همه ما می دانیم چه کار باید بکنیم

حفاظت از بافت تاریخی

<نشست تخصصی بافت تاریخی بوشهر> از هشتم تا دهم خردادماه در بوشهر برگزارشد. در این نشست، تقریبا تمام شخصیت‌هایی که در خصوص بافت تاریخی بوشهر تجربه و نظر مشخصی داشتند، شرکت کرده بودند. تمامی شرکت‌کنندگان، حتی آنان که پست اجرایی در استان داشتند، به عنوان خبره و کارشناس در آن شرکت کرده بودند نه به عنوان مدیری استانی یا ملی. نشست با مصوبه‌ای هشت ماده‌ای و دو <توصیه> شهرسازی به کارخود پایان داد و در انتظار تحقق مفاد و بندهای مصوبات خود است. به جرات می‌توان گفت که این نشست در نوع خود بی‌نظیر بود و اگر درست معرفی و پیگیری شود، قطعا می‌تواند الگویی برای رسیدن به اجماع علمی و تخصصی در معضلا‌ت و مسائل مبتلا‌ به معماری و شهرسازی در بسیاری از زمینه‌ها باشد.

از این نشست پربارو غنی، به ناچار، به نقل تکه‌های کاملا‌ محدود بسنده بایدکرد. درفرصتی دیگر، بخشی دیگر از بحث‌ها و تحلیل مصوبه را می‌توان به انتظار نشست.

● دکتر احمد دشتی: سیاست سازمان

بافت قدیم بوشهر با ۳۸ هکتار وسعت و ۳۰عمارت تاریخی (شاخص به جا مانده از گزند روزگار) یکی از مهم‌ترین مناطق شهری بوشهر در دوره قاجار بوده است که اکثر ساکنان آن متمولین شهری بوده‌اند. به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی و اقلیمی مناسب، مجاورت با ساحل دریا و بالا‌بودن آبهای سطحی به ارتفاع سه تا چهار متر در بافت قدیم، این منطقه در دوران قاجار به عنوان یکی از مهم‌ترین سکونتگاه‌های دولتی و غیر دولتی محسوب می‌شده است. در دوران شکوفایی، کنسولگری‌ها، تکایا، کلیساها و مراکز مذهبی در بافت مستقر بوده‌اند. این امر نشان‌دهنده اعتبار بافت تاریخی بوشهر است. ‌ به بافت نباید به صورت بخشی نگری نگاه کرد بلکه باید کلی نگریسته شود. میراث فرهنگی برای مرمت بافت با چالش‌های زیادی مواجه است. میراث به تنهایی قادر به تامین زیرساخت‌ها در بافت نیست و همه دستگاه‌های زیربنایی باید در این زمینه همکاری کنند. به دلیل اینکه میزان رطوبت در بوشهر ۹۰ درصد است و بناهای بافت نیز فرسوده هستند مردم قادر به بازسازی بناها نیستند و دولت نیز نمی‌تواند به تنهایی این امر را انجام دهد. ‌

● فریبرز جبارنیا: دخالت دولت ضروری است

بافت تاریخی هویت شهر است. باید آن را حفظ کرد و از آن بهره برد. قادر نیستیم بافت ۳۴ هکتاری بوشهر را تخریب کنیم و از نو بسازیم. بافت قدیم بوشهر در ایران بی نظیر نیست ولی نادر است. دخالت دولت برای برای بازسازی و احیای بافت ضروری است ولی باید با برنامه‌ریزی و طبق اصول باشد. نمی‌توانیم منتظر مشارکت مردم باشیم؛ برای اینکه مردم اینجا پولی ندارند و اگر هم داشته باشند به دنبال منافع امروز خودشان هستند و نمی‌توانند نسبت به این موضوع دیدگاه ۲۰ ساله داشته باشند. از آنان انتظاری هم نمی‌توان داشت. ابتدا باید تجارت این بندر دوباره رونق پیدا کند سپس اگر این شهر بزرگ بوشهر درست شد، آنگاه این بخش فرهنگی بوشهر را نیز درست می‌کنیم تا زمانی که همه شهر درست نشود بخش فرهنگی نیز بازسازی نخواهد شد. بسیاری از بناها دیگر نمی‌توانند کاربری مسکونی داشته باشند. اگر بتوانیم در بافت قدیم یک سری کمک‌هایی به مردم داشته باشیم، می‌توانیم این بافت را قسمت به قسمت بازسازی کنیم. خیلی جاهای بافت قابلیت کار کردن دارند. اگر اعتبارات با برنامه هزینه شود، پول و زمان تلف نمی‌شود. اگر به‌طور سریع جواب ندهد به طور حتم در دراز مدت برای نسل‌های بعدی جواب خواهد داد. ‌

