شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
محبوب ترین عبادت
«شادی و نشاط» محرکی است برای نیازهای اساسی انسان در زندگی.
«شادی» عامل رشد و موفقیت و ابزاری برای کار و فعالیت بیشتر و افزایش توانایی انسان است. «شادی» ضرورتی است که به زندگی معنا میدهد و اصولاً آفرینش جهان هستی و انسان به گونهای است که خودبهخود شادی و نشاط را برای آدمیفراهم میآورد و عواطف منفی مانند ناکامی، ترس و نگرانی را بی اثر میسازد. اسلام، دین فطرت است و به تمام نیازهای طبیعی و فطری انسان توجه دارد و پیروان خود را به شادیهای مثبت و سازنده دعوت میکند؛ چرا که استفاده از امور شادیآفرین در مواقع مناسب و با رعایت حدود لازم، برای آرامش روان و کاستن از یک نواختی زندگی بسیار مفید است، چنان که امام علی(ع) میفرماید: این دلها همانند بدنها خسته و افسرده میشوند و نیاز به استراحت دارند. در این حال، نکتههای زیبا و نشاطانگیز را برای آنها انتخاب کنید.
در همین باره امام رضا(ع) فرمود: «اوقات خود را به چهار بخش تقسیم کنید: بخشی را برای عبادت، بخشی را برای کار و فعالیت برای تأمین زندگی، بخشی را برای معاشرت و مصاحبت با برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیوبتان واقف سازند و بخشی را به تفریحات و لذایذ حلال اختصاص دهید و از مسرت و نشاط ساعت تفریح و شادی، میتوانید انجام وظایف دیگر خود را تأمین کنید.»
البته این نیاز چون نیازهای دیگر انسان، اگر مهار نشود و بی ضابطه باشد، بهطور حتم، زیانهایی را بهدنبال خواهد داشت؛ لذا باید مرز شادیها و تفریحات سالم و مشروع، از شادی ناروا و ناپسند روشن شود. مطلب حاضر به بررسی این مفهوم در آموزههای دینیمان میپردازد.
شادی در قرآن، جایگاه خاصی دارد و به گونههای مختلف، مورد تأیید و توجه قرار گرفته است؛ اما نه شادی بیهوده و عبث، بلکه شادی توأم با اهداف الهی و انسانی و لذا آیات قرآن درباره شادی دو دستهاند: دستهای از آیات، مؤمنین را دعوت به شادی میکنند، مانند آیه: « قُل بِفَصلِالله وَ بِرَحمَتِهِ فَبِذَلِکَ فَلیَفرَحُوا هُوَ خَیرٌ مِمَّا یَجمَعُونَ؛ [ای رسول خدا ! به خلق] بگو که شما باید منحصراً به فضل و رحمت خدا شادمان شوید [و به نزول قرآن مسرور باشید] که آن بهتر و مفیدتر از ثروتی است که برای خود اندوخته میکنید.» یونس/۵۸
از این رو، مردم به فضل پروردگار و به رحمت بی پایان او به این کتاب بزرگ الهی که جامع همه نعمتها است، باید خشنود شوند، نه به جمع ثروتها و بزرگی مقامها و فزونی قوم و قبیله. همچنین قرآن، زمانی که وعده الهی، مبنی بر نصرت و پیروزی رومیان اهل کتاب بر مشرکان مجوس، محقق میشود، میفرماید: «وَ یَومَئذٍ یَفرَحُ المُؤمِنُونَ بِنَصرِالله...؛ و در آن روز [که رومیان فاتح شوند] مؤمنان به یاری خداوند شاد میشوند »روم/۵-۴
بنابراین، شادیها باید براساس ارزشها و اهداف مقدس قرآن و پیروزی موحدین بر مشرکین باشد.
