نسبت جوانی و اندیشه پیامبر اكرم ص

اگر چنان كه بین جامعه شناسان مرسوم است, نیروی جوانی را برآمده از تفكری نو بدانیم, چه فكری جوان تر از اندیشه حضرت ختمی مرتبت ص كه سرآمد عصر خود و همه عصرها بوده است

● چه كسی جز محمد(ص) جرأت داشت؟

در نسبت پیامبر اكرم(ص) و جوانی همین بس كه او را پیشروترین، خوشفكرترین و دگراندیش‌ترین مرد دوران خود بدانیم.اگر چنان‌كه بین جامعه‌شناسان مرسوم است، نیروی جوانی را برآمده از تفكری نو بدانیم، چه فكری جوان‌تر از اندیشه حضرت ختمی‌مرتبت(ص) كه سرآمد عصر خود و همه عصرها بوده است. تفكر محمدی در عصری به جاهلیت عرب عرضه شد كه حتی خواندن و نوشتن نیز امری ناپسند شمرده می‌شد. مولا علی(ع) در خطبه‌ای ‌از نهج‌البلاغه می‌فرماید: «خداوند محمد(ص) را هشداردهنده جهانیان مبعوث فرمود تا امین و پاسدار وحی الهی باشد؛ آنگاه كه شما ملت عرب بدترین دین را داشتید و در بدترین خانه زندگی می‌كردید. میان غارها، سنگ‌های خشن و مارهای سمی خطرناك به‌سر می‌بردید، آب‌های آلوده می‌نوشیدید و غذاهای ناگوار می‌خوردید، خون یكدیگر را به ناحق می‌ریختید و پیوند خویشاوندی را می‌بریدید، بت‌ها میان شما پرستش می‌شد و مفاسد و گناهان شما را فرا گرفته بود.»

در چنین شرایطی چه كاری جوانانه‌تر از عصیان در برابر این همه پلیدی و سردادن ندای «قولوا لااله‌الاالله تفلحوا» و چه كسی جز محمد بن عبدالله می‌توانست چنین جسارتی را از خود بروز دهد؟

سیره حضرتش سرشار است از حركت برخلاف جریان رایج روز با ویژگی كه بخشی لاینفك از آداب جوانی است. در چنین وضعیتی پیامبر موهای خود را می‌آراید، جامه پاكیزه می‌پوشد، معطر می‌شود و ... در جریان جاری توحش و مرگ و مرگ اندیشی است كه پیامبر رحمت از مهربانی و لبخند می‌گوید. می‌خواهد كه سیاه و سفید، عرب و عجم و اهل هر قبیله‌ای را یكسان بدانند، آدم‌ها را به نام می‌‌خواند و اگر لقبی هست نه بر مبنای مال و جاه و نسب و خانواده كه به واسطه برتری‌های اخلاقی و رفتاری است.

نص صریح «نزد خداوند آن كسی برتر است كه پرهیزگارتر است» مانیفست اسلام در ارزشگذاری انسان‌هاست: «پرهیزگاری و دیگر هیچ.»

او كینه‌ها را می‌زداید و از مهربانی می‌گوید. نقل است مردی به او عرض كرد یا رسول‌الله من اقوامی دارم كه با آنها صله رحم می‌كنم اما آنها با من قطع رابطه كرده‌اند. من به آنها احسان می‌كنم اما آنها با من بدرفتاری می‌كنند، من بر بدی‌های آنها حلم می‌ورزم اما آنها بر من جهالت می‌كنند. حضرت فرمود: «اگر آن‌گونه باشد كه تو می‌گویی گویا رنج و ناراحتی كه در برخورد خوب تو به آنها می‌رسد دردناك‌تر است و تا تو در چنین حالی باشی خداوند پشتیبان تو خواهد بود.»

او جسارت و دلاوری جوانانه را داشت بی‌آنكه اسیر غرور و نخوت باشد. از این رو بود كه بارها و بارها در میان كارزار كسی دامان حضرتش را می‌گرفت تا شخصی‌ترین پرسش‌هایش را مطرح كند و پیامبر بی‌هیچ دلتنگی و دلگیری به پاسخگویی می‌نشست.

مبارزه بی‌وقفه با خرافات نیز بر روح جوان اندیشه پیامبر اكرم(ص) صحه می‌گذارد. او بی‌محابا بر هر چه خرافه و خرافه‌پرستی است می‌تازد و در این میان حتی منافع خود را نیز در نظر نمی‌گیرد. تكرار آن قصه همیشگی خالی از لطف نیست كه درست در روزی كه ابراهیم، تنها فرزند ذكور پیامبر درگذشت، كسوف شد و ملت خرافه‌پرست عرب این پدیده را نشانه عظمت مصیبت پیامبر دانسته و گفتند: آسمان برای مرگ فرزند پیامبر گرفته است. پیامبر چون این جمله را شنید بر منبر رفت و فرمود: «آفتاب و ماه دو نشانه بزرگ از قدرت بی‌پایان خدا هستند و سر به فرمان او دارند، هرگز برای مرگ و زندگی كسی نمی‌گیرند.»

و ختم كلام اینكه چه حركتی جسورانه‌تر و جوانانه‌تر از تصمیم حضرتش در امر ازدواج كه در ۲۳ سالگی همسری بر می‌گزینند كه ۱۷ سال از شوهر خود بزرگ‌تر است. او بدون توجه به سنت‌ها و عرف‌ها آنچه را كه خارج از جاده دستورات الهی نیست بر می‌گزیند و بدان عمل می‌كند.

دكتر شهاب‌الدین معظی- استاد دانشگاه