● منصور مساح‌زاده: احیا در قالب حفاظت فعال

امروز برای جامعه‌ای در بافت قدیم بوشهر صحبت می‌شود که ساختارش نسبت به گذشته کاملا‌ عوض شده است. در گذشته دور جامعه‌ای در بافت قدیم ساکن بوده‌اند که از توانایی اقتصادی خوبی برخوردار بوده‌اند و با اتکا به چنان توانایی نیز بناهایی را احداث کرده‌اند که از ارزش فوق‌العاده‌ای برخوردار می‌باشد، در حالی که اغلب ساکنان فعلی بافت درآمد محدودی دارند و نمی‌توان از آنها انتظار داشت برای احیای بافت به تنهایی اقدام کنند. همچنین نمی‌توان از جامعه ساکن انتظار داشت در این بافت با تمام نارسایی‌ها و مسائل و مشکلا‌ت زندگی کنند. این ممکن نیست. بافت قدیم بافت ویژه‌ای است و میراثی ارزشمند از گذشته است که باید آن را احیا کرد و بهره لا‌زم را ازآن درزمینه‌های مختلف فرهنگی اجتماعی برد. با این حال در لا‌بلا‌ی عناصر با ارزش در این بافت، بناهای دیگری نیز هست که تخریب شده‌اند و یا فاقد ارزش می‌باشند و اگر ارزشمند بوده‌اند اکنون از بین رفته‌اند و دیگر جایگاهی ندارند. بدین لحاظ، باید راهکارهایی ارائه کرد که از فضاهای موجود در بافت برای ارتقای کیفیت محیط و توسعه فضاهای شهری بهره برد وشرایط را ارتقا بخشید.

در همین بافت، اکنون آب‌های سطحی و فاضلا‌ب در کوچه‌ها، مشکلا‌ت زیادی را به وجود آورده است. ‌ باید با طراحی محیطی فضا را به گونه‌ای ارتقا دهیم که مردم برای زندگی در بافت تشویق و ترغیب شوند. باید ضمن بهبود فضا، جریان زندگی را در بافت تزریق کرد. باید با استفاده از عناصر باارزش، انجام فعالیت‌های مناسب و اطلا‌ع رسانی در ایران وجهان زمینه جذب گردشگران داخلی و خارجی را فراهم کرد که در صورت تحقق این امر اقتصاد بوشهر نیز رونق چشمگیری خواهد یافت. باید اذعان نمود که به رغم وجود پتانسیل‌های فراوان در بوشهر، از جمله ارزش‌های نهفته در بافت با ارزش، هنوز در مورد این پتانسیل‌ها اطلا‌ع‌رسانی کافی نشده است. باید مجموعه‌ای از فرصت‌ها برای جذب گردشگران گردآوری شود. باید بافت را بررسی کرد تا تشخیص داده شود کدام قسمت‌های آن را باید حفظ و احیا کرد وکدام قسمت‌ها باید توسعه یابد وکدام قسمت‌ها باید حذف گردد و چگونه می‌توان عناصر جدیدی احداث کرد و با چه ویژگی. در این جریان طبیعی است که حضور فعال جامعه ذیمدخل و دارای تعلق خاطر به ارزش‌های نهفته در عناصر و بافت با ارزش نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. به بیان دیگر، مداخله دربافت نمی‌تواند بدون حضور فعال جامعه ذینفع شکل بگیرد.

کنترل و هدایت توسعه امری است که بایستی تداوم وجریان داشته باشد. نمی‌توان با اعمال راهکارهای صرفا منتهی به حفظ بافت انتظار داشت بافت با ارزش از پایداری کافی برخوردار باشد. بدین لحاظ می‌بایستی رویکرد احیا در قالب حفاظت فعال مورد توجه قرارگیرد. اغلب ساکنان بافت درآمد محدودی دارند و ما نمی‌توانیم از آنان انتظار داشته باشیم که برای احیا بافت اقدام کنند. همچنین نمی‌توانیم از جامعه معمولی انتظار داشته باشیم بروند و در بافت زندگی کنند این ممکن نیست.باید بافت را تحلیل کنیم ببینیم کدام قسمت‌های آن باید حذف شود و کدام قسمت‌ها باید توسعه یابد و در کدام قسمت‌ها باید عناصر جدید لحاظ شود.