دسته دیگری از آیات قرآن، شادی را مذمت میکنند؛ البته شادیهای بیهودهای که براساس ضدارزشها هستند. در اینجا به دو نمونه از آنها اشاره میشود:
۱) قرآن کریم در داستان «قارون» که فردی خودخواه و مغرور بود و شادیهای مستانه داشت، از زبان قومش میفرماید: «اِذ قَالَ لَهُ قَومُهُ لاَ تَفرَح اِنَّالله لاَ یُحِبُ الفَرِحیِنَ؛ هنگامیکه قوم قارون به او گفتند: شادی [مغرورانه] مکن که خداوند شادی کنندگان [مغرور] را دوست نمیدارد.»قصص/۷۶
۲) قرآن کریم ضمن بیان عذابهای دوزخیان میفرماید: «ذَلِکُم بِمَا کُنتُم تَفرَحُونَ فِی الأرضِ بِغَیرِ الحَقِّ وَ بِمَا کُنتُم تَمرَحُون؛ این به خاطر آن است که به ناحق در زمین شادی میکردید و به خاطر آن است که [سخت بهخود] مینازیدید [و از روی غرور و مستی به خوشحالی میپرداختید].»مومن/۷۵
جالب اینکه در آخر آیه میفرماید: «بِمَا کُنتُم تَمرَحُونَ» که به معنای شادی به خاطر مطالب بی اساس، یا شدت فرح و... است و شدت فرح نوعاً منشأیی جز غفلت و غرور ندارد. بنابراین، آنجا که از شادی مذمت شده، به جهت همراه بودن شادی با گناه، غفلت و فساد است.
● اقسام شادی از نظر اسلام
نکته مهم و اساسی آن است که اسلام هر گونه شادی را تأیید نمیکند، بلکه برای آن حد و مرز قائل است هر چند شادی یک هیجان طبیعی برای انسان قلمداد میشود و از این حیث نمیتوان آن را به انواع مختلف تقسیم کرد؛ اما با توجه به عامل پدید آورنده، انگیزه شادی، موقعیت زمانی و مکانی و عوارض دیگر، چه بسا بار مثبت و منفی پیدا میکند. از این رو با نگرش دینی، شادی به دو قسم پسندیده و ناپسند تقسیم میشود:
الف) شادی پسندیده
از نگاه دین اسلام، شادی پسندیده آن است که جهت گیری الهی داشته باشد و یا مقدمه ای برای انجام وظایف شرعی و الهی قرار گیرد؛ چون طبق نظام ارزشی اسلام، مطلوب واقعی، تقرب به خدا است و همة حرکات و سکنات و افعال انسان باید در راستای آن انجام گیرد تا تکامل حاصل شود. با توجه به معیار کلی گفته شده، میتوان برای شادی پسندیده ویژگیهای ذیل را بر شمرد:
▪ همراه با گناه نباشد؛
▪ با غفلت از خدا مقرون نشود؛
▪ اعتدال و میانه روی در آن رعایت شود.
در اینجا به چند نمونه از شادیهای پسندیده اشاره میشود:
۱) شادی در وقت اطاعت از خدا: شادی حقیقی، وقتی است که انسان توفیق طاعت خداوند را پیدا کرده باشد و از گناه، دوری گزیند. حضرت علی(ع) میفرماید: «شادی مؤمن، به طاعت پروردگارش است و حزنش بر گناه و عصیان است.»
پیامبر اکرم(ص) در وصیت خود به امام علی(ع) فرمود: «ای علی! برای مؤمن در دنیا سه خوشحالی است: دیدار با برادران دینی، افطار از روزه و شب
زنده داری در آخر شب.»
۲) شادی برای احیای حق یا از بین رفتن باطل: امام علی(ع) در نامهای به «عبدالله بن عباس» میفرماید: «اما بعد، انسان گاهی مسرور میشود به خاطر رسیدن به چیزی که هرگز از دستش نمیرفت و گاهی محزون میشود به خاطر از دست دادن چیزی که هرگز به آن نمیرسد. پس باید شادی تو به خاطر احیای حق یا نابودی باطل باشد.»
۳) تحول معنوی: شادی، زمانی پسندیده است که در انسان تحولی ایجاد شود و انسان بتواند خطاهای گذشته خود را جبران کند و نیز روزی که احساس کند خداوند گناهان گذشته او را بخشیده است. امام علی(ع) فرمود: «عید برای کسی است که بداند گناهانش بخشیده شده است.»
۴) شادی برای دیگران: اگر مسلمانی بتواند با چهره گشاده و لبخندی صمیمی، غمیرا از دل دوستش بزداید، با این عمل، علاوه بر اینکه خود به نشاط و شادی رسیده، عبادت پروردگار را نیز به جا آورده است. امام صادق(ع) میفرماید: «کسی که از چهره برادر دینی اش رنج و اندوهی را بردارد، خداوند به پاداش آن، ده حسنه در نامه اعمالش مینویسد.» در روایتی دیگر امام محمد باقر(ع) میفرماید: «در نزد خدا، عبادتی محبوبتر از شاد کردن مؤمنان نیست.» البته شاد کردن دیگران از روشهای مختلفی انجام میگیرد، گاهی کلامیرا به زبان آوردن، گاهی دادن هدیه و گاهی با توجه کردن و نگاه کردن، میتوان فردی را مسرور و شاد کرد و گاهی هم با کمک مالی، میتوان خاطری را خرسند و شاد ساخت.
