چـگـونـه تـصـمـیـم مـی‌گـیـریـم؟

تصمیم‌گیری فرآیند بررسی، پیش‌بینی یا ارزیابی راه‌حل‌های موجود است. فردی که تصمیم می‌گیرد، یکی از راه‌‌ها را بررسی و آن را انتخاب می‌کند.
تا به هدفی که در نظر دارد برسد. افراد …

تصمیم‌گیری فرآیند بررسی، پیش‌بینی یا ارزیابی راه‌حل‌های موجود است. فردی که تصمیم می‌گیرد، یکی از راه‌‌ها را بررسی و آن را انتخاب می‌کند.

تا به هدفی که در نظر دارد برسد. افراد با توجه به ویژگی‌های شخصیتی‌ای که دارند تصمیم‌های مختلفی می‌گیرند. در واقع تصمیم‌گیری می‌تواند با ویژگی‌های شخصیتی فرد ارتباط داشته باشد. به این شکل که اعتماد به نفس، تجارب موفقیت‌آمیز گذشته، توانمندی‌های اجتماعی فرد و... در گرفتن یک تصمیم درست تاثیرگذار است.

ما در بحث روان‌شناسی و عملکردی مغز چند نوع تصمیم‌گیری داریم:

تصمیم‌گیری آنی: یعنی تصمیم‌هایی که افراد در شرایط غیرمترقبه و غیرقابل پیش‌بینی می‌گیرند. مانند زمانی که فرد در حال رانندگی است و اتومبیلی جلویش می‌پیچد. فرد باید فورا عکس‌العمل لازم را نشان دهد و برای جلوگیری از تصادف اقدام کند و این مساله به مهارت فرد در رانندگی بستگی دارد تا بتواند تصمیم درست و سریعی بگیرد.

تصمیم‌گیری منطقی و اساسی: در این تصمیم‌گیری، معمولا افراد نیازمند تعمق و تفکر بیشتری هستند. یعنی می‌خواهند برای گرفتن یک تصمیم زمان زیادی داشته باشند تا بتوانند تصمیم‌گیری منطقی داشته باشند. مانند انتخاب همسر، انتخاب رشته تحصیلی، شغل و.... افراد در چنین شرایطی با توجه به تصورات خودشان نگرشی که دارند، کمک گرفتن از دیگران و تجربیاتی که کسب می‌کنند، بازخوردی که از تصمیم‌های دیگران دیده‌اند و... تصمیم موردنظر خود را می‌گیرند.

تصمیم‌گیری احساسی: افراد در مقابل احساسات هیجانی خودشان تصمیم می‌گیرند. به عنوان نمونه احساس ما به ما می‌گوید که در شرایط اضطراری و کمک‌رسانی به افراد آسیب دیده ناشی از زلزله، سیل، تصادفات و... به افراد کمک کنیم یا نه. در این زمان حس‌هایمان برانگیخته می‌شود و سعی می‌کنیم که یک تصمیم احساسی بگیریم. تصمیم‌گیری در این موقعیت‌ها به ساختار روانی و شخصیتی فرد برمی‌گردد. اینکه نگاهش به این موضوعات چگونه است. آیا خودش قبلا چنین تجربه‌ای را داشته است یا خیر؟ آیا از نزدیک این مساله را درک کرده است یا خیر؟ و ...

تصمیم‌گیری و موفقیت

تصمیم‌گیری افراد با موفقیت آنها رابطه مستقیمی دارد. اگر فردی عوامل موثر در تصمیم‌گیری را بررسی کند و پس از تعیین درست و غلط، راه درست را انتخاب کند، قطعا به موفقیت خواهد رسید.

فردی که می‌خواهد تصمیم درستی بگیرد، باید تمامی عوامل موثر در تصمیم‌گیری را مدنظر قرار دهد. این عوامل عبارتند از: آداب و رسوم و عرف جامعه، فشارهای اجتماعی، فشارهای گروهی مانند فشار خانواده، دوستان و بالادستان، سن، تجارت کاری و....

فرد باید در مرحله تصمیم‌گیری موضوع را برای خودش مشخص کند. به عنوان نمونه در حال حاضر چه می‌خواهد و هدفش چیست؟ پس از انتخاب هدف و موضوع باید اطلاعات مورد نیازش را جمع‌آوری کند. به این شکل که تمام راه‌های موجود را از طریق بارش فکری بیرون بریزد. سپس هر یک از آنها را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد و عواقب تصمیم‌های مختلف را از نظر مثبت یا منفی بودن در نظر بگیرد. سپس آنها را طبقه‌بندی و امتیازبندی و بهترین گزینه را انتخاب و اجرا کند. به عنوان نمونه بهترین فرد را برای ازدواج یا بهترین رشته را برای تحصیل بر‌گزیند و سپس به همان سمت پیش برود. ضمن اینکه همراه با هر تصمیم صحیحی باید سعی و تلاش را هم به کار برد تا به هدف موردنظر رسید.

دکتر پرویز رزاقی

روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد