استانداردهای ایزو

استانداردهای بین المللی سری ۹۰۰۰ از جمله استانداردهایی است که توسط این سازمان تدوین و منتشر شده است استانداردهای مزبور با عنوان و یا با شماره مشخص شده اند که بیانگر «مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت» بوده و شماره سری آنها ۹۰۰۰ می باشد

ایزو (ISO) علامت اختصاری « سازمان بین المللی استاندارد[۱]» است. این سازمان، در ژنو می باشد و مسئولیت آن تعیین استانداردهای بین المللی است.

استانداردهای بین المللی سری ۹۰۰۰ از جمله استانداردهایی است که توسط این سازمان تدوین و منتشر شده است. استانداردهای مزبور با عنوان و یا با شماره مشخص شده اند که بیانگر «مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت» بوده و شماره سری آنها ۹۰۰۰ می باشد. استانداردهای سری ۹۰۰۰ برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ توسط ایزو منتشر گردید و بعداً تکامل پیدا نمود و در سال ۱۹۹۴ بازنگری و رفع اشکال شد و بتدریج مورد اعتبار سازمان ها، شرکت ها و مردم جهان واقع شد و با روند پیشرفت تکنولوژی این استانداردها بهبود یافت. استانداردهای ایزو تنها به کیفیت محصول نمی اندیشد بلکه می گوید این محصول، توسط بخش های مختلف سازمان که می تواند یک کارخانه یا یک شرکت خدماتی باشد، بوجود می آید. از این رو ایزو ۹۰۰۰ کیفیت را مسئولیت مشترک تمام کارکنان یک سازمان و تمام بخش های آن تلقی نموده و اعلام می دارد که هم کارگران ساده در کیفیت اثر می گذارند و هم مدیران ارشد.

● استانداردهای ایزو سری ۹۰۰۰

استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ کیفیت را پدیده ای تلقی می کند که دائماً نیازمند نظارت، تکامل و بهبود مستمر می باشد. در این استانداردها آموزش از اهمیت خاص برخوردار است. به گونه ای که علاوه بر مدیریت ارشد تمام کارکنان سازمانی باید بدانند که کوچکترین فعالیت آنها بر روی کیفیت محصول تولید شده مؤثر می باشد. محصولات و خدمات خواه مورد مصرف افراد داخل کشور قرار گیرد و یا از طریق صادرات مورد مصرف دیگر کشورها قرار گیرد پیامی از لیاقت های صنعتی و شایستگی های مردم آن کشور است لذا مهمترین اصول استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ مراعات استانداردهای کیفیت توسط سازمان ها می باشد.

● الگوهای تضمین کیفیت کدامند؟ و چه الگویی بهتر است؟

الگوهای تضمین کیفیت، استانداردهای سری ۹۰۰۱ ، ۹۰۰۲، ۹۰۰۳ بوده که در هر سازمانی بر حسب اینکه، فعالیتها، نوع محصول و چگونگی طراحی، تولید و ارائه خدماتش، با یکی از این الگوهای تضمین کیفیت انطباق داشته باشد، می تواند یکی از آنها را انتخاب کند و در جهت تأمین نیازهای خواسته شده در آنها فعالیت نموده و سرانجام به کسب گواهینامه ایزو مربوطه موفق شود. بنابراین استانداردهای ایزو ۹۰۰۱ ، ۹۰۰۲ ، ۹۰۰۳ سه الگوی متفاوت برای تضمین کیفیت هستند که شرکت های تولیدی بر حسب وضعیت خود از جهت شرایط تولیدی و خدماتی می توانند یکی از آنها را انتخاب نمایند.

معروفترین استانداردهای ایزو در ایران استانداردهای ایزو ۹۰۰۱ و ۹۰۰۲ بوده که استاندارد ایزو ۹۰۰۱ معرف الگوی تضمین کیفیت کالا بوده که طراحی آنها در سازمان تولیدکننده انجام می شود، مثل فولادسازی، و استاندارد ایزو ۹۰۰۲ الگوی تضمین کالا و خدماتی است که طراحی آنها در سازمان تولید کننده انجام نمی شود و تنها تولید و ارائه آن در سازمان مذکور صورت می گیرد.

