داروهای كاربردی در القای تخمك گذاری و درمان ناباروری

انتخاب روش مناسب جهت القای تخمك گذاری, مبنی بر كشف علت عدم تخمك گذاری و برآورد كارآیی, خطرات و مشكلات روش به كار رفته در رابطه با هر بیمار به صورت خاص می باشد در این مبحث مروری بر رژیم های مختلف درمانی و كارآیی آنها خواهیم داشت

انتخاب روش مناسب جهت القای تخمك گذاری، مبنی بر كشف علت عدم تخمك گذاری و برآورد كارآیی، خطرات و مشكلات روش به كار رفته در رابطه با هر بیمار به صورت خاص می باشد. در این مبحث مروری بر رژیم های مختلف درمانی و كارآیی آنها خواهیم داشت. دسته بندی علل تخمك گذاری بر اساس طبقه بندی WHO بدین ترتیب می باشد.

گروه (I)

Hypothalamic amenorrhea

Hypogondotropic hypogonadal

anovulation

این گروه، ۵ تا ۱۰ درصد موارد را شامل می شود. در این افراد سطح سرمی FSH پایین یا طبیعی و سطح سرمی استرادیول پایین می باشد كه ناشی از كاهش ترشح هورمونهای GnRH (هورمون آزاد كننده گونادوتروپین) و یا بی تفاوتی هیپوفیز در پاسخگویی به GnRH می باشد. افراد این دسته معمولاً آمنوره دارند.

گروه (II)

Normogonadotropic normoestrogenic

anovulation

گروه دوم، ۶۰ تا ۸۵ درصد موارد را شامل می شود. ممكن است ترشح گونادوتروپین ها و استروژنها در این زنان طبیعی باشد ولی ترشح FSH طی مرحله فولیكولی چرخه، زیر مقدار طبیعی آن باشد. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی كیستیك در این گروه قرار می گیرند. تعدادی از افراد این گروه تخمك گذاری طبیعی دارند به خصوص آنهایی كه الیگومنوره دارند.

گروه (III)

Hypergonadotropic Hypoestrogenic

anovulation

گروه سوم، ۱۰ تا ۳۰ درصد موارد را شامل می شود. از علل اصلی آن نارسایی زودرس تخمدان (فقدان فولیكول های تخمدانی به خاطر یائسگی زودرس) و مقاومت تخمدانی (شكل فولیكولی) می باشد. اكثر این زنان آمنوره دارند و معمولاً به درمان پاسخ نمی دهند.

گروه (IV)

Hyperprolactinemic anovulation

این گروه، ۵ تا ۱۰ درصد موارد را شامل می شود. به علت هیپرپرولاكتینمی، گونادوتروپین ها و در نتیجه ترشح استروژن مهار می شود. این افراد ممكن است دارای چرخه های بدون تخمك گذاری منظم باشند اما اكثراً دارای الیگومنوره یا آمنوره هستند. غلظت سرمی گونادوتروپین های این گروه معمولاً طبیعی می باشد.

داروهای مصرفی

آنتی استروژنها

احتمالا با اشغال گیرنده های استروژنی هیپوتالاموس و هیپوفیز از ایجاد پس خور منفی به وسیله استرادیول جلوگیری می كنند. بنابراین، سطح سرمی FSH افزایش می یابد كه منجر به تحریك رشد فولیكولی و تولید استرادیول فولیكولی می شود. هر چند مكانیسمهای دیگری نیز ممكن است دست اندركار باشند.

۱ـ كلومیفن: مؤثرترین دارو در درمان گروه ۲ است. این دارو در بیماریهای كبدی و وجود كیست های تخمدانی منع مصرف دارد. مقدار مصرف آن در شروع mg/day ۵۰ طی ۵ روز متوالی می باشد.

در زنانی كه دارای چرخه قاعدگی طبیعی هستند تجویز آن در هر زمان امكان پذیر است ولی اغلب در روز سوم تا پنجم قاعدگی طبیعی یا خونریزی های القا شده توسط پروژسترون تجویز می گردد. اگر تخمك گذاری صورت نگرفت مقدار مصرف آن در دوره بعدی (خون ریزی طبیعی یا القا شده توسط پروژسترون) افزایش می یابد. اگر تخمدان باز هم پاسخ نداد می توان افزایش دوز را تا مقدار mg/day ۱۰۰ طی ۵ روز متوالی در دوره بعدی ادامه داد. اگر تخمك گذاری صورت گرفت این دوز را می توان به مدت ۶ تا ۱۲ ماه یا تا بروز حاملگی ادامه داد.

مطالعات نشان داده كه اكثر زنان در طول شش دوره درمان با دوزهای تا mg/day ۱۰۰ به كلومیفن پاسخ می دهند. دوزهای بیشتر از mg/day ۲۰۰ و رژیم های طولانی تر ممكن است در بعضی زنان مقاوم به درمان موفقیت آمیز باشد. زنان چاق با سندرم تخمدان پلی كیستیك ممكن است به خوبی به القا تخمك گذاری توسط كلومیفن پاسخ ندهند. این زنان به انسولین مقاوم هستند و هیپرانسولینمی مربوط ممكن است در هیپراندروژنیسم وابسته به سندرم تخمدان پلی كیستیك نقش داشته باشد. طی مطالعه ای تحقیقاتی نقش متفورمین در القا تخمك گذاری در زنان چاق با سندرم تخمدان پلی كیستیك بررسی شده است (۱). هرچند ظاهراً متفورمین به منظور القا تخمك گذاری در این زنان موثر واقع شده است ولی اثرات تراتوژنیسیته داروهای خوراكی پایین آورنده قند خون در گسترش روز افزون مصرف آنها وقفه انداخته است.

---