بوم شناسان در خدمت مقابله با تروریسم

آیا با توصیه های جغرافیدان ها «بن لادن» زودتر پیدا می شد

عکسی که اخیرا کاخ سفید در فلیکر منتشر کرده، بسیار تاثیرگذار است و به احتمال زیاد تاریخی می‌شود. در این عکس «اوباما»، «جو بایدن»، «هیلاری کلینتون» و اعضای تیم امنیتی در حال تماشای زنده عملیاتی هستند که هزاران کیلومتر دورتر در ابیت‌آباد پاکستان برای یافتن و کشتن «بن‌لادن» در حال انجام است. عکس، البته از منظر عکاسی صرف هم قابل توجه است و به احتمال زیاد، این عکس از بین یک، دو جین عکسی انتخاب شده که در آن جلسه گرفته شده است.

ممکن است دانشمندان خبره‌ای که زبان بدن را ترجمه می‌کنند، توجه کنند که در این عکس تنها «اوباما» است که به جلو خم شده یا ممکن است به حالت چهره «هیلاری کلینتون» توجه کنند. در این عکس شاید دوستداران فناوری، بیشتر روی لپ‌تاپ‌های HP ویندوزی متمرکز بشوند. این صحنه شباهت چندانی هم با صحنه‌های مشابه در سریال ۲۴ ندارد. سرپرستی عملیات نظامی از این پس تقریبا به همین منوال خواهد بود و سران و فرماندهان، برخلاف سال‌های گذشته به صورت زنده صحنه را به مانند یک فیلم یا ویدیوگیم می‌بینند، البته برخلاف ویدیوگیم‌ها آنها دسته بازی ندارند!

این روزها خبر کشته شدن «بن‌لادن» در صدر اخبار رسانه‌های مختلف قرار گرفته است، حرف و حدیث‌ هم فراوان است: آیا بازداشت‌شدگانی را برای دستیابی به اطلاعات لازم، شکنجه کرده‌اند؟ آیا پاکستان پیش از آن می‌دانست که «بن‌لادن» کجاست؟ چرا اطلاعاتی مثل عکس جنازه «بن‌لادن» منتشر نشده است و اصلا چرا اینقدر طول کشید؟ صرف‌نظر از سوالات گوناگون، خواندن این خبر هم در نوع خود جالب است: اگر سازمان CIA به توصیه‌های گروهی از جغرافیدان‌های بوم‌شناس دانشگاه کالیفرنیا گوش می‌کرد، شاید دو سال زودتر می‌توانست «بن‌لادن» را دستگیر کند!

«توماس گیلسپای» و همکارش «جان اگنیو» به همراه گروهی از دانشجویان UCLA در سال ۲۰۰۹ مقاله جالبی منتشر کرده بودند که در آن با استفاده از مجموعه‌ای از تئوری‌های علمی و تصاویر ماهواره‌ای حدس زده بودند که «بن‌لادن» به احتمال ۹/۸۸ درصد در شهری در فاصله ۳۰۰ کیلومتری از تورا بورا اقامت دارد. «بن‌لادن» آخرین بار در ۱۳ نوامبر سال ۲۰۰۱ در جلال‌آباد افغانستان دیده شد و صدای او آخرین بار از تورا بورا در ۲۸ نوامبر سال ۲۰۰۱ شنود شد. شهر ابیت‌آباد که «بن‌لادن» در آن کشته شد، در همین محدوده قرار داشت. «بن‌لادن» سال‌ها تحت‌تعقیب‌ترین فرد FBI بود و با اینکه شماری از رهبران رده بالای سازمان القاعده مثل «محمد عاطف»، «محمد صالح»، «خالد شیخ‌محمد» و «ابو زبید» در این مدت گرفتار شده بودند و ۲۵ میلیون دلار جایزه هم برای دستگیری وی تعیین شده بود، اما تا چند روز پیش، آمریکا موفق نشده بود او را پیدا کند.

تئوری‌های زیست‌جغرافیایی توضیح می‌دهند که حیوانات و گیاهان از لحاظ زمانی یا مکانی چگونه توزیع می‌شوند. دانشمندان دانشگاه UCLA در جریان تحقیقی که انجام داده بودند از دو تا از همین تئوری‌ها استفاده کرده بودند: «تئوری مسافت‌-زوال» و «تئوری زیست‌جغرافیایی جزیره» یا island biogeography theory.

اولین تئوری می‌گوید یک جاندار هر چقدر از محل زیست اولیه‌اش دورتر شود، احتمال بقایش به صورت لگاریتمی کم می‌شود. دانشمندان این تئوری را به «بن‌لادن» تعمیم دادند و این‌گونه استدلال کردند که اگر او بیش از حد از آخرین محلی که بوده، دور شده باشد (با توجه به اینکه وارد منطقه‌ای با بافت فرهنگی و جغرافیای متفاوت می‌شود) احتمال دستگیری‌اش بالا می‌رود. پس منطقی است که فرض کنیم او بیشتر احتمال دارد که در فاصله ۳۰۰ کیلومتری از تورا بورا باشد. تئوری دوم هم می‌‌گوید جاندارانی که در جزایر بزرگ و نزدیک به هم باشند، احتمال زوال کمتری دارند و در مورد «بن‌لادن» این تئوری این‌گونه تعبیر شد که او به احتمال زیاد در شهری اقامت دارد و مثلا در یک غار یا منطقه پرت و دورافتاده زندگی نمی‌کند! دانشمندان، اما یک قدم مهم دیگر هم برداشته بودند. آنها توانسته بودند که عادات زندگی و خصوصیات «بن‌لادن» را بررسی کنند و نوع ساختمانی را که «بن‌لادن» احتمالا در آن است، حدس بزنند!

- «بن‌لادن» بلند قد است، پس احتمالا به ساختمانی با ارتفاع و طبقه زیاد علاقه دارد.

- او دیالیز می‌شود، پس باید جاهایی رفته باشد که به شبکه برق شهری دسترسی یا ژنراتور دارند.

- او ترجیح می‌داده به صورت فیزیکی در جایی امن باشد، پس باید به احتمال زیاد ساختمانش با دیوارهای بلندی مثلا در حد سه متر احاطه شده باشد.

- او به حریم شخصی اهمیت می‌داد، پس باید فضای بین خانه و خانه‌های مجاورش زیاد باشد.

- او گروه کوچکی از محافظان داشت، پس باید ساختمان مورد نظر بیش از سه اتاق داشته باشد.

- «بن‌لادن» ترجیح می‌داده به صورت هوایی رصد نشود، پس باید درختانی در اطراف ساختمان، پوشش لازم را انجام بدهند!

بر این اساس آنها فهرستی از شهرهایی که این شرایط را داشت، تهیه کرده بودند و مثلا منطقه‌ای به نام «خرم» را به عنوان محل سکونت «بن‌لادن» محتمل دانسته بودند. جالب‌تر این بود که آنها با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای که برای همه در دسترس بود، ساختمان‌هایی را ممکن بود «بن‌لادن» در آنها باشد، در شهرهای یادشده مشخص کرده بودند. مقایسه ساختمان‌هایی که برای نمونه این گروه از دانشمندان یافته بودند با ساختمان سه‌ طبقه محل اقامت «بن‌لادن»، نشان‌دهنده شباهت‌های بسیاری است. در واقع ساختمان محل اقامت «بن‌لادن» دارای همه خصوصیات ذکر شده بود.

www. news. sciencemag. org/scienceinsider

ترجمه: علیرضا مجیدی