پیدا و پنهان های جشنواره بیست و هشتم فیلم فجر

جشنواره هایی که امسال برگزار می شوند چندان خوش شانس نیستند نمی دانیم این روند تا کی ادامه دارد

جشنواره هایی که امسال برگزار می شوند چندان خوش شانس نیستند. نمی دانیم این روند تا کی ادامه دارد. اما از همان آغاز دولت دوم احمدی نژاد که همزمان با جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان بود مشخص شد نباید زیاد انتظار داشت؛ نه از مسوولان برگزارکننده و نه از هنرمندان. حالا تقریباً ۳۰ روز به جشنواره امسال فیلم فجر مانده است. با چند تفاوت آشکار و پنهان امسال هم جشنواره فیلم فجر برگزار می شود. ویژگی های جشنواره فجر امسال را شاید بتوان در چند نکته خلاصه کرد. اعلام حضور چند فیلم توقیفی، رقابت با جشنواره دوبی که در مدت کوتاه جایگزین جهانی جشنواره فیلم فجر شده است و دعوت از احمدی نژاد به عنوان مهمان ویژه.

حتی اکنون که این بحث مطرح شده با وجود این ۵۰ فیلم متقاضی شرکت در جشنواره هستند. البته باید در نظر داشته باشیم که در مقابل،حدود ۵۰ کارگردان هم امسال فیلم نساخته اند. هرچند کارشناسان معتقدند به طور متوسط کارگردانان هر سه سال یک بار در جشنواره شرکت می کنند. این همان استدلالی است که سبب می شود مسوولان از کنار نام غایبان در جشنواره امسال به راحتی بگذرند. وزیر ارشاد هم که گفته است؛ «این تبلیغات از آن کسانی است که خود در کنار نشسته اند و به نام اهالی سینما صحبت می کنند که استقبالی نیز از حرف هایشان نشده است. امسال جشنواره فیلم، شعر، تئاتر و موسیقی فجر پرشکوه تر از سال های قبل برگزار خواهد شد.»

● فرم هایی که صدا و سیما و فارابی پر کرد

هر چه مسوولان بر بهتر بودن فضا و شکل و نحوه برگزاری جشنواره امسال تاکید می کنند تناقض هایشان آشکار تر می شود. از یک طرف اعلام می شود جشنواره صاحب کاخ شده است و برج میلاد و سالن هایش به عنوان این مکان معرفی می شوند. از طرف دیگر هیات انتخابی معرفی می شوند که حتی جایزه یی از همین جشنواره فیلم فجر طی این سال ها نگرفته اند. اسامی را مرور کنید؛ سیدعلیرضا سجادپور، بهمن حبشی، انسیه شاه حسینی، محسن علی اکبری، حبیب کاوش و حجت الله سیفی. اعلام می شود ۵۰ فیلم در جشنواره امسال حضور دارند. به اسامی نگاه می کنید که شش فیلم تهیه کننده اش فارابی است. فیلم های کودک و نوجوان «نخودی» به کارگردانی جلال فاطمی به تهیه کنندگی فرشته طائرپور، «پرواز مرغابی ها» به کارگردانی و تهیه کنندگی علی شاه حاتمی، «خواب های دنباله دار» به کارگردانی و تهیه کنندگی پوران درخشنده، «همبازی» به کارگردانی غلامرضا رمضانی و تهیه کنندگی مهدی کریمی، «روشن خاموش روشن» به کارگردانی حمیدرضا چارکچیان و تهیه کنندگی علیرضا شجاع نوری و «ترانه کوچک من» به کارگردانی مسعود کرامتی و تهیه کنندگی سعید شاهسواری در جشنواره فیلم فجر حضور دارند. چندین فیلم دیگر نیز صدا و سیما است. از جمله فیلم «آسمان محبوب» ساخته داریوش مهرجویی یا پاداش کمال تبریزی. رسول صدر عاملی و مجتبی راعی نیز کارگردانانی هستند که امسال در جشنواره شرکت می کنند.

● توقیفی ها

۵۰ فیلم که حداقل دو فیلم آن «به رنگ ارغوان» و «کتاب قانون» برچسب توقیف بر آن خورده است. نمی دانیم آیا فیلم حاتمی کیا که اتفاقاً مجوز نمایش دارد سرانجام در جشنواره نشان داده می شود یا نه؟ بسیاری این نگرانی را دارند هرچند درباره نمایش این فیلم از پشتیبانان محکمی سخن می گویند. دامنه صبر مسوولان را می توان با نمایش یا عدم نمایش این فیلم سنجید. این فیلم درباره یک مامور اطلاعاتی است که عاشق می شود.

اما کتاب قانون نیز نامش بین فیلم های حاضر در جشنواره قرار گرفته است. اگر این فیلم در جشنواره امسال شرکت کند مانند سالیان بسیار دور بوده است که فیلم ها پس از اکران، در جشنواره مورد ارزیابی قرار گرفته اند.

● غایبان شناخته شده

عباس کیارستمی، بیضایی، تقوایی و کیمیایی هر بار که شرکت کرده اند کفه اعتبار جشنواره را بالا برده اند. حتی سه سال پیش بود که قرار شد فیلم «راه ها» ساخته «عباس کیارستمی» فقط برای اهالی مطبوعات نشان داده شود و این خود اتفاق بزرگی محسوب شد. خاطره تلخ فیلم «خاک آشنا» هم سبب شد در نهایت «بهمن فرمان آرا» نیز جزء کسانی باشد که در جشنواره شرکت نمی کنند. او البته اعلام کرده است در ایران حداقل تا چهار سال فیلمی نمی سازد. در این میان احمدرضا درویش، ابوالفضل جلیلی و خسرو سینایی جزء غایبان هستند. محمدرضا اصلانی هم با آتش سبز بعد از ۳۵ سال دو سال پیش در جشنواره شرکت کرد. مجید مجیدی، رضا میرکریمی، محمدمهدی عسگرپور، محمدعلی نجفی، ابوالحسن داوودی، مهدی فخیم زاده، کیانوش عیاری، اصغر فرهادی، عبدالحسن برزیده، کامبوزیا پرتوی، کیومرث پوراحمد، فریدون جیرانی، مانی حقیقی، حمید نعمت الله، امیرشهاب رضویان، سامان سالور، پرویز شهبازی، یدالله صمدی، سعید ابراهیمی، واروژ کریم مسیحی، محمدحسین لطیفی، ایرج کریمی، احمدرضا معتمدی، خسرو معصومی، فرهاد مهرانفر، داوود میرباقری، مازیار میری، محمدرضا هنرمند، محمدعلی سجادی، مسعود جعفری جوزانی، سیروس الوند، کیوان علی محمدی، امید بنکدار، شهرام علیدی، محمد شیروانی، محمد رسول اف، نقی نعمتی، بهنام بهزادی، شهرام مکری، محمد احمدی و مونا زندی نیز در جشنواره امسال حضور ندارند.

● غیبت فیلمسازان زن

رخشان بنی اعتماد، منیژه حکمت و مرضیه برومند از زنان فیلمسازی هستند که امسال در جشنواره غایب هستند. البته هم پوران درخشنده و هم فرشته طائرپور هر دو امسال در جشنواره فیلم دارند اما آنها با فیلم های کودک و نوجوانی که برای جشنواره همدان ساخته بودند در جشنواره فجر امسال شرکت می کنند. البته در نظر بگیرید این فیلم ها همه تهیه کننده هایی همچون فارابی و صدا و سیما دارند.

گیسو فغفوری