جهان در انتظار جلوه منجی

به مناسبت میلاد مبارک حضرت حجت بن الحسن العسکری عج

حقیقت ظهور منجی و اصلاح امور دنیا ، از بدیهیاتی است که کمتر شخصی با فطرت سلیم آن را رد نماید. در تمام ادیان و مذاهب و اعتقادات اصیل انسانها ،‌نشانه‌های منجی و انتظار بشریت جهت درک او ، موج می زند . قرآن کریم کتا ب آسمانی و معجزه دائمی رسول گرامی اسلام (ص) در سوره انبیا می‌فرماید: و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون - ان فی هذا لبلاغا لقوم عابدین - ما در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم؛ که بندگان صالح من ، وارث (حکومت) زمین خواهند شد و در این ابلاغ روشنی است برای جمعیت عبادت‌کنندگان (۱)

«ارض» به مجموع کره زمین گفته می‌شود که سراسر جهان را فرا می گیرد. «ارث» در لغت به معنای چیزی است که بدون معامله و دادوستد به دست کسی می‌افتد ولی در بعضی موارد در قرآن کریم، ارث به تسلط و پیروزی یک قوم صالح بر ناصالحان و در اختیار گرفتن مواهب و امکانات آنها گفته شده است : «و اورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشارق الارض و مغاربها - ما شرق و غرب عالم را به ارث به آن قوم مستضعف دادیم.» (۲)

«زبور » در لغت به معنای هر گونه نوشته و کتاب است . بعضی از مفسران از جمله صاحب مجمع ‌البیان و فخر رازی در اینجا زبور را به معنای کتب انبیای پیشین دانسته‌اند . در اصطلاح به کتاب حضرت داوود (ع) که در عهد قدیم از آن به «مزامیر داوود» اطلاق شده و شامل مناجات‌ها، نیایشها و اندرزهای داوود پیامبر (ع) است .

«ذکر» در اصل به معنای یادآوری است و یا چیزی که مایه تذکر است . اما در این آیه به معنای کتاب آسمانی موسی (ع) یعنی تورات اطلاق شده است . مانند : «و لقد آتینا موسی و هارون الفرقان و ضیاء و ذکرا للمتقین - ما به موسی و هارون «فرقان» نور و ذکر - برای پرهیزکاران داده‌ایم(۳)

و بدین ترتیب مفهوم آیات چنین می‌شود: ما در کتاب زبور علاوه بر تورات نوشتیم که زمین را بندگان صالح و شایسته من در اختیار خواهند گرفت ؛ و همین برای گروه عبادت‌کنندگان (و آنان که در مسیر بندگی خدا گام برمی‌دارند) برای رسیدن به اهدافشان کافی است . شاید به خاطر آن از حضرت داوود (ع) نام برده شده که داوود (ع) یکی از بزرگترین پیامبرانی بود که تشکیل حکومت حق و عدالت داد ، اگر چه جنبه منطقه‌ای داشت و فراگیر همه جهان نبود، ولی در زبور به داوود (ع) بشارت داده شد که یک حکومت فراگیر جهانی برپایه آزادی و امنیت و عدالت در انتظار جهانیان خواهد بود.

در روایات ذیل آیات شریفه از تفسیر مجمع‌البیان چنین می‌خوانیم : «هم اصحاب المهدی فی آخر الزمان - بندگان صالحی را که خداوند به عنوان وارثان زمین یاد می‌کند یاران مهدی (عج) در آخر الزمان هستند.» در تفسیر قمی نیز در ذیل آیه چنین آمده است : «ان الارض یرثها عبادی الصالحون ، قال القائم و اصحابه: منظور از اینکه زمین را بندگان صالح خدا به ارث می‌برند مهدی قائم (عج) و یاران او هستند.» و در حقیقت خدای متعال ظهور منجی و تحقق حکومت الهی در پهنه زمین را خبر داده و پیروزی او را تضمین فرموده است : لیظهره علی الدین کله (۴) و دین حق را به دست او بر همه ادیان عالم پیروز گرداند.