● نقش استاندارد ایزو در تجارت خارجی

استانداردهای سری ۹۰۰۰ در ارائه تولیدات و خدمات بین المللی نقش بسیار حساسی را ایفا نموده و در سالهای اخیر حتی تولیدات داخلی کشور را نیز تحت الشعاع قرار داده است.

لذا آنچه که امروز در صحنه بازرگانی بین المللی به عنوان وجه مشخص بازار از آن یاد می شود، رقابت بسیار شدید در عرضه کالا و خدمات برای بدست آوردن سهم بیشتر از بازارهای جهانی است و این رقابت، در واقع هیچ تناسبی با وضع بازارهای داخلی کشور نداشته و ندارد، چون در بازار داخلی، کمبود برخی از کالاها و خدمات آنقدر محسوس است که بعضاً خریداران حتی به نام کالا و اینکه دارای حداقل استانداردهای پذیرفته شده هست یا نه، توجه نمی نمایند ولی با ورود ایران به سازمان تجارت جهانی، عرضه کالا و خدمات آنقدر زیاد و با فشار رقابتی همراه است که مشتریان شانس بیشتری در انتخاب داشته و در این انتخاب دو عامل مهم کیفیت و استاندارد را مد نظر قرار می دهند که عامل کیفیت حتی از عامل قیمت هم بیشتر اهمیت دارد، به همین منظور برای تأیید و تضمین کیفیت کالا و خدمات، افکار عمومی جهانی این وظیفه و مسئولیت مهم را به سازمان ها و نهادهای بین المللی معتبر استاندارد سپرده اند که برای تضمین کیفیت کالا و خدمات، با استفاده از

روش های مختلف که نوین ترین این روش ها، استانداردهای سری ۹۰۰۰ است حداکثر اطمینان و اعتبار بخشی را به درجه کیفیت و محصولات و خدمات محقق سازند.

● خلاصه اهم نکات کلیدی که استاندارد ایزو از سازمان ها و موسسات می خواهد عبارتست از:

۱) می خواهد آن چه را که انجام می دهید، بیان کنید.

۲) می خواهد آن چه را که بیان می کنید، تعریف، توصیف و مکتوب کنید.

۳) می خواهد آنچه را که مکتوب می کنید با نیازهای مشخص شده در استاندارد انطباق دهید.

۴) می خواهد سوابق را حفظ کنید و براساس سوابق صحیح اقدام صحیح به عمل آورید.

۵) می خواهد کیفیت کالا و خدمات سرلوحه خط مشی مدیریت ارشد هر سازمان باشد.

۶) می خواهد مشارکت تمامی کارکنان را برای دست یافتن به کیفیت جلب و حفظ نماید.

۷) می خواهد رضایت مشتری را به اعتماد مشتری تبدیل کند.

۸) می خواهد از تمامی امور مربوط به سازمان، مثل مواد، تجهیزات و کارکنان، بنحو شایسته و صحیح برای کار مطلوب و صحیح، در زمان تعیین شده، به صورت فراگیر در جهت تأمین و حفظ کیفیت بهره گیری نماید.

۹) می خواهد اصل پیشگیری را جایگزین اصل رفع اشکال نماید.

۱۰) می خواهد کیفیت را به تضمین کیفیت بدل نماید.

۱۱) می خواهد اصل انجام کار را از ابتدا به صورت صحیح و همیشه به صورت صحیح در سرتاسر سازمان برقرار سازد.

۱۲) می خواهد اندیشیدن به کیفیت، به باور کیفیت و باور کیفیت را به فرهنگ کیفیت بدل سازد.

بنابراین شرکت ها، مؤسسات و سازمان هایی که خود را با استانداردی ایزو در زمینه تولید مواد، کالا و ارائه خدمات مانوس و تطبیق ننمایند، با ورود ایران به WTO از بین می روند. لذا استانداردهای ایزو را از امروز باید جدی گرفت و آن را اجرا نمود چون فردا خیلی دیر است!

[۱] . International Standard Organization (ISO)

دکتر سلطانی