اگر از بی نظمی خسته شده اید

در این مقاله قصد داریم ۴ عامل مهم که سبب بی نظمی در امور فردی می شود را مورد بررسی قرار دهیم

در این مقاله قصد داریم ۴ عامل مهم که سبب بی نظمی در امور فردی می شود را مورد بررسی قرار دهیم. باشد که این مختصر ، بتواند راهگشایی گردد در ایجاد نظم در زندگی مان :

۱) امروز و فردا کردن

از عوامل بی نظمی ، واگذاری کار هر روز، به روز دیگر و امروز و فردا کردن است . امیر مومنان (ع ) می فرماید:

و امض لکل یوم عمله ؛ فان لکل یوم ما فیه ؛ (۱)

در هر روز، کار همان روز را انجام بده ؛ زیرا، برای هر روز، کاری مخصوص بدان است . آن حضرت (ع ) در نامه ای به یکی از یارانش می نگارد:

باقی مانده عمرت را در یاب و امروز و فردا نکن . کسانی که پیش از تو می زیسته اند، با آرزوها و امروز و فردا کردن ، کارها را به تاخیر افکنده تا به هلاکت رسیده اند و سرانجام ، در حال غفلت ، مرگ ناگهانی آنان را فرا گرفته است .

امام باقر (ع ) می فرماید:

ایاک و التسویف ؛ فانه بحر یغرق فیه الهلکی ؛ ۲

از تاخیر انداختن کارها، بر حذر باش که آن ، دریایی است که در آن هلاک شده ها غرق شده اند.

حضرت علی (ع ) می فرماید:

احزم الناس رایا من انجز وعده و لم یوخر عمل یومه لغده ؛ (۳)

دوراندیش ترین مردم ، کسی است که به وعده اش وفا کند و کار امروز را به فردا نیفکند.

۲) سستی و تنبلی

یکی دیگر از مهم ترین عوامل بی نظمی ، سستی و تنبلی است . اگر سستی و تنبلی از دری وارد شود، انضباط و جدیت از دری دیگر خارج می شود. در سخنی نورانی از امام صادق (ع ) آمده است :

عدو العمل الکسل ؛ (۶)

سستی و تنبلی ، دشمن عمل است .

آفة النجاح الکسل ؛ (۷)

آفت رستگاری ، کاهلی است .

امیر مومنان (ع ) به همام فرمود:

یا همام !المومن هو... هشاش ، بشاش ، لابعباس و لا بجساس ؛ (۸)

ای همام !مومن ،... هوش مند، با نشاط، خوش رو است ، نه عبوس و عیب جو.

در جایی دیگر می فرماید:

من اطاع التوانی ضیع الحقوق ؛ (۹)

آن کس که در کارها سستی ورزد، حقوق افراد را تباه می سازد.

التفریط مصیبة القادر؛ (۱۰)

سستی و تنبلی ، مصیبت شخص توانا است .

نتیجه سستی و تنبلی ، افزون بر بی نظمی ، سهل انگاری و کم کاری است که در روایات بسیار نکوهش شده است . در حدیثی از امام صادق (ع ) آمده است :

من فرط تورط؛ (۱۱)

آن کس که در کارها سهل انگاری و کوتاهی کند، در گرداب مشکلات گرفتار می آید.

و در سخنی نورانی از امام هادی (ع ) آمده است :

اذکر حسرات التفریط باخذ تقدیم الحزم ؛

حسرت پشیمانی کم کاری را به یادآور و دورنگری را پیشه ساز.

امیر مومنان (ع ) نیز می فرماید:

ایاکم و التفریط فتقع الحسرة حین لا تنفع الحسرة ؛ (۱۲)

از کوتاهی و کم کاری بپرهیزید، چون در حسرت و ندامت گرفتار می شوید، آن گاه که حسرت سودی نبخشد.

۳) شتاب بی جا

یکی دیگر از عوامل بی نظمی ، شتاب بی جاست . هر کاری را وقتی است که باید در آن انجام شود. شتاب در چنین کاری ، باعث می شود که به درستی انجام نشود. پیشوای پارسایان ، حضرت علی (ع ) در نامه اش به مالک اشتر، او را از شتاب زدگی بر حذر می دارد و می فرماید:

ایاک و العجلة بالامور قبل اوآنها؛ (۴)

بر حذر باش از شتاب زدگی در کارها، پیش از رسیدن وقت آنها.

آن حضرت در نکوهش شتاب بی جا می فرماید:

قلما تنجح حیلة العجول ...؛ (۵)

کم است که چاره شخص شتاب زده ، به فرجام برسد.

