قصه یک سقوط

تلاش های یک ساله دولت آمریکا برای نجات بزرگترین شرکت خودروسازی دنیا نتیجه نداد و سرانجام با اعلام رسمی ورشکستگی, بزرگترین شکست در طول تاریخ صنعت این کشور رقم خورد و جنرال موتورز هم به تاریخ پیوست

تلاش‌های یک ساله دولت آمریکا برای نجات بزرگترین شرکت خودروسازی دنیا نتیجه نداد و سرانجام با اعلام رسمی ورشکستگی، بزرگترین شکست در طول تاریخ صنعت این کشور رقم خورد و جنرال موتورز هم به تاریخ پیوست.

شرکت خودروسازی جنرال موتورز آمریکا روز گذشته با ۱۷۲ میلیارد دلار اعلام ورشکستگی کرد و بدین ترتیب حیات ۱۰۰ ساله شرکتی که از آن به عنوان نماد صنعت آمریکا یاد می‌شد، پایان یافت.

مشکلات جنرال موتورز و به طور کلی صنعت خودروی آمریکا از اواسط سال گذشته آشکار گشت و بحرانی که در نظام مالی آمریکا ظهور پیدا کرده بود به بخش صنعت این کشور سرایت کرد.

بر‌ای نخستین بار در شهریور گذشته اعلام شد به دنبال تشدید بحران در بازارهای مالی آمریکا فروش محصولات شرکتهای خودروسازی در این کشور طی ماه سپتامبر ۲۰۰۸ از ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافت.

شرکت فورد طی ماه سپتامبر با کاهش ۳۴ درصدی فروش محصولات خود روبرو شد. شرکتهای هوندا، تویوتا و نیسان نیز به ترتیب با کاهش ۲۴، ۳۲ و ۳۷ درصدی فروش محصولات خود در آمریکا روبرو شدند و شرکت جنرال‌موتورز بزرگترین خودروساز آمریکا نیز با کاهش ۱۶درصدی فروش روبرو بود.

در عین حال جنرال موتورز نخستین شرکت آمریکایی نبود که بحران اقتصادی به آن رسید. بلکه کرایسلر با اوضاع وخیم تری مواجه بود و در مقطعی شرکت جنرال موتورز برای نجات این شرکت تلاش کرد.

در آبان سال گذشته شرکت جنرال موتورز اعلام کرد قصد دارد تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بخش عمده‌ای از سهام شرکت خودروسازی دایملر کرایسلر را خریداری کند.

در حالی که کارشناسان صنعت خودروسازی انتقادات زیادی را نسبت به ادغام شرکتهای خودروسازی جنرال‌موتورز و کرایسلر مطرح می‌کردند، ولی گویا به نظر می‌رسید راهکار دیگری برای نجات شرکت خودروسازی کرایسلر از بحران وجود ندارد.

در آن زمان گمان می‌شد شرکتهای جنرال موتورز و کرایسلر در آینده نزدیک در یکدیگر ادغام خواهند شد. به نظر می‌رسید حمایتهای دولت بوش از ادغام این دو شرکت خودروسازی در آستانه انتخابات، رنگ و بوی سیاسی نیز به این مسأله داده است.

ریک واگنر رئیس شرکت جنرال موتورز برای رایزنی با مقامهای دولت آمریکا، به واشنگتن سفر کرد. یک منبع آگاه نیز ارزش این قرارداد را ۱۰ میلیارد دلار اعلام کرد.

در عین حال برخی کارشناسان با اشاره به تلاش دو شرکت خودروسازی کرایسلر و جنرال موتورز آمریکا برای ادغام با یکدیگر نسبت به اثرات منفی این اقدام هشدار دادند.

به اعتقاد کارشناسان، ادغام دو شرکت موجب از بین رفتن هزاران فرصت شغلی در صنعت خودروسازی آمریکا می‌شد.

میزان فروش خودرو در بازار آمریکا طی مهرماه بیش از ۳۲ درصد کاهش یافت که این مسأله طی ۲۵ سال اخیر بی‌سابقه بود.