۵) شادی برای تشکیل مجالس جشن: یکی از شادیهای مثبت و پسندیده، تشکیل مجالس جشن و سرور به مناسبت روزهای شادی معصومان(ع) است، مانند: سالروز میلاد پیامبر اکرم(ص) و موالید ائمه معصومین(ع) و مناسبتهایی مانند: عید مبعث، عید فطر، عید قربان، عید غدیرو....
امام رضا(ع) به ریان بن شبیب فرمود: «اگر دوست داری در درجات عالیه بهشت با ما باشی، به حزن ما محزون و به شادی ما شاد باش!»(۱۳)
ب) شادی ناپسند
گاهی شادیها ـ که از راههای مختلفی پیدا میشود ـ با گناه و معصیت، و لهو و لعب توأم است.
۱) شادی به گناه: از امام سجاد(ع) نقل شده که فرمودند: «از خوشحالی به گناه بپرهیز؛ چرا که خوشحالی به گناه از خود گناه بدتر و بزرگتر است.»
۲) شادی در برابر لغزش دیگران: امام علی(ع) فرمود: «به لغزش دیگران خوشحال مشو؛ زیرا تو نمیدانی که زمانه با تو چه خواهد کرد.»
۳) شادیهای تمسخر آمیز: یکی از شادیهای منفی، شادیهای تمسخر آمیز است که بهمنظور تحقیر و تضعیف حق، انجام میشود، مانند خنده فرعون در برخورد با دلایل منطقی و معجزات روشن حضرت موسی(ع)؛ چنانکه قرآن مجید میفرماید: «فَلمَّا جَائَهُم بِآیَاتِنَا اِذَا هُم مِنهَا یَضحَکوُنَ؛چون آیات ما را بر آنها آورد، او را مسخره کردند و خندیدند.»مطففین/۲۹
این روش مستکبران و طاغوتها است که میخواهند بدین وسیله به دیگران بفهمانند که اصلاً دعوت آنها قابل بررسی نیست و ارزش یک روش و برخورد جدی را ندارد.
۴) شادی مغرورانه: افراد کم ظرفیت، با دستیابی به مال و ثروت و مقام، چنان به شادی میپردازند که از خود بی خود میشوند. این روش شادی و نشاط نیز از منظر قرآن مذموم و ناپسند شمرده شده است.
قرآن کریم درباره قارون میفرماید: «همانا قارون یکی از ثروتمندان قوم موسی بود که بر آنها طریق ظلم و طغیان پیش گرفت و ما آنقدر گنج و مال به او دادیم که بر دوش بردن کلیدهای آن گنجها صاحبان قوت را خسته میکرد.»
حجت الاسلام علیاصغر صرفهجو
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
حجاب گشت ارشاد حماس ایران رئیس جمهور پاکستان رئیسی دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی کارگران رهبر انقلاب سریلانکا
کنکور سیل درمان تهران هواشناسی قم سازمان سنجش فضای مجازی اصفهان شهرداری تهران پلیس زنان
دلار قیمت دلار بانک مرکزی قیمت خودرو آفریقا تورم قیمت طلا بازار خودرو سایپا ایران خودرو ارز مسکن
پایتخت خانواده تلویزیون موسیقی ترانه علیدوستی فیلم سریال سینمای ایران مهران مدیری کتاب
کنکور ۱۴۰۳ عبدالرسول پورعباس
رژیم صهیونیستی اسرائیل فلسطین غزه آمریکا جنگ غزه روسیه چین طالبان اوکراین ایالات متحده آمریکا ترکیه
پرسپولیس فوتبال جام حذفی آلومینیوم اراک استقلال فوتسال بازی بارسلونا تیم ملی فوتسال ایران باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال تراکتور
هوش مصنوعی سامسونگ گوگل همراه اول ناسا الماس تسلا فیلترینگ نخبگان
مالاریا آلزایمر کاهش وزن سلامت روان زوال عقل داروخانه