ویژگی‌های دوستان خوب

آموزه‌های دینی، افراط و تفریط در دوست‌یابی را نکوهش کرده و گزینش دوستان را بدون دقت و هدف نیز نپذیرفته، بلکه چارچوبی مشخص در این زمینه ارائه کرده است.

آموزه‌های دینی، افراط و تفریط در دوست‌یابی را نکوهش کرده و گزینش دوستان را بدون دقت و هدف نیز نپذیرفته، بلکه چارچوبی مشخص در این زمینه ارائه کرده است. رسول گرامی اسلام در روایتی از این چارچوب‌ها چنین یاد می‌کنند: جالِس الْأَبْرارَ فَاِنَّکَ اِن فَعَلْتَ خَیْراً حَمَدوُکَ وَ انْ أخطَأْتَ لَمْ یَعْفُوکَ. با ابرار همنشین باشید؛ چرا که اگر کار خیری انجام دادید، شما را تشویق و ترغیب می‌کنند و اگر اشتباهی از شما سر زد، از شما نمی‌گذرند، بلکه تذکر می‌دهند. آن حضرت در سخن دیگر، ویژگی‌های دوستان خوب را چنین می‌شمارد. همنشین نباشید، مگر نزد عاملی که شما را دعوت کند از پنج چیز به سوی پنج چیز: از شک به سوی یقین؛ و از ریا و ظاهر فریبی به سوی اخلاص؛ از زیاده خواهی به کم خواستن؛ از کبر و تکبر به سوی تواضع و فروتنی و از نیرنگ به سوی نیکخواهی. یکی از ویژگی‌های همنشین نیک، همراهی او با فرد در فراز و نشیب‌های روزگار است.

امام علی علیه‌السلام درباره این شاخصه دوستان می‌فرماید: لایَکُونُ الصَّدیقُ صَدیقاً حَتَّی یَحْفَظَ أَخاهُ فی ثَلاثٍ: فی نَکْتَبهٍ و غَیْبَتهٍ و وَفاتِه. دوست را نمی‌توان دوست نامید، مگر اینکه او دوست خودش را در سه صورت حفاظت کند: هنگام گرفتاری دوست؛ در نبود دوست و هنگام مرگ دوست. در روایت است، رسول گرامی اسلام به ابن مسعود فرمود: ای پسر مسعود! هم نشینان خودت را نیکان و برادرانت را پرهیزکاران و از دنیارستگان قرار بده، زیرا خداوند در کتابش فرمود: «دوستان در فردای قیامت بعضی بر بعض دیگر دشمن می‌شوند، مگر دوستان پرهیزگار. نکته مهم دیگر اینکه در حدیثی از رسول اکرم (ص) آمده است، دوستان صادق و پرهیزگار، در دنیا و آخرت در کنار دوستان خود هستند. آن جا که می‌فرماید: اِسْتکْتِروا مِنَ الْاِخْوانِ فَاِنَّ لِکُلِّ مُؤمِنٍ شَفاعَهٌٔ یَوْمَ الْقیامَهِٔ. بر دوستان مؤمن خود بیفزایید؛ زیرا برای هر مؤمنی مقام شفاعت در روز قیامت هست.