روایاتی که شیعه و سنی از پیامبر اکرم (ص) درباره حضرت مهدی (عج) نقل کرده‌اند فوق حد تواتر است و تنها روایاتی که اهل سنت نقل کرده‌اند به تصدیق عده‌ای از علمای خودشان ، به حد تواتر می‌رسد. (۵) و گروهی از علمای ایشان اعتقاد به آن حضرت را مورد اتفاق همه فرقه‌های اسلامی دانسته‌اند. (۶)

اینک نمونه‌ای از روایات اهل سنت:

الف) از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده‌اند که فرمود: اگر یک روز از عمر جهان ، بیشتر نمانده باشد خدای متعال آن روز را چنان طولانی خواهد کرد تا مردی از اهل بیت من و همنام من به حکومت برسد و زمین را پر از عدل و داد کند آنچنان که پر از ظلم و جور شده است.(۷)

ب) از ام سلمه روایت کرده‌اند که رسول خدا (ص) فرمود: مهدی از عترت من و فرزندان فاطمه (س) است .(۸)

ج) از ابن عباس نقل کرده‌اند که رسول خدا (ص) فرمود: همانا علی (ع) امام امت ، بعد از من است و از فرزندان او قائم منتظر (عج) می‌باشد و هنگامی که ظهور کند، زمین را پر از عدل و داد می‌سازد.(۹) انجیل از ظهور منجی می‌گوید:

انجیل کتاب مقدس مسیحیان که به دست چهار نفر جمع‌آوری و به نام نویسندگان آن مشهور شده است اشاره‌هایی به موعود آخر الزمان دارد. اینک متن برخی از بشارتها پیرامون ظهور منجی را که در انجیل چهار گانه آمده نقل می‌نماییم:

الف) انجیل متی: و فورا بعد از مصیبت آن ایام ، آفتاب، تاریک گردد و ماه ، نور خود را ندهد و ستارگان از آسمان فرو ریزند و قوتهای افلاک، متزلزل گردد . آن گاه علامت پسر انسان در آسمان پدیدار گردد و در آن وقت ، جمیع طوایف زمین، پسر انسان را ببینند که بر ابرهای آسمان ، با قوت و جلال عظیمی می‌آید. (۱۰)

ب) انجیل مرقس: عیسی (ع) خطاب به حواریون گفت زنهار کسی شما را گمراه نکند ، زیرا که بسیاری به نام من آمده ،‌ خواهند گفت که من هستم و بسیاری را گمراه خواهند کرد ؛ اما چون جنگ‌ها و اخبار جنگ‌ها را بشنوید مضطرب نشوید ؛ زیرا وقوع این حوادث ضروری است لیکن انتها، هنوز نیست ؛ زیرا امتی بر امتی و مملکتی بر مملکتی خواهند برخاست و زلزله‌ها در جای‌ها ، حادث خواهد شد و اغتشاش‌ها پدید می‌آید و اینها ، ابتدای دردها می‌باشد، لیکن شما از برای خود احتیاط کنید . ولی از آن روز و ساعت ، غیر از پدر، هیچ کس اطلاع ندارد ، نه فرشتگان در آسمان و نه پسر هم . پس بیدار شده و دعا کنید ؛ زیرا نمی‌دانیم آن وقت کی می‌شود در شام یا نصف شب یا بانگ خروس یا صبح . مبادا ناگهان آمده و شما را خفته یابد.(۱۱)

ج) انجیل لوقا: و کمرهای خود را ببندید چراغهای خود را افروخته بدارید. خوشا به حال آن غلامان که آقای ایشان چون آید، ایشان را بیدار یابد. پش شما نیز مستعد باشید ؛ زیرا در ساعتی که گمان نمی‌برید، پسر انسان می‌آید. (۱۲)

د) انجیل یوحنا: و بدو قدرت بخشیده است که داوری هم بکند ؛ زیرا پسر انسان است . از این تعجب نکنید ؛ زیرا ، ساعتی می آید که در آن ، جمیع کسانی که در قبورند، آواز او را خواهند شنید و بیرون خواهند آمد. (۱۳)

لازم به ذکر است در انجیل و ملحقات آن ۸۰ بار کلمه «پسر انسان » آمده است که فقط ۳۰ مورد آن با حضرت عیسی مسیح (ع) قابل تطبیق است اما ۵۰ مورد دیگر، از نجات دهنده‌ای سخن می‌گوید که در آخر الزمان و پایان روزگار ظهور خواهد کرد. (۱۴)

دین یهود در انتظار منجی :

الف) اشارت زبور داوود (ع:) در بیش از ۳۵ بخش از مزامیر صدو پنجاه گانه ، نوید ظهور آن موعود امم و منجی عالم موجود است ، می‌فرماید :... زیرا که شریران منقطع می شوند ؛ اما متوکلان به خداوند ، وارث زمین خواهند شد ؛ چون بازوهای شریران شکسته می‌شود و خداوند ، صدیقان را تکیه‌گاه است . خداوند ، روزهای صالحان را می‌داند و میراث ایشان ابدی خواهد بود . صدیقان ،‌وارثان زمین شده ، ابدا در آن ساکن خواهند شد ؛ اما عاصیان ، عاقبت مستاصل و عاقبت ، شریران ، منقطع خواهند شد. (۱۵)

