سال اتفاقات پیش بینی نشده

مرور یک سال در چند سطر و چند کلمه را به جرات می توان گفت یکی از سخت ترین کارهایی است که باید انجام داد

مرور یک سال در چند سطر و چند کلمه را به جرات می‌توان گفت یکی از سخت‌ترین کارهایی است که باید انجام داد. آن هم سالی به مانند سال ۲۰۱۳ که پر بود از اتفاقاتی که هرکدام‌شان در نوع خود تاریخ‌ساز بوده‌اند. استعفای پاپ، کودتا در مصر، مرگ نلسون ماندلا، هرکدام در نوع خود منحصر به فرد بوده‌اند.

در این سال هوگو چاوز، رییس‌جمهور ونزوئلا مرد و میراثی را برای کشورش برجای نهاد که ونزوئلا را با بحران اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تنها گذاشت و رفت. برای نخستین‌بار در طول تاریخ تشکیل کلیسای کاتولیک، ‌پاپ بندیکت شانزدهم باتوجه به بحرانی که در سرتاسر کلیساهای کاتولیک درباره کودک‌آزاری به وجود آمده بود، استعفا داد و او جای خود را به پاپ فرانسیس آرژانتینی و نخستین پاپ غیر اروپایی داد تا او بتواند رویه‌یی جدید را بر کلیسای کاتولیک جاری سازد. اما پس از گذشت ۱۲سال از وقایع ۱۱سپتامبر، واقعه تروریستی بوستون که در مسیر مسابقه دوومیدانی در این شهر رخ داد، اتفاقی بود که ایالات متحده را دوباره در شک فرو برد و خاطرات ۱۱سپتامبر را نیز دوباره زنده کرد.

برادران سارانایف با این اقدام کاری کردند که ایالات متحده برعکس سال ۲۰۰۱ برای انتقامجویی نتواند به جایی لشکرکشی کند و عملا شیوه نوینی از تروریسم را با توجه به ازهم‌گسیختگی سازمانی القاعده که با حملات پهپادهای ایالات متحده صورت گرفته است را به نمایش گذاشت. اماسال۲۰۱۳ را می‌توان سال اعتراضاتی دانست که تنها در یک نقطه از جهان نبود بلکه از برزیل تا تایلند شاهد اعتراضات خیابانی بودیم. ترکیه نیز عملا شاه‌بیت این اعتراضات بود که کماکان ادامه دارد. اما در اعتراضات اولیه که از خرداد ماه به بهانه تخریب یک پارک و میدان تاریخی آغاز شد و اکنون به بهانه فسادهای مالی و اداری فرزندان دولتمردان ترکیه خشم مردم را برانگیخته است و شاید در سال جدید بتوانیم شاهد انتخابات زودهنگام در ترکیه باشیم. اوکراین نیز به بهانه تصمیم دولت این کشور برای نزدیکی بیشتر به روسیه در سرمای طاقت‌فرسای کی‌یف به خیابان‌ها آمدند و اعتراض‌شان را بیان کردند. اما در میان این همه تظاهرات در سرتاسر جهان، پای فردی به میان آمد که بسیاری از معادلات جهانی را برهم زد و او کسی نبود جز ادوارد اسنودن، کارمند سابق یک پیمانکار در سازمان امنیت و اطلاعات امریکا که با افشاگری خود نشان داد که اطلاعات شخصی هیچ‌کس در هیج جای دنیا امنیت ندارد و حتی تلفن‌ها و ایمیل‌های شخصی آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان، دیلما روسف، رییس‌جمهور برزیل و ۳۵تن دیگر از سران کشورهای دنیا توسط دولت امریکا شنود می‌شده است.

با این حال مصر را نباید در این بین فراموش کنیم که به‌نوعی یکی از مهم‌ترین رویدادهای سال در این کشور رخ داد و آن هم کودتا علیه نخستین رییس‌جمهور دموکراتیک این کشور محمد مرسی بود که یک سال بیشتر نتوانست بر مسند امور باقی بماند و توسط ارتش این کشور کنار گذاشته شد و باعث دامن زدن به مسائلی شد که کماکان مصر نیز دست به گریبان آن است و اما خطر جنگ نیز در منطقه به هیچ عنوان از یاد اذهان عمومی جهان نمی‌رود که از سر منطقه گذر کرد. پس از حمله شیمیایی در شهر غوطه در نزدیکی دمشق سایه شوم جنگ با توافق میان امریکا و روسیه بر سر انهدام سلاح‌های شیمیایی سوریه از بین رفت اما کماکان بحران سوریه که وارد سومین سال خود شده است ادامه دارد. اما اگر سال را سال ماندلا بدانیم پر بیراه نگفته‌ایم.

امسال نلسون ماندلا، رهبر مبارزه با آپارتاید آفریقای جنوبی و الگوی بسیاری از آزادیخواهان جهان در سن ۹۵ سالگی از دنیا رفت. شاید کمتر کسی را می‌توان مانند ماندلا یافت که سرتاسر دنیا برایش احترام قایل باشند و حتی در مراسم یادبودش بیشتر رهبران جهان به سوی‌آفریقای جنوبی سرازیر شوند تا به او ادای احترام کنند و یاد او را پاس بدارند و تنها فردی بود که اگر دولتی برای مراسم یادبودش در عالی‌ترین سطح شرکت نمی‌کرد باعث رنجش مردم آن کشور از دولتمردانش شود ولی اتفاقی که در مراسم یادبود ماندلا رخ داد و آن را تحت الشعاع قرار داد دست دادن دو رییس‌جمهور ایالات متحده و کوبا بود که می‌تواند فصل تازه‌یی را در روابط بین دو کشور ایجاد کند.

اما پرده آخر، امسال تمام نگاه‌ها به سمت ایران بود. از انتخابات ۲۴خرداد گرفته که با حضور پرشور مردم دکتر حسن روحانی به ریاست‌جمهوری رسید و پس از هشت سال امیدها در سیاست خارجی ایران دوباره زنده شد. وقتی که بحث سفر رییس‌جمهور ایران به نیویورک مطرح شد بحث رابطه ایران با ایالات متحده پس از ۳۴ سال قوت گرفت و احتمال دیدار رییس‌جمهور با اوباما نیز مطرح شد. اما این امر عملا محقق نشد ولی اتفاق مهمی که رویداد تماس تلفنی تاریخی باراک اوباما با دکتر حسن روحانی در هنگام خروج از نیویورک و بازگشت به ایران بود که تبدیل به بمب خبری در رسانه‌های دنیا شد. پس از آن نیز تابوی دیدار مقامات عالی دو کشور شکسته شد و وزرای امور خارجه دو طرف توانستند هم در نیویورک و همچنین در مذاکرات ژنو دیدار دوجانبه داشته باشند.

پس از نیویورک نگاه‌ها به سمت ژنو و مذاکرات ایران با ۱+۵ معطوف شد و مذاکرات به جایی کشیده شد که وزرای امور خارجه شش کشور طرف مذاکره با ایران به ژنو بیایند تا بتوانند پس از۱۰سال بن بست مذاکرات هسته‌یی ایران با۱+۵ را بگشایند و طرفین به توافقی تاریخی در این بین رسیدند. در نهایت سال ۲۰۱۳ پربود از اتفاقات تلخ و شیرین، پرفراز و نشیب، که هرکدام‌شان به‌تنهایی قابلیت مهم‌ترین رویداد سال را داشتند. اما برخی آنها تاریخ‌ساز شدند و همواره به یاد افکار عمومی جهان خواهد ماند.

میثم سلیمانی