داریوش سوم و اسکندر مقدونی

با ورود اسکندر در سال ۳۳۴ ق.م برای اولین بار بعد از ۲۲۰ سال شاهنشاهی پارسیان با یک هجوم خارجی روبه‌رو شدند. ارتش پارسیان به سال ۳۳۳ ق.م در ایسوس از قشون ورزیده و باانگیزه اسکندر …

با ورود اسکندر در سال ۳۳۴ ق.م برای اولین بار بعد از ۲۲۰ سال شاهنشاهی پارسیان با یک هجوم خارجی روبه‌رو شدند. ارتش پارسیان به سال ۳۳۳ ق.م در ایسوس از قشون ورزیده و باانگیزه اسکندر شکست خورد و داریوش فرار کرد و دم و دستگاه او توسط قشون اسکندر مصادره شد.

توصیف مورخان اسکندر از ورود ارتش شاه پارس به این قرار است: «کمی بعد از آنها خویشاوندان شاه می‌آمدند که پانزده هزار نفر می‌شدند حدود دویست نفر از نزدیکترین خویشاوندان او در سمت راست و چپ او حرکت می‌کردند. در پشت این دسته سی هزار سرباز پیاده و سپس چهارصد سواره نظام سپس کجاوه سی سی گامبیس مادر شاه و در کجاوه دیگری همسر شاه می‌آمدند. گروهی از زنان خانواده ملکه سوار بر اسب بودند. در پی آنها پانزده ارابه بچه‌های شاه و زنان معلم سرخانه آنها را حمل می‌کردند. و نیز گروهی از خواجه‌سرایان بودند که در بین این قوم اصلا مورد تنفر نیستند. در پس آنها ۳۶۵ کنیز شاه که همگی جامه‌های شاهانه به تن داشتند. سپس ششصد قاطر و سیصد شتر پول شاه را حمل می‌کردند. که بر سر هر کدام کمانداری نشسته بود. در پی ایشان همسران خویشاوندان و دوستان شاه و واحدهای آشپزخانه و آشپزها و خدمتکاران. مردان سبک اسلحه و افسران ایشان در عقب.... ظرف‌های طلا و لگام‌های زرین و زیورآلات و چادر‌های آراسته همه جا به چشم می‌خورد. ارابه‌هایی که توسط صاحبانشان جا گذاشته بودند انباشته از گنجینه‌هایی بود که حتی برای تاراجگران نیز منظره‌‌ای اندوهبار بود. به هر حال این به خود داریوش مربوط می‌شود اما به نظر من اگر کمی سبکتر به این پیک نیک می‌آمد خیلی بهتر بود.

لااقل راحت‌تر می‌توانست فرار کند. بعد از این جنگ پارمنین Parmenio از دوستان و افسران ارشد اسکندر خود را به دمشق رساند و آنجا را تسخیر کرد و محمولات شاهی و خانواده داریوش و مادر و فرزندان وی به دست اسکندر افتادند. او نسبت به آنها با احترامی که شایسته یک خانواده شاهی بود رفتار کرد. پارمنیون در دمشق غنایمی به دست آورد که برای مقدونی‌ها چیزی فراتر از رویا بود.

آتنائوس نامه‌‌ای از پارمنیو به اسکندر را نقل می‌کند که توصیف خدمتکاران داریوش که در دمشق به حضور او رسیدند است: کشف کردم تعداد کنیزان شاه که آلات موسیقی می‌نوازند ۳۲۹ نفر، مردانی که تاج گل درست می‌کنند ۴۶ نفر، پیشخدمت و غذارسان ۲۷۷ نفر، آشپز ۲۹ نفر، شیرینی‌پز ۱۳ نفر، پیاله‌دار ۱۷ نفر، شراب صاف‌کن ۷۰ نفر و عطر ساز ۴۰ نفر بود. محققا تشکیلات شوش و تخت جمشید عریض و طویل‌تر از دمشق بوده است. از قضا سفرای آتن و اسپارت و تبس هم که برای عقد معاهده با شاه پارس به دمشق آمده بودند به دست اسکندر اسیر شدند. همین امر نشان می‌دهد که جنبه یونانی‌گری و غزوه فتوحات اسکندر تا چه حد پررنگ بوده است. به هر صورت ما قصد نداریم در کار دانشمندان دخالت کنیم. هرچه بود آسیای صغیر از سرزمین‌های شاهی جدا شد.

بعد از این فتوحات، اسکندر داریوش را تعقیب نکرد و مستقیما به سوی پایتخت نراند. بلکه به فتوحات در همان نواحی پرداخت و با فتح سوریه و فلسطین و مصر و فینیقیه اقدام جاه‌طلبانه‌‌ای برای محاصره شاه به عمل آورد. به طوری که پارس را از ثروتمندترین و حاصلخیزترین ایالاتش جدا کرد.