فروش جنرال موتورز در این مدت با افت ۴۵ درصدی روبرو شد و صنعت خودروسازی این کشور به طور کلی با بحران کم‌سابقه‌ای مواجه شد.

کاهش ۳۲ درصدی فروش خودرو در آمریکا از فوریه ۱۹۸۳ بی‌سابقه بود.

این در حالی بود که بحث ادغام کرایسلر و جنرال موتورز هنوز به جایی نرسید.

جنرال موتورز اعلام کرد ماه اکتبر ۲۰۰۸ بدترین ماه این شرکت پس از جنگ جهانی دوم به شمار می‌رود.

این در حالی است که شرکتهای خودروسازی فعال در آمریکا به منظور تشویق مشتریان، تسهیلات ویژه‌ای را برای فروش خودروهای خود در نظر گرفتند. تخفیــف و اعطای وامــهای کم بهره یا بدون بهره از مهمترین تسهیلات مالی برای مشتریان خودرو در آمریکا به شمار می‌رفت.

در این زمان مذاکرات جنرال موتورز برای دریافت کمک ۱۰ میلیارد دلاری دولت آمریکا به منظور ادغام با شرکت کرایسلر همچنان ادامه داشت.

به دنبال کاهش فروش خودرو در آمریکا به پایین‌ترین سطح از سال ۱۹۹۱ شرکتهای بزرگ خودروساز این کشور خواهان دریافت کمک ۵۰ میلیارد دلاری از دولت شدند.

در این زمان شرکتهای جنرال موتورز، فورد و کرایسلر با بی‌سابقه‌ترین بحران طی ۲۵ سال اخیر روبرو شده بودند.

یک مقام دولت آمریکا گفت: این کمک ۵۰ میلیارد دلاری از راههای مختلف از جمله وامهای کوتاه مدت به این سه شرکت بزرگ، واگذار خواهد شد.

هری رید رهبر اکثریت سنای آمریکا نیز در این باره گفت: خودروسازان باید کمکهای بیشتری را از دولت بوش دریافت کنند.

سه شرکت بزرگ خودروسازی آمریکا طی شش ماه نخست ۲۰۰۸ مجموعا با زیان ۶/۲۸ میلیارد دلاری روبرو شده بودند.

رید تصریح کرد: دولت بوش باید از زمان و فرصت باقی مانده برای کمک به صنعت خودروسازی استفاده کند.

ریک واگنر رئیس جنرال موتورز، آلن مولالی رئیس فورد، روبرت ناردلی رئیس کرایسلر و رونالد گتل فینگر رئیس اتحادیه کارگران صنعت خودروی آمریکا نیز با نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا دیدار کردند. پلوسی پس از این دیدار در جمع خبرنگاران گفت: دولت می‌خواهد ثبات و آرامش را به صنعت خودروسازی آمریکا بازگرداند.

باراک اوباما رئیس‌جمهور منتخب آمریکا نیز تصریح کرد: مهمترین برنامه من در بخش صنعت خودرو، افزایش قدرت رقابت شرکتهای آمریکایی خواهد بود. اوباما خواستار بسته ۱۷۵ میلیارد دلاری برای رشد و رونق صنعت خودروسازی آمریکا شد.

به دنبال تشدید بحران مالی در صنعت خودروسازی آمریکا، ارزش سهام جنرال موتورز در سال گذشته به پایین‌ترین حد خود طی ۶۰ سال اخیر رسید.

مؤسسه بارکلی نیز اعلام کرد، اگر دولت به کمک شرکتهای خودروسازی آمریکا نشتابد، این شرکتها طی سه ماه نخست ۲۰۰۹ قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود.

در این میان قیمت سهام جنرال موتورز با ۹۷ سنت کاهش (۳/۲۲ درصد) به کمتر از ۳۹/۳ دلار رسید. این پایین‌ترین قیمت سهام جنرال موتورز از دوم دسامبر ۱۹۴۶ به شمار می‌رفت.

