دیواره مرگ, مسیر مرگ, پیچ مرگ

نگاهی به مرگبارترین پیست های تاریخ فرمول یک

طی آخرین آماری که از سوی کمیته فرمول‌یک منتشر شده است تا به امروز از مجموع رانندگانی که در این رقابت مهیج فعالیت کرده‌اند، ۴۸ راننده جان خود را در پیست از دست داده‌اند که البته این آمار سوای کسانی است که جان خود را در تمرین‌های اختصاصی تیم‌ها از دست داده‌اند.

در این میان پیست پیر ایندیاناپولیس آمریکا رکورددار مرگ و میر در میان پیست‌های فرمول‌یک است. این پیست که قدمتی ۱۰۴ ساله دارد تا به امروز شاهد مرگ هفت راننده در مسیر ۵/۵ کیلومتری خود بوده است. همه حوادث مرگبار این پیست حد فاصل سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۹ رخ داد؛ به همین دلیل هم طراحان پیست در سال ۱۹۶۰ دست به اصلاح پیچ‌های خطرناک آن زدند و با این اقدام به حوادث مرگبار آن پایان دادند. البته در آن زمان طراحی خودروها هم عاملی دیگر در افزایش مرگ و میر راننده‌ها بود. در آن دوره بخش زیادی از بدن راننده بدون هیچ مانع و حفاظی بیرون از خودرو قرار می‌گرفت و به همین دلیل در تصادف‌هایی که به واژگون شدن خودرو منجر می‌شد، عملا راننده هیچ دفاعی در برابر تصادف نداشت. پس از پیست ایندیاناپولیس دومین پیست مرگبار تاریخ فرمول ‌یک پیست معروف نوربررینگ آلمان است که پنج راننده را به کام مرگ کشانده است. اولین راننده سال ۱۹۵۴ و پنجمین راننده سال ۱۹۶۹ در پیست نوربررینگ جان خود را از دست دادند. البته در این میان سه راننده به دیواره یک پیچ۱۸۰ درجه‌ای برخورد کردند که درست پس از یک مسیر یک کیلومتری مستقیم قرار داشت. رسیدن خودروها به سرعت حداکثری و البته فناوری پایین ترمزها در آن زمان باعث می‌شد رانندگان نتوانند خودرو را بموقع کنترل کنند. این پیست سرانجام مورد اصلاح مسیر قرار گرفت تا امروزه به یکی از ایمن‌ترین پیست‌های فرمول‌یک تبدیل شود.

در میان پیست‌های مرگبار به دو پیست بریتانیایی هم برمی خوریم. پیست قدیمی سیلوراستون که از اولین دوره فرمول یک تا همین امسال یکی از میزبانان راننده مطرح جهان بوده است، در این ۶۲ سال شاهد سه حادثه مرگبار بود که همگی حدفاصل سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ اتفاق افتاد. این پیست که آن زمان با داشتن ۲۶ پیچ، پرپیچ‌ترین پیست فرمول‌یک جهان بود به دلیل همین مسیر سختش سه راننده را به کام مرگ کشاند. دیگر پیست مرگبار بریتانیایی پیست برندز هاچ است که آن هم در طول فعالیت خود در میزبانی مسابقات فرمول یک سه راننده را به کام مرگ کشاند. نکته جالب توجه در مورد برندز هاچ این است که این پیست تنها ده سال (از ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۶) میزبان فرمول‌یک بود و در همین زمان سه کشته گرفت تا از نظر میانگین، بالاترین میانگین مرگ و میر را در میان پیست‌های فرمول یک داشته باشد. عامل اصلی بالا بودن تعداد کشته‌ها در این پیست، داشتن دو مسیر مستقیم موازی و همچنین تعداد کم پیچ‌ها و زاویه باز بودن آنها بود. این طراحی ساده باعث می‌شد رانندگان به سرعت‌های بسیار بالا در این پیست دست پیدا کنند و مهار خودروها در آن دشوار شود.

پیست مونزا در ایتالیا هم یکی دیگر از پیست‌هایی است که در آن سه راننده فرمول‌ یک جان خود را از دست داده‌اند، اما همگان پیست ایمولا را به عنوان پیست مرگ در ایتالیا می‌شناسند. اگر چه تنها یک راننده در آن جان خود را از دست داده است، اما این راننده آیرتون سنا، قهرمان سه دوره از مسابقات فرمول‌یک است که در اوج دوران حرفه‌ای خود زمانی که در تیم ویلیامز عضویت داشت در این پیست کشته شد.

او به دنبال یک تصادف دلخراش با دیوار پیست برخورد کرد. این دیوار هم‌اکنون به دیوار مرگ معروف است. البته در جریان این حادثه پیست ایمولا تبرئه شد و رانندگی آیرتون سنا عامل این حادثه معرفی شد. آیرتون سنا آخرین راننده فرمول‌یک است که در این مسابقات جان خود را از دست می‌دهد.

از سال ۱۹۹۴ که آن حادثه دلخراش رخ داد تا امروز، تیم‌ها و برگزارکنندگان توانسته‌اند با بالا بردن ایمنی، شانس نجات رانندگان را بدون کاهش هیجان مسابقات به میزان زیادی افزایش دهند. برخوردهایی که امروزه در فرمول‌یک رخ می‌دهد به هیچ عنوان کمتر از دهه‌های قبل نیست، اما افزایش ایمنی عملا راه را برای مرگ مسدود کرده است.

رضا پورعالی