طرح واره‌های معنا، ‎درس‌گفتار 8:‌ تفکر درباره بهشت

جردن پیترسون، ترجمه: مانی حمیدی و آران غریب‌پور

آیا  خود آگاهی بودن ذهن امری مثبت است؟ پیامدهای کسب خود آگاهی چیست و در سفرِ پیدایش و داستان بودا چگونه شرح شده اند؟ آیا هیچ پیوندی میان تفکر شرقی و غربی وجود دارد؟ »باغ» نماد چه چییز است و چطور در هر دو داستان نقشی بنیادی بازی می کند؟ و درخت چه ویژگی ای دارد که به طور متناوب در اسطوره ها به عنوان یک فرمِ اصلی ظاهر می شود؟هم داستان سفرِ پیدایش و هم داستان به روشنی رسیدن بودا را می توان روایتی از »هبوط از بهشت», پس از کسب خود آگاهی انسان تلقی کرد.  این چنین است که بزرگ ترین داستان رستگاری در شرق دقیقا همان سیر روایی ای را طی می کند که بزرگترین داستان پیدایش در غرب. با وجود ارزشی که برای »خود آگاهی»مان به عنوان توانایی برتر ما نسبت به موجودات دیگر, قائلیم , خودِ احساس خود آگاه بودن معمولا با حالت ذهنی منفی ای ارتباط داده می شود. آشنا ترین نمونه بروز این حالت در زمان سخنرانی جلوی یک جمعیت و اضطراب فلج کننده ی ناشی از آن است. این آگاهیِ ناگهانی از آسیب پذیریمان در داستان رویارویی بودا با مریضی و مرگ خارج از دیوار های امن باغش, و همچنین آگاهی ناگهانی آدم و حوا از برهنگیشان, به طور دراماتیک به تصویر در آمده اند. در کنار نماد باغ, درخت نیز نقشی اساسی در این داستان ها, و همچنین داستان های دیگر مانند اسطوره های »نورس» بازی می کند. این درخت را شاید بتوان نمادِ ساختاری در مرکزیت جهان قلمداد کرد که از یک سو در زمین و ماده (زهدان هستی و یا همان آشوب) ریشه دوانده و از سوی دیگر سر به آسمان (معنویت) کشیده است. و شاید حتی بتوان آن را در مقایسه با ساختار درخت گونه ی سیستم عصبی خودکارمان تصور کرد  که از یک سو ریشه در عمق کالبد بدنمان دارد و از سوی دیگر به ساختار های کناره ای (لیمبیک, آمیگدالا, و نهایتا کرتکس) متصل است, که می توان بیشتر با تجربیات معنوی انسانی مرتبط دانست. علاوه بر این ها درخت میوه می دهد و میوه نمادی از بنیادی ترین عامل  دگرگونی  ها (تغذیه و سیر شدن( در انسان است. این روابط به فهمی بهتر از علت ظاهر شدن استعاری درخت در این داستان های کهن کمک می کند.

 

Dwelling on Paradise

Is self-consciousness a positive state of mind? What are the consequences of gaining self-consciousness and how are these described in Genesis and the story of Buddha's enlightenment? Are there any relationships between Eastern and Western thoughts? What does a garden represent and why is it a central aspect to both stories? What is it about a tree that makes it a recurring theme in mythology?

Both the story laid out in Genesis and also the story of Buddha's enlightenment can be looked at as the story of our "fall from heaven" by having gained consciousness of our selves. Thus the greatest redemption story of the East follows precisely the same dramatical tract as the greatest creation story of the West. Despite the value we attribute to 'self-consciousness' as a superior ability of our species compared to others, self-consciousness as a mental state is generally associated with negative affect. This state may be most poignantly exemplified by the paralyzing anxiety that is widely associated with public speaking. This sudden awareness of our vulnerability was dramatized by Buddha's encounter with sickness and death outside his walled garden, or through Adam and Eve's sudden recognition of their "nakedness". Besides the garden, the tree is also a very central motif in both stories as well as in others, like those of Norse mythology. This may have to do with the structure of the tree that could be thought of as standing in the centre of the world, firmly rooted in chaos or the matrix of being, and on the other hand reaching up to the spiritual domain of heaven. This may even be analogously compared to the tree like structure of our nervous system, which is peripherally rooted deep into our bodies through our autonomous nervous system while it also projects into limbic, amygdalic and ultimately our cortical structures associated with more spiritual modes of being. Furthermore, a tree is also a bearer of fruit and a fruit associated with one of the most fundamental elements of transformation. Such associations help better understand the central presence of the tree as a metaphor in these ancient stories.

برای ارتباط با مترجمین و طرح سوالات و یا نظرات خود می‌توانید با آدرس ‌[e-mail] مکاتبه کنید.

مطالب مرتبط:
معرفی پروژه طرح واره های معنا‎

فهرست طرح واره‌های معنا
درس‌گفتار ۱:‌هیولاهای مخلوق انسان
درس‌گفتار ۲:‌ستیز با آشوب
درس‌گفتار ۳:‌همچون خدایان شدن
درس‌گفتار ۴:‌بازی هایی که باید بکنیم
درس‌گفتار ۵:دست و پنجه نرم کردن با ترس
درس‌گفتار ۶:‌تسلیم در برابر نظم
درس‌گفتار ۷:‌تاملاتی در باب سفر پیدایش
درس‌گفتار ۸:‌تفکر در باره بهشت
درس‌گفتار ۹:فرد شدن
درس‌گفتار ۱۰:فهم شر
درس‌گفتار ۱۱:از دست دادن دین
درس‌گفتار ۱۲:حقیقت های مهم
درس‌گفتار ۱۳:قدرت درون

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139

ویژه نامه ی نوروز 1393 
http://www.anthropology.ir/node/22280