۴) در نظر نگرفتن اولویت ها

از دیگر عوامل بی نظمی ، این است که انسان ، در کارها، اولویت را در نظر نگیرد و به جای این که مهم ترین کارها را مقدم بدارد، به کارهای دیگر بپردازد. امیر مومنان (ع ) می فرماید:

ان رایک لا یتبع لکل شی ء ففرغه للمهم ؛ (۱۳)

همانا فکر و اندیشه تو، گنجایش همه کارها را ندارد پس ، آن را برای کارهای مهم فارغ ساز.

در حدیثی دیگر می فرماید:

من اشتغل بغیر المهم ضیع الاهم ؛ (۱۴)

آن کس که فکر و نیروی خود را به کارهای غیر مهم مشغول دارد، کارهای مهم را تباه می کند.

حضرت علی (ع ) سبب از هم گسیختگی و فروپاشی نظام حکومت را، تباه ساختن مسائل اصلی ، پرداختن به مسائل فرعی ، مقدم داشتن افراد فرومایه و دوری جستن از خردمندان معرفی می کند. (۱۵)

فکرت را به آن چه بر تو لازم است ، اختصاص ده ، تا سالم بمانی ، و از فرو رفتن در کاری که مربوط به تو نیست ، بگریز تا ارجمند باشی .۵- فرو گذاشتن وظیفه خویش و دخالت در کار دیگران

یکی دیگر از عواملی که باعث فرو پاشیدن کاخ نظم می شود، این است که انسان ، وظیفه خویش را انجام ندهد و در کار و مسئولیت دیگران دخالت ورزد، مولای متقیان (ع ) می فرماید:

اقصر رایک علی ما یلزمک تسلم ودع الخوض فیما لا یعنیک تکرم ؛ (۱۶)

فکرت را به آن چه بر تو لازم است ، اختصاص ده ، تا سالم بمانی ، و از فرو رفتن در کاری که مربوط به تو نیست ، بگریز تا ارجمند باشی .

اقصر همک علی ما یلزمک و لا تخض فیما لا یعنیک ؛ (۱۷)

همت خود را بر آن چه لازم و مربوط به تو است منحصر ساز و در آن چه از تو نخواسته اند فرو مرو.

در حدیثی دیگر از آن حضرت آمده است :

شر ما شغل به المرء وقته الفضول ؛ (۱۸)

بدترین چیزی که انسان وقت خود را به آن مشغول می سازد، کارهای بیهوده است .

نیز، می فرماید:

من اوما الی متفاوت خذلته الحیل ؛ (۱۹)

کسی که به کارهای گوناگون بپردازد، نقشه ها و پیش بینی هایش به جایی نمی رسد.

امید وارم با رعایت این نکات همیشه موفق باشید واز وقتتان کمال استفاده را بکنید.

پی نوشت ها :

۱) نهج البلاغه فیض الاسلام ، نامه ۵۳،ص ۱۰۲۲

۲) میزان الحکمه ، ج ۴،ص ۵۸۹

۳) غرر الحکم ، ترجمه شیخ الاسلامی ، ج ۱،ص ۲۱۰

۴) نهج البلاغه ، نامه ۵۳

۵) غرر الحکم ، ترجمه شیخ الاسلامی ،ص ۸۹۰

۶) اصول کافی ، ج ۵،ص ۸۵

۷) غرر الحکم ، ج ۱،ص ۲۷۴

۸) اصول کافی ، ج ۲،ص ۲۲۹

۹) نهج البلاغه ، حکمت ۲۳۱

۱۰) غرر الحکم ، ترجمه شیخ الاسلامی ، ج ۱،ص ۱۱۴۲؛ میزان الحکمه ، ج ۷،ص ۴۵۴.

۱۱) میزان الحکمه ، ج ۷،ص ۴۵۴

۱۲) میزان الحکمه ، ج ۷،ص ۴۵۴

۱۳) غرر الحکم ، ترجمه شیخ الاسلامی ، ج ۱،ص ۵۷۰

۱۴) الحیاة ، ج ۱،ص ۳۴۵

۱۵) همان ،ص ۳۴۵

۱۶) غرر الحکم ، ترجمه محمد علی انصاری ، ج ۱،ص ۱۱۳

۱۷) همان ،ص ۱۱۱.

۱۸) میزان الحکمه ، ج ۶،ص ۵۴۱

۱۹) نهج البلاغه فیض الاسلام ، حکمت ۳۹۵

منبع : برگرفته از کتاب " نظم و انضباط " - مؤ لف : مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما گروه معارف

تنظیم برای تبیان :داوودی