ارائه بسته ۵۸۶ میلیارد دلاری دولت چین برای جلوگیری از کاهش رشد اقتصادی، تأثیر زیـــادی در افزایش شاخص سهام در بازارهای بین‌المللی داشت، ولی نتوانست از کاهش ارزش سهام جنرال موتورز جلوگیری کند.

صنایع خودروسازی آمریکا همچنان با بحران نقدینگی روبرو بودند و بدون کمکهای دولت، قادر به ادامه فعالیت در سال ۲۰۰۹ نبودند.

در اوائل آذر شرکت جنرال موتورز آمریکا اعلام کرد به دلیل بحران مالی و مشکل نقدینگی تولید خود را کاهش خواهد داد.

شرکت جنرال موتورز تصمیم گرفت واحد تولید کامیون‌های خود در منطقه اونتاریوی کانادا را تعطیل کند. جنرال موتورز همچنین اعلام کرد تولید خود در پنج کارخانه واقع د ر آمریکای شمالی و میزان موجودی انبار را کاهش خواهد داد.

رهبران کنگره آمریکا موافقت خود را با ارائه طرحی به منظور نجات شرکتهای خودروسازی این کشور از بحران کنونی، اعلام کردند. نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا گفت، او و هری رید رهبر اکثریت سنا، طی نامه‌ای به روسای شرکتهای جنرال موتورز، فورد و کرایسلر، آمادگی خود را برای نجات صنعت خودروسازی آمریکا از بحران کنونی اعلام کردند.

وی تصریح کرد: مقامهای آمریکایی قصد دارند تا با ارائه طرحی، ثبات و آرامش را به صنایع خودروسازی بازگردانند. البته این آرامش و ثبات نباید مقطعی و موقت باشد.

در این نامه از روسای شرکتهای خودروسازی آمریکا خواسته شد تا وضعیت مالی خود را تا دوم دسامبر به سنا و کنگره گزارش دهند. روسای شرکتهای خودروساز آمریکا همچنین باید پیشنهادات خود را در زمینه راهکارهای افزایش بهره‌وری مصرف انرژی، ارائه دهند.

با این حال مقامهای شرکت‌های خودروسازی آمریکا، نتوانسته‌اند هنری پاولسون وزیر دارایی و سایر مقامهای اقتصادی دولت بوش را برای استفاده از منابع مالی طرح نجات ۷۰۰ میلیارد دلاری، متقاعد کنند.

در روزهای نخستین آذر بود که بحث ورشکستگی جنرال موتورز رسانه‌ای شد. شرکت خودروسازی جنرال موتورز که با کاهش شدید فروش روبرو شده بود، اعلام کرد تمام گزینه‌ها از جمله اعلام ورشکستگی را در نظر خواهد گرفت.

جنرال موتورز طی بیانیه‌ای که در پایگاه اینترنتی وال استریت ژورنال منتشر شد، تأکید کرد: هیات مدیره جنرال موتورز در خصوص اعلام ورشکستگی شرکت مذاکره کرده است، هر چند این راهکار، راه مناسبی برای حل مشکلات نقدینگی شرکت نخواهد بود.

در عین حال ریک واگنر رئیس جنرال موتورز با در نظر گرفتن ورشکستگی به عنوان یک گزینه، مخالفت کرد.

سخنگوی جنرال موتورز نیز اعلام کرد این شـرکت تمام تلاش خود را برای جلوگیری از ورشکستگی انجام خواهد داد.

در اواخر آذر طرح کمک ۱۷ میلیارد دلاری به صنعت خودروی آمریکا نهایی شد. رئیس‌جمهور آمریکا به شرط افزایش قدرت رقابت شرکت‌های خودروسازی آمریکا با طرح کمک ۴/۱۷ میلیارد دلاری به این شرکت‌ها موافقت کرد.

دولت بوش سرانجام تصمیم گرفت با ارائه پیشنهاد ۴/۱۷ میلیارد دلاری به کمک شرکتهای خودروسازی بحران زده این کشور بشتابد.