از دریا تا دریا و از نهر تا به اقصی زمین ،‌سلطنت خواهد کرد . تمامی ملوک ، با او کرنش خواهند کرد ؛ زیرا فقیر را وقتی که فریاد می‌کند و مسکین را که نصرت کننده ندارد ، خلاصی خواهد داد، و به ذلیل و محتاج ترحم خواهد فرمود و جانهای مسکینان را نجات خواهد داد. (۱۶)

ب) بشارت ظهور در کتاب اشعیای نبی: در بعضی صفحات این کتاب ،‌خداوند ، قریب الوقوع تحقق عدالت خویش را وعده می‌دهد و مومنان را به اجرای عدالت فرا می خواند و می‌گوید: انصاف را نگاه بدارید ، عدالت را جاری کنید ؛ زیرا که آمدن نجات من و منکشف شدن عدالت من ،‌نزدیک است .(۱۷)

ج)بشارت ظهور در کتاب زکریای نبی:

در آن روز یهوه (خدا) در تمامی زمین پادشاه خواهد بود و در آن روز یهوه واحد خواهد بود و اسم او واحد (۱۸)

د) بشارت منجی در کتاب دانیال نبی: امیر عظیمی که برای پسران قوم تو ایستاده، خواهد برخاست و چنان زمان تنگی خواهد شد که از حینی که امتی به وجود آمده است تا امروز، نبوده و در آن زمان ، هر یک از قوم تو که در دفتر مکتوب یاد شود رستگار خواهد شد. اما اینان به جهت حیاتی جاودانی و آنان به جهت خجالت و حقارت جاودانی ‌و حکیمان ، مثل روشنایی افلاک خواهند درخشید و آنان که بسیاری را به راه عدالت رهبری می‌کنند ، مانند ستارگان خواهند بود تا ابدالابد . اما تو ای دانیال! کلام را مخفی‌دار و کتاب را تا زمان آخر، مهر کن . بسیاری به سرعت تردد خواهند کرد و علم افزوده خواهد گردید . خوشا به حال آن که انتظار کشد. (۱۹)

منجی در آیین زرتشت: اشاره به موعودی که در پایان جهان خواهد آمد در تعلیمات زرتشت نیز مانند اسلام دیده می‌شود . به چند نمونه اشاره می‌کنیم:

الف) آمدن سوشیانس ، آن قدر طول می کشد که درباره او می‌‌گویند او نمی‌آید ، در حالی که او خواهد آمد.(۲۰)

«سوشیانس » از ریشه «سویا» به معنای بهره و منفعت گرفته شده و به مفهوم سود رسان و منجی است . او را به این جهت «سوشیانس» خواندند که به همه جهان مادی، منفعت و سود می‌رساند و نجات می‌دهد. (۲۱)

ب) او دارای فره ای قوی از سایر مردمان است ، با نگاه بخشایش، به جهان می‌نگرد ،‌ با دید خرد به خلایق می‌نگرد و جهان را جاودانگی می‌بخشد ، او داناتر، راست گفتارتر، مددکارتر و خردمندتر از همه خلایق است .(۲۲)

ج) ..... در آن هنگام که مردگان باز برخیزند و زندگان را بی‌مرگی آید او (سوشیانس ) بیاید و جهان را به خواست خود نو کند. (۲۳)

د) پس باشد از آنانی باشیم که جهان را نورانی کنیم ای مزدا! و شما ای اهوره‌های دیگر، که حمایت و راستی را بیاوریم وقتی که اندیشه‌ها آنجا یکی شوند (۲۴( )با آمدن سوشیانس در آخرالزمان تمام اندیشه ها و ادیان واحد می شوند.)

روایات اسلامی در مورد آمدن و قیام منجی در آخر‌الزمان که ، زمین را پر از عدل و داد می‌کند مضامین فوق را تائید می‌نماید.

● بشارتهای هندوئیسم :

الف) در کتاب «شاکمونی» از کتب مقدس هندوها می‌خوانیم:

پادشاهی و دولت دنیا به فرزند رشید سید خلایق دو جهان «کشن» بزرگوار تمام شود .

