لی لی پوتی ها در راهند

هر روز که می گذرد, ابعاد جدیدی از فاجعه گرمایش جهانی رخ نشان می دهد

هر روز که می‌گذرد، ابعاد جدیدی از فاجعه گرمایش جهانی رخ نشان می‌دهد.

در جدیدترین آنها مشخص‌شده که یک دوره گرمایش جهانی باستانی باعث شده بود اسب‌ها تا اندازه یک گربه خانگی لاغرمردنی و کوچک شوند.

افزایش گرما، کاهش مواد غذایی و احتمالا کاهش اکسیژن موجود در جو زمین دست به دست هم داده بودند تا پستانداران ـ که استادان مسلم تطابق با شرایط محیط زیست خود هستند ـ تغییر شکل دهند و برای زندگی در محیط خشن‌تر جدید، خود را مهیا کنند.

در این میان دانشمندان اعتقاد دارند مطالعه این اسب کوچک می‌تواند به آنها کمک کند تا تصویری از آینده موجودات زنده زمین که روزهای آغازین یک دوره گرمایش دیگر را می‌گذرانند، ترسیم کنند.

● اسب‌هایی به اندازه یک گربه

حدود ۵۵ میلیون سال قبل، غلظت گاز کربنیک جو زمین بنابر دلایلی که هنوز مشخص نیست، سر به افزایش نهاد. این موضوع باعث شد تا دمای زمین در یک دوره ۲۰هزار ساله حدود شش درجه سانتی‌گراد افزایش یابد.

افزایش دمایی که برای حدود ۱۷۵ هزار سال باقی ماند، سپس آرام آرام شروع به خنک‌شدن کرد، اما افزایش دمای ناقابل شش درجه‌ای عواقب وحشتناکی به دنبال داشت.

علاوه بر کاهش دریافت اکسیژن در هر دم و بازدم، حیوانات با کاهش شدید غذا به دلیل تغییر شرایط اقلیمی و به هم ریختگی اوضاع آب و هوایی روبه‌رو شدند.

این تغییرات باعث انقراض نسل تعداد زیادی از گونه‌های گیاهی و جانوری شد، اما آنهایی که باقی ماندند، برای بقا مجبور شدند همه عادت‌های غذایی و رفتاری خود را تغییر دهند. این تازه آغاز ماجرا بود.

زمان طولانی این دوره گرمایشی باعث شد تا انتخاب طبیعی به سراغ گونه‌های زیستی بیاید. حیواناتی که به دلیل کوچکی جثه به غذا، آب و هوای کمتری احتیاج داشتند، شانس بیشتری برای بقا پیدا کردند، بنابراین پس از چند صد سال نسل کوتوله‌ها قدرت گرفت و زمین را اشغال کردند.

همچنان که نوسانات دمایی در آن دوره بالا می‌رفت، نسل حیوانات کوچک از یک گونه خاص مثل اسب‌ها، اقبال بیشتری برای بقا یافت.

اسب‌ها در آن دوره، کوچک و کم توقع شدند و حدود پنج تا شش کیلوگرم وزن داشتند. به آن نژاد اسب ـ که نمونه‌هایی از فسیل آن تاکنون پیدا شده است ـ صفرهیپوس می‌گویند.

همچنان که سال‌ها و قرن‌ها از دوره گرمایش باستانی مورد مطالعه ما می‌گذشت، صفرهیپوس‌ها کوچک و کوچک‌تر شدند تا جایی که پس از حدود ۱۳۰ هزار سال از آغاز این عصر گرمازده، وزن یک صفرهیپوس به حدود چهار کیلوگرم کاهش پیدا کرده بود. حالا اسب‌ها تقریبا به اندازه یک گربه خانگی معمولی بودند.

● وقتی دندان‌ها حرف بزنند

اما چند سال پیش و زمانی که پژوهشگرانی از دانشگاه نبراسکا و موزه تاریخ طبیعی دانشگاه فلوریدا مشغول بررسی و مطالعه گنجینه‌ای تازه به دست آمده از اسب‌های کوتوله دوران گرمایش جهانی ماقبل تاریخ بودند، کشف شگفت‌انگیزی کردند. آنها دندان‌های به دست آمده را با روش‌هایی دقیق اندازه‌گیری کرده و ثبت می‌کردند. داده‌ها نشان از آن داشت که طی دوره گرمایش، اسب‌های صفرهیپوس دائما بزرگ و کوچک می‌شده‌اند.

پژوهشگران ابتدا گمان کردند حتما اشتباهی رخ داده است، چون تصور اولیه بر این بود که در آن دوره، جانوران با روند دائمی کاهش سایز بدن روبه‌رو بوده‌اند. بنابراین دانشمندان تلاش کردند تا با تطابق منحنی‌های بزرگ و کوچک شدن جثه اسب‌ها با منحنی‌های کاهش یا افزایش دی‌اکسیدکربن در جو زمین یا منحنی تغییرات دمایی، عامل اصلی تغییر سایز اسب‌ها را به دست آورند، نتایج حیرت‌انگیز بود.

بررسی اندازه دندان اسب‌ها نشان داد که هر چقدر هوا گرم‌تر می‌شد به همان نسبت و با همان روند اسب‌ها کوچک‌تر می‌شدند و با خنک‌تر شدن هوا، هیکل اسب‌ها درشت‌تر می‌شد؛ موضوعی که اصلا با افزایش یا کاهش غلظت گاز کربنیک در هوا تناسب نداشت.

حتی امروزه هم می‌توان مشاهده کرد که نمونه‌هایی از حیوانات یک گونه که در نزدیکی خط استوا زندگی می‌کنند، کوچک‌تر از همتایان خود در عرض‌های شمالی‌تر یا جنوبی‌تر هستند. این موضوع می‌تواند به غلظت اکسیژن و میزان مواد غذایی در دسترس و از آن مهم‌تر امنیت غذایی در طول سال ربط داشته باشد.

● کوتوله‌ها مالکان آینده زمین

این روزها که دائما خبرهایی از گرمایش جهانی می‌شنویم، نتایج چنین تحقیقاتی می‌تواند به دانشمندان درباره پیش بینی آینده گیاهی و جانوری سیاره زمین کمک کند. این موضوع مخصوصا درباره کاهش اندازه آن دسته از گیاهان و جانورانی که منابع غذایی انسان را تشکیل می‌دهند، از اهمیت بخصوصی برخوردار است.

نباید از خاطر برد که افزایش پنج تا شش درجه‌ای دمای هوا در آن دوره گرمایش جهانی که در ۵۵ میلیون سال پیش رخ داد، حدود ۲۰ هزار سال طول کشید. در حالی که دانشمندان معتقدند افزایش دما در دوره گرمایش جهانی پیش‌رو که خیلی‌ها آن را محصول سوءرفتار نوع بشر می‌دانند، تنها در حدود ۱۰۰ سال آینده به پای دوره باستانی گرمایش می‌رسد. در آن صورت انتخاب طبیعی فرصت کافی نخواهد داشت تا گیاهان و حیواناتی کوتوله را مالک سیاره زمین نماید و بشر به چشم خود خواهد دید که نتیجه رفتارهای خودخواهانه او انقراض بیشتر گونه‌های زیستی این سیاره خواهد بود. گونه‌هایی که فرصت کافی برای تطابق خود با شرایط گرمایی جدید را نخواهند داشت.

منبع: livescience

بهروز یزدان‌پناه