بوش در این باره گفت: اینکه اجازه دهیم شرکتهای خودروسازی آمریکا ورشکست شوند، کار درستی نیست و دولت در قبال این شرکتها مسئول است. ورشکستگی شرکتهای خودروسازی به ضرر اقتصاد ملی آمریکا است. ورشکستگی صنعت خودروسازی برای مردم سخت کوش آمریکا در سراسر کشور بسیار دردناک خواهد بود.

یک مقام رسمی دولت بوش نیز گفت: ۴/۱۳ میلیارد دلار از این رقم طی ماه جاری و ماه آینده در اختیار دو شرکت خودروسازی قرار خواهد گرفت که سهم جنرال موتورز ۴/۹ میلیارد دلار و سهم کرایسلر نیز ۴ میلیارد دلار خواهد بود. هر دو شرکت اعلام کردند بدون کمکهای مالی دولت قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود و به زودی اعلام ورشکستگی خواهند کرد.

این طرح به شرکتهای خودروسازی سه ماه فرصت داد تا اصلاحات ساختاری را به منظور افزایش قدرت رقابت با شرکتهای خارجی انجام دهند.

با این وجود شرکت جنرال موتورز آمریکا طی سال ۲۰۰۸ با کاهش ۱۱ درصدی فروش روبرو شد و این مساله موجب شد تا شرکت تویوتا برای نخستین بار با پیشی گرفتن بر جنرال موتورز به بزرگترین شرکت خودروسازی جهان تبدیل شود.

جنرال موتورز که در حال بازسازی ساختارهای خود بر اساس طرح ۴/۱۳ میلیارد دلاری دولت آمریکا بود، نتوانست به سلطه و استیلای ۷۷ ساله خود بر صنعت خودروسازی جهان ادامه دهد. میزان فروش جنرال موتورز طی سال ۲۰۰۸ به کمتر از ۳۵/۸ میلیون دستگاه رسید.

بحران مالی و اقتصادی که از آمریکا آغاز شد و به سایر مناطق جهان گسترش یافت، تأثیر زیادی در افت شدید فروش جنرال موتورز داشت. میزان فروش تویوتا نیز طی سال ۲۰۰۸ با ۴ درصد کاهش به ۹۷/۸ میلیون دستگاه رسید.

در ماه اسفند شرکت جنرال موتورز آمریکا برای دریافت کمک ۶ میلیارد دلاری از ۵ دولت خارجی جهت مقابله با بحران مالی تلاش کرد.

این شرکت خودرو ساز آمریکایی اعلام کرد که در حال انجام مذاکرات با سران کشورهای آلمان، انگلستان، سوئد، کانادا و تایلند با هدف دریافت این کمک تا ۳۱ مارس به منظور جلوگیری از خطر ورشکستگی است.

جنرال موتورز همچنین اعلام کرد قصد دارد از ذخیره ۲/۱ میلیارد دلاری حاصل از فعالیت‌های خود در اروپا استفاده کند. این شرکت همچنین فعالیت خود را بر روی دو کارخانه در تایلند به حالت تعلیق درآورد و اعلام کرد که توسعه این شرکت در هند دیگر از پشتوانه دولتی برخوردار نیست. این شرکت اعلام کرد که از بین ۴۷۰۰۰ کاهش شغلی که قرار است اتفاق بیفتد، تعداد ۲۶۰۰۰ مربوط به خارج از آمریکاست و هشدار داد که امکان دارد کارخانه‌های اروپایی در مناطق پرهزینه بسته یا کوچک شوند.

در اواسط فروردین برای دمیدن روح تازه‌ای در جنرال موتورز رئیس جدیدی برای آن تعیین شد. در عین حال وی در اولین موضع‌گیری‌های خود گفت این شرکت برای دریافت کمکهای مالی بیشتر از سوی دولت آمربکا باید تعداد بیشتری از کارخانه‌های خود را تعطیل کند.

