای هر ۱۰۰۰ خشت، بین ۱۲ تا ۱۶ هزار تومان دستمزد وجود دارد. باید توجه داشت این مبلغ برای کل اعضای خانواده است، نه فقط یک نفر.