وی کسی باشد که بر کوههای مشرق و مغرب دنیا حکم براند و فرمان کند، و بر ابرها سوار شود، و فرشتگان کارکنان او باشند، جن و انس در خدمت او شوند ، و از سودان که زیر خط استواست تا ارض (عریض) تسعین که زیر قطب شمالی است و ماوراء بحر را صاحب شود ، و دین خدا یک دین شود و دین خدا زنده گردد. نام او «قائم » و «خداشناس» باشد.(۲۶)

ب) درکتاب «دید» که به عقیده هندوها کتاب آسمانی است : پس از خرابی دنیا، پادشاهی در آخرالزمان پیدا شود که پیشوای خلایق باشد و نام او «منصور» (۲۷) باشد و تمام عالم را بگیرد و به دین خود درآورد و همه کس را از مومن و کافر بشناسد و هر چه از خدا بخواهد ، برآید. (۲۸)

ج) در کتاب «پاتیکل» که از رهبران هندوست آمده : چون مدت روز، تمام شود دنیای کهنه نو شود و زنده گردد و صاحب ملک تازه پیدا شود .

از فرزندان دو پیشوای جهان یکی ناموس آخرالزمان و دیگری صدیق اکبر یعنی و صی بزرگتر وی که «یشن» (۲۹) نام دارد . و نام آن صاحب ملک تازه «راهنما » است.

د) دور دنیا تمام شود و پادشاه عادلی در آخرالزمان که پیشوای ملائکه و پریان و آدمیان باشد و حق و راستی با او باشد و آنچه در دریا و زمینها و کوهها پنهان باشد ، همه را به دست آورد و از آ‌سمان‌ها و زمین آنچه باشد ، خبر دهند و از او بزرگتر ، کسی به دنیا نیاید.(۳۰)

● نتیجه بحث:

اصولا هر گاه احکام و معارفی در تمام کتابهای آسمانی و متون دینی با تعبیرات گوناگون و رمزگونه مناسب با زبان و فرهنگ خاص آنها دیده شد، انسان مطمئن می‌شود که اجمالا آنها ریشه‌های آسمانی داشته اند ، هر چند در طول زمان به خاطر عوامل مختلف گرفتار تحریف و یا کج فهمی‌ها و تفسیرهای غلط شده باشد .

موضوع نجات بخشی ، در آخرالزمان و اینکه بشریت در پایان تاریخ جهان سرانجام به سعادت و عدالت همه جانبه خواهد رسید نیز از جمله موضوعاتی است که در تمام کتب آسمانی و متون دینی مطرح شده است .

روزگار ظهور ، سراسر پر از سعادت و خوشبختی انسانها و نجات مستضعفان دنیا از دست مستکبران و زورگویان است .

همه عالم یکپارچه تحت ولایت و امامت مهدی امت ها (عج) ، اداره می‌شود . به امید آن روز.

سید عیسی موسوی

کارشناس فقه و معارف اسلامی

پی‌نوشتها:

۱. انبیاء ۱۰۵ و ۱۰۶

۲. اعراف ۱۳۷

۳. انبیاء ۴۸

۴. توبه آیه ۳۳

۵. صواعق بن حجر ص ۹۹

۶. شرح ابن ابی الحدید بر نهج‌البلاغه ج ۲ ص ۵۳۵

۷. مسند ابن حنبل ج ۱ ص ۳۸۸

۸.اسعاف الراغبین ص ۱۳۴

۹. ینابیع الموده ص ۴۹۴

۱۰. انجیل متی، باب ۲۴

۱۱. انجیل مرقس، باب ۱۳

۱۲. انجیل لوقا، باب ۱۲

۱۳. انجیل یوحنا، باب ۵

۱۴. قاموس کتاب مقدس - به نقل از کتاب ظهور حضرت مهدی (عج)

۱۵. کتاب مزامیر، مزمور ۳۷ بندهای ۳۸-۹

۱۶. کتاب مزامیر بند ۷۲

۱۷. کتاب اشعیای نبی، باب ۵۹

۱۸. کتاب زکریای نبی، باب ۱۴

۱۹. کتاب دانیال نبی، باب ۱۲

۲۰. وینکرد ، کتاب ۹، فصل ۳۲ ، فقره اول

۲۱. فروردین یشت ، از اوستا فقره ۱۲۹

۲۲. اوستا، زامیاد یشت ص ۹۴ یسنا ص ۳ و ۱۳

۲۳. زامیاد یشت بخشی از باب ۱۲

۲۴. یسن ۳ به ۹

۲۵. کشن- به لغت هندی به نام پیامبر اسلام است (مصلح آخرالزمان ص ۱۳۲)

۲۶. موعود ادیان ص ۲۷۱

۲۷. در روایات یکی از اسماء حضرت مهدی (عج) منصور است

۲۸. بشارت عهدین ص ۲۴۵

۲۹. یشن - نام هندی علی ابن ابیطالب (ع) و راهنما از نامهای حضرت مهدی (عج) است

۳۰. بشارات عهدین ص ۲۴۶