دگا DEGAS

ادگار دگا (نقاش، رسام، چاپگر، و پیکره‌ساز فرانسوی، ۱۸۳۴ ـ ۱۹۱۷). به سبب نوآوری‌هایش در طراحی، و نگرش نو بر زندگی معاصر، در زمرهٔ هنرمندان پیشرو سدهٔ نوزدهم به‌شمار می‌آید.
نخست …

ادگار دگا (نقاش، رسام، چاپگر، و پیکره‌ساز فرانسوی، ۱۸۳۴ ـ ۱۹۱۷). به سبب نوآوری‌هایش در طراحی، و نگرش نو بر زندگی معاصر، در زمرهٔ هنرمندان پیشرو سدهٔ نوزدهم به‌شمار می‌آید.

نخست به تحصیل در رشتهٔ حقوق پرداخت؛ ولی سپس به مدرسهٔ هنرهای زیبا (پاریس) وارد شد (۱۸۵۵). در همین سال به دیدار انگر رفت (پس از این ملاقات، هیچ‌گاه سخنان استاد را دربارهٔ اهمیت خط از یاد نبرد). چند سالی را در ایتالیا به مطالعهٔ آثار استادان رنسانس گذرانید. پس از بازگشت به پاریس (۱۸۶۱)، مطالعهٔ آثار کلاسیک را در موزهٔ لوور ادامه داد. آثار او در این دوره نشان‌دهندهٔ وفاداری به اصول سنتی است (مثلاً: جوانان اسپارتی در حال ورزش ـ حدود ۱۸۶۰). ولی به زودی نقاشی تاریخی، و میثاق‌های کلاسیکی ملازم آن را کنار گذاشت و به نقاشی از صحنه‌ها و چهره‌های معاصر روی آورد. محتملاً، دوستی او با مانه در گزینش راه تازه‌اش بی‌تأثیر نبود. هم‌چنین از طریق مانه به محفل جوانانی که گرد او جمع آمده بودند، پیوست. دگا در اعتراض به عقیم بودن هنر آکادمیک، با جنبش امپرسیونیسم هم‌سو شد؛ و حتی آثارش را در هفت نمایشگاه امپرسیونیسم‌ها ارائه کرد. اگر چه او هیچ‌گاه تأکیدهای بصری امپرسیونیسم و نقاشی‌های هوای باز را نپذیرفت، در کوشش برای ضبط لحظات تصادفی با امپرسیونیست‌ها قرابت داشت.

پس از جنگ پروس ـ فرانسه، برای دیدار خویشاوندانش به آمریکا رفت (۱۸۷۲). در این‌زمان، به مدد انتخاب زوایای دید غیرمعمول دست به تجربیات تازه‌ای در ثبت صحنه‌های زندگی زد. از اواخر سال‌های ۱۸۷۰، در نقاشی خود بیشتر از مداد رنگی، پاستل، و یا اختلاط پاستل و گواش استفاده کرد. هم‌چنین، در جهت انتزاعی نمودن واقعیت، و دو بعدی کردن فضا پیش رفت. دگا مردی تندخو و انزواجو بود. تشدید افسردگی در دوران پیری او را از ادامه کار بازداشت. در اواخر عمر، به سبب از دست دادن توان بینائی، یکسره از اجتماع کناره گرفت. دگا از اوان جوانی، نگاهی تیز و دستانی توانا داشت. حتی در مشق‌های آکادمیک اولیه‌اش از سطح ظاهر به عمق رسوخ می‌کرد، و اساس درست کالبد ”مدل“ را می‌کاوید. بر این مبنا، در مراحل تکامل‌یافته‌ای کارش به چنان مهارتی در طراحی دست یافت که بغرنج‌ترین ساختمان و حرکت پیکرها را با ساده‌ترین خط‌ها می‌نمود. بی‌شک در آغاز، سنت طراحی انگر سرمشق و راهنمایش بود؛ ولی او ـ برخلاف استاد ـ امکانات توصیفی خط را در بازنمائی حرکت به‌کار گرفت. بی‌سبب نبود که او رقصندگان، استحمام‌کنندگان، اسب‌ها و غیره را موضوع اصلی کارش قرار داد.

دگا محیط زندگی انسان صنعتی سدهٔ نوزدهم ـ منظرهٔ شهری، خیابان، خانه، مکان‌های نمایش و تفریح، و محل کار همهٔ طبقات اجتماعی ـ را بازیافت و به تصویر کشید. آن‌چه را که از کنش‌ها و حرکات مردم شهری می‌دید، بعداً در کارگاه خود به‌صورت ترکیب‌بندی‌های دقیق و سنجیده در می‌آورد. به این منظور از عکاسی، دانش انباشته شدن در موزه‌ها، دستاوردهای صنعت‌گران، و کشفیات بصری امپرسیونیست‌ها مدد می‌گرفت. او می‌کوشید با هر وسیلهٔ ممکن به کمال دلخواه دست یابد؛ زیرا معتقد بود که تسلط بر وسایل و امکانات فنی در این راه اهمیت قاطع دارد. از این‌رو، او چاپ دستی را آزمود؛ نقاشی با پاستل را تکمیل کرد؛ و با گل و موم به پیکره‌سازی پرداخت تا حرکت‌های رقصنده‌ها و اسب‌های مسابقه را بهتر بفهمد. مجسمه‌های او ـ که پس از مرگش با مفرغ قالب‌گیری شدند ـ از بهترین نمونه‌های مطالعه و تجسم حرکات تبدیل شونده به حرکت‌های دیگر، محسوب می‌شوند. دگا هیچ‌گاه در فضای خارج از کارگاه نقاشی نمی‌کرد؛ او نقاشی‌هایش را پس از مشاهدهٔ دقیق، مشق‌های متعدد، ارتباط نزدیک با موضوع، و با تکیه بر حافظهٔ بصری عجیب خود به‌وجود می‌آورد. آن‌چه او بر هنر نقاشی افزود، تجسم حقیقت پایدار در واقعیت گریزنده بود. بی‌شک، از ترکیب‌بندی سنتی و رنگ‌های سرد پردهٔ خانوادهٔ بل‌الی (۱۸۵۹)؛ تا غنای رنگ و حرکت در پردهٔ زنان رختشوی (۱۸۷۹)، و سلسله پرده‌های رقصندگان، و در بی‌شمار طراحی و نقاشی که زنان را در حال آرایش، استحمام و یا جامه پوشیدن نشان می‌دهند و به‌خصوص، در تک‌چاپ‌های نیمه‌انتزاعی او سیری از تکامل هنری را می‌توان بازشناخت. از جمله دیگر آثارش: دفتر معاملات پنبه (۱۸۷۳)؛ اتوکش‌ها (حدود ۱۸۸۴)؛ تشت استحمام (۱۸۸۶)؛ زنی که بدنش را خشک می‌کند (حدود ۱۹۰۳) است.