جنین آسیب‌پذیر

بعضی بیماری‌ها و داروها و مواد مختلف بویژه محلول در چربی که براحتی از جفت عبور می‌کنند، آثار مخرب بر جنین دارند. مهم‌ترین عوامل خطرساز عبارتند از:
● سرخجه: این بیماری ویروسی …

بعضی بیماری‌ها و داروها و مواد مختلف بویژه محلول در چربی که براحتی از جفت عبور می‌کنند، آثار مخرب بر جنین دارند. مهم‌ترین عوامل خطرساز عبارتند از:

سرخجه:

این بیماری ویروسی سبب آب‌مروارید، کوچکی چشم، کری مادرزادی، نقص دیواره دهلیز و بطن قلب، تغییر شکل مینای دندان و گاه ناهنجاری مغز و عقب‌ماندگی ذهنی می شود. نوع ناهنجاری و شدت آن بستگی به مرحله تکامل جنین دارد و در ۳ ماهه اول بارداری شدیدتر است.

تبخال تناسلی: معمولا انتقال عفونت در نزدیکی زمان زایمان انجام گرفته و ناهنجاری‌ها شامل کوچک شدن جمجمه و چشم، تغییرات بافت شبکیه چشم، بزرگی کبد و طحال و عقب‌ماندگی ذهنی است.

توکسوپلاسما:

این انگل از گوشت آلوده، خاک و مدفوع گربه سرایت می‌کند و باعث آهکی شدن مغز، تجمع مایع در جمجمه و بزرگی سر جنین و عقب‌ماندگی ذهنی می‌گردد. در مواردی نیز صرع و نواقص چشمی گزارش شده است.

سیفلیس:

این میکروب باعث کری مادرزادی و عقب‌ماندگی ذهنی می‌گردد. در بسیاری از اعضا نظیر ریه و کبد، ضایعات به‌صورت فیبروز منتشر (چوب پنبه‌ای شدن بافت‌ها) و ظاهر می‌شود.

اشعه ایکس:

سبب کوچک شدن و نقص جمجمه و کوری، شکاف کام و نقص اندام‌ها می‌شود.

سرب:

این فلز سمی که در هوای آلوده شهرهای پرتردد وجود دارد، از جفت عبور کرده و باعث ایجاد اختلال در اعصاب مرکزی و محیطی نوزاد می‌شود. سرب خون جنین و همچنین پدر و مادر نباید از حدود ۳۰ میکروگرم در دسی لیتر بیشتر شود.

ایزوترتوئین (آکوتان):

این دارو برای درمان آکنه کیستی به فروش می‌رسد. نوزاد دچار اختلالات مغز و صورت، قلب، تیموس و دستگاه اعصاب مرکزی است. کوچک شدن یا نبودن دهان، کوچک شدن چانه، شکاف کام، نقایص قلبی، نقایصی در تیموس، ناهنجاری‌های عصب بینایی یا شبکیه و ناهنجاری‌های مغزی دیده می‌شود. البته مصرف ترتوئین به شکل موضعی بی‌خطر است.

ویتامین A:

در مقادیر طبیعی خطرناک نیست، اما به دلیل آثار مشابه ایزوترتوئین باید از مصرف زیاد آن در دوره حاملگی خودداری شود.

داروهای ضدتشنج:

در خانم‌های مبتلا به صرع که از داروهای ضدتشنج استفاده می‌کنند خطر بروز ناهنجاری در جنین تقریبا دو‌برابر است. آمار ناهنجاری‌های عمده بویژه لب شکری با شکاف کام یا بدون آن و بیماری مادرزادی قلب حدود ۵ درصد است. البته اگر بیمار در دوره بارداری تحت معاینه و مراقبت باشد، فواید داروهای ضدصرع بر خطرات قطع دارو ارجحیت دارد.

استروژن پروژسترون:

این هورمون‌ها ممکن است در سه ماهه اول حاملگی محرک انواع تغییرات عضوی شوند ولی باعث ایجاد نقص عضو آشکار در نوزاد نبوده‌اند اما احتمال بروز مشکل عضوی یا ظاهری در سن بلوغ وجود دارد.

انالاپریل کاپتوپریل:

این داروها باعث اختلال در تکامل بافت کلیه جنین در ۳ ماهه دوم و سوم شده و منجر به ایجاد خمیدگی در اندام جنین، اختلالات جمجمه و صورت و عدم رشد کامل بافت ریه می‌شود و نقایصی در استخوانی شدن جمجمه جنین نیز گزارش شده است.

آسپرین: در ۳ ماهه اول بارداری بی خطر بوده اما در مرحله نزدیک به زایمان سبب کاهش قدرت انقباضی رحم، تأخیر در شروع درد زایمان، طولانی‌تر شدن درد، طولانی شدن حاملگی و خونریزی در هنگام وضع حمل و پس از زایمان می‌شود.

سیگار:

موجب کاهش وزن و نارس شدن نوزاد شده و باعث افزایش خطر جداشدن زودرس جفت، جفت سرراهی، پارگی زودرس پرده‌های جنینی و مرگ ناگهانی جنین می‌شود.

دکتر مهرانگیز توتونچی