فـریتـز هـندرسون در نخستین کنفرانس مطبوعاتی خود تصریح کرد، شرکت جنرال موتورز باید برای مقابله با بحران اقتصادی و مالی، تعداد بیشتری از واحدهای تولیدی خود را تعطیل کند. این درحالی بود که جنرال موتورز ۵ کارخانه تولیدی خود را تعطیل کرده بود.

باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا نیز اعلام کرد، جنرال موتورز تا کنون اقدامات کافی را برای دریافت کمکهای مالی بیشتر از سوی دولت انجام نداده است. پس از درخواست دولت اوباما برای استعفای ریک واگنر، هندرسون جایگزین وی در شرکت جنرال موتورز شد. در اواخر ماه فروردین دولت آمریکا از تلاش‌های خود برای سرپانگه داشتن جنرال‌موتورز نا امید شد. وزارت خزانه داری آمریکا در این زمان اعلام کرد جنرال موتورز خود را برای ورشکستگی احتمالی در ژوئن آماده کند.

دولت آمریکا به این شرکت تا اول ژوئن مهلت داد تا به وضعیت خود سرو سامان دهد یا اعلام ورشکستگی کند. این در حالی بود که این شرکت بزرگ خودروسازی مصمم بود با بازسازی در ساختارش از ورشکستگی اجتناب کند.

تا این زمان شرکت مزبور ۱۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار از دولت آمریکا کمک گرفته بود اما هیچ بهبودی در عملکرد آن حاصل نشده بود.

در روز‌های ابتدایی اردیبهشت وزارت دارایی آمریکا اعلام کرد، با توجه به تشدید مشکلات مالی و جلوگیری از ورشکستگی بیش از ۲ میلیارد دلار دیگر در اختیار شرکت جنرال موتورز قرار خواهد داد.

جنرال موتورز تلاش وسیعی را برای جلوگیری از ورشکستگی مالی آغاز کرده بود و قصد داشت با انجام اصلاحات ساختاری و کاهش هزینه‌ها، نظر دولت اوباما را برای دریافت کمکهای مالی بیشتر جلب کند.

در این زمان به جنرال موتورز تا ابتدای ژوئن فرصت داده شده بود تا ضمن اجرای برنامه‌های مورد نظر دولت واشنگتن، از ورشکستگی مالی جلوگیری کند.

جنرال موتورز پیش از این ۴/۱۳ میلیارد دلار از دولت آمریکا کمک دریافت کرده بود. دولت آمریکا پیش از این آمادگی خود را برای اعطای کمک مالی ۵ میلیارد دلاری به جنرال موتورز و کمک ۵۰۰ میلیون دلاری به کرایسلر اعلام کرده بود.

فریتز هندرسون رئیس جنرال موتورز اعلام کرد، این شرکت طی سه ماه دوم ۲۰۰۹ به بیش از ۶/۴ میلیارد دلار کمک مالی نیاز دارد.

سرانجام شرکت خودروسازی جنرال موتورز که نماد صنعت آمریکا محسوب می‌شد، پس از یک قرن فعالیت با ۱۷۲ میلیارد دلار بدهی اعلام ورشکستگی کرد.

مسئولان شرکت خودروسازی جنرال موتورز روز دوشنبه با حضور در دادگاه ورشکستگی آمریکا در نیویورک رسما ورشکستگی این شرکت را اعلام کردند.

بر اساس طرحی که مورد توافق دولت آمریکا و مسئولان شرکت جنرال موتورز قرار گرفته است شرکتی کوچکتر تشکیل خواهد شد که بتواند در بازار جهانی با سایر شرکت‌های خودروسازی رقابت کند. بر اساس این طرح دولت آمریکا برای بازپرداخت دیون جنرال موتورز ۵۰ میلیارد دلار در اختیار آن قرار می‌دهد و در مقابل ۶۰ درصد سهام شرکت جدید را به خود اختصاص خواهد داد.

پیش‌تر دولت آمریکا تا اول ژوئن(۱۱خرداد) به جنرال موتورز مهلت داده بود تا اصلاحات ساختاری در درون خود انجام دهد و بدهی‌های خود را تسویه کند. این شرکت ۱۷۲ میلیارد دلار بدهی دارد که این رقم دو برابر دارائی‌های آن است.

باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا نیز طی سخنانی در مورد ورشکستگی جنرال موتورز گفت: «جنرال موتورز و سهامداران آن طرحی مطمئن و قابل تحقق را تهیه کرده‌اند که به این شرکت آمریکایی شانس دوباره‌ای برای حیات می‌دهد».

وی افزود: دولت آمریکا با بی میلی مالکیت این شرکت را در دست گرفت و هدفش آن است که به سرعت مالکیت این شرکت را به بخش خصوصی انتقال دهد.

مسئولان جنرال موتورز باید طی ۶۰ تا ۹۰ روز آینده شرکت جدیدی تشکیل دهند که خودروهای کادیلاک، شورولت،‌بوئیک و جی ام سی را تولید خواهد کرد. قرار است ستوران، هومر و دیگر برندهای جنرال موتورز که سوددهی ندارند فروخته شوند.

فریتز هندرسون مدیر عامل جنرال موتورز نیز با اشاره به اعلام ورشکستگی از سوی این شرکت گفت: «امروز لحظه سرنوشت سازی برای احیای جنرال موتورز است. بحران اقتصادی موجب آشفتگی قابل توجهی در صنعت خودروسازی ما شده است».

به گفته کارشناسان ورشکستگی جنرال موتورز شرکتهای زیادی را در معرض تهدید جدی قرار خواهد داد. از نمایندگیهای فروش و خدمات پس از فروش این شرکت گرفته تا تولید کنندگان قطعات یدکی در استرالیا از این مساله متضرر خواهند شد. محصولات جنرال موتورز در بسیاری از کشورهای جهان فروخته می‌شود و بسیاری از کشورها نیز در تولید آن مشارکت دارند.

جنرال موتورز تا قبل از سال ۲۰۰۸ بزرگترین شرکت خودروسازی در جهان محسوب می‌شد و ورشکستگی این شرکت، سومین ورشکستگی بزرگ در طول تاریخ آمریکا و بزرگترین ورشکستگی در بخش صنعت این کشور به حساب می‌آید.

جنرال موتورز در سال ۱۹۰۸ تاسیس شد و در سال‌های ۱۹۳۱ تا ۲۰۰۸ رکورددار فروش خودرو در جهان بود اما از سال ۲۰۰۸ به بعد شرکت ژاپنی تویوتا به پرفروش‌ترین شرکت خودروسازی در جهان تبدیل شد. سهم جنرال موتورز از بازار خودرو در سال ۱۹۵۴ حدود ۵۴ درصد بود که این رقم در سال ۲۰۰۸ به ۲۲ درصد کاهش یافت.

آخرین سالی که این شرکت از فعالیت‌های خود سود بدست آورد، سال ۲۰۰۴ بود. طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ این شرکت به طور مداوم زیان کرده و تا کنون حجم زیان‌های این شرکت به ۸۸ میلیارد دلار رسیده است.

در سوم خرداد بیزینس ویک طی تحلیلی ورشکستگی احتمالی جنرال‌موتورز را به معنای شکست سیاستهای اوباما دانست و نوشت: ورشکستگی جنرال موتورز تنها ورشکستگی یک شرکت نخواهد بود بلکه ورشکستگی جنرال موتورز تلاشهای اوباما برای برقراری ثبات در اقتصاد بحران زده آمریکا را با بن بست روبرو خواهد کرد.

نشریه بیزینس ویک ضمن اعلام این مطلب افزود، باراک اوباما د ر آستانه اتخاذ تصمیم بسیار مهمی است و این تصمیم می‌تواند آینده اقتصادی آمریکا را طی سالهای آینده دستخوش تغییرات زیادی کند. ورشکستگی جنرال موتورز بی شک برای اقتصاد آمریکا یک فاجعه بزرگ خواهد بود.