● محمدابراهیم فروزانی: باید با جسارت بیشتری عمل کنیم

مداخله دولت در احیای بافت قدیم بوشهر ضروری است ولی این مداخله باید به شکل مناسب باشد. مساله اینجاست که دولت نمی‌داند چرا، چگونه و کجا باید مداخله کند.۹۰درصد اقتصاد کشور دولتی است در حالی که دولت می‌گوید نباید مداخله کرد. مردم خیلی ساده به زندگی فکر می‌کنند و شهر هم می‌خواهد زندگی کند. مردم توسعه را کلمه‌ای علمی تصور می‌کنند که مال آنان نیست و به افراد دیگری تعلق دارد. این نکته‌ای است که باید به آن توجه کنیم. دغدغه اصلی من بافت قدیم نیست، بلکه شهر بوشهر است. در واقع خاستگاه حرکت و ایده ما همه شهر بوشهر است. اگر دغدغه شهر بوشهر را داریم ناچار به بافت قدیم هم باید بپردازیم. مشکلا‌تی که سر راه توسعه متوازن شهر بوشهر وجود دارد بافت قدیم است چون بافت بخشی از مرکز شهر بوشهر است. غیر از بافت قدیم، مرکز شهر نیز جزو فرسوده‌ترین بخش شهر است که با استانداردها و شاخص‌هایی که وزارت مسکن و شهرسازی تعریف کرده است مطابقت ندارد ولی از نظر اقتصادی، فرهنگی، تاریخی و هویتی هنوز زنده‌ترین بخش شهر است.

شاید اگر بافت قدیم بوشهر به عنوان بافت مسکونی جایی غیر از مرکز شهر بود، بعد از این اتفاقات دیگر به آن توجهی نمی‌شد. اگر این بافت همین‌طور بماند مساله این نیست که این بافت از بین رفته و مرکز شهر بوشهر دچار معضل شده بلکه ما کل شهر را دچار معضل کرده‌ایم. این موضوع پیچیده است. تا کلا‌ف این موضوع باز شود خیلی چیزها از بین رفته‌اند.

ممکن است مسیر و جهت توسعه شهر بوشهر عوض شود که تا الا‌ن شده است. در موضوع نوسازی برای حفاظت، منطقی نهفته است که شاید ارزشمند باشد ولی این منطق می‌تواند باعث خرابی بافت هم بشود. نوع نگاه، برنامه‌ریزی و سیاست ما در چند دهه اخیر باعث شده است که شهرداری به وظایف خود در بافت عمل نکند و کسی در آنجا به مرمت و نوسازی بناها رغبت و تمایلی نداشته باشد. باید تکلیف این تئوری‌ها مشخص شود تا به نتیجه‌ای لا‌زم جهت تحقق اهد اف و عملی شدن آن در بافت دست یابیم. دغدغه اصلی ما زندگی در شهر بوشهر و در مرکز و قلب آن یعنی بافت قدیم است.

بافت قدیم هم به این دلیل که موجودیت آن به نوعی مرتبط با موجودیت کل شهر بوشهر است اهمیت بسزایی دارد. برای اینکه بوشهر را به عنوان شهر نه‌چندان شاخص نگه داریم باید در برنامه‌ها و فعالیت‌ها جسارت به خرج دهیم و شاید مجبور شویم بافت قدیم را تخریب کنیم. به‌رغم اینکه در چند سال اخیر هزینه‌های زیادی برای مرمت بافت قدیم صرف شده است و علی‌رغم تشکیل شورای عالی بافت و اجرای چندین طرح مختلف هنوز به نتیجه لا‌زم دست نیافتیم و شتاب خرابی‌ها با همان شتاب قبلی پیش می‌رود، بنابراین باید با جسارت بیشتری عمل کنیم.

● شاپور رجایی: دولت باید کمتر مداخله کند

باید مردم را در بازسازی و احیای بافت قدیم مشارکت دهیم. ما در طول زمان، بناهای بافت را به اجبار از ساکنان آن گرفتیم و در اختیار نهادهای دولتی گذاشتیم ولی به دلیل اینکه قدرت حفظ و احیای این بناها را نداریم آنها رو به ویرانی هستند. کسانی که می‌خواهند در بافت حضور یابند نگرا ن هستند و آرامش خاطر ندارند. در طرح‌های احیا، موضوع رونق اقتصادی بافت و مهندسی اجتماعی آن را رعایت نکرده‌ایم. توجیه منطقی برای مداخله در بافت نداریم و سرمایه گذاری‌هایی که در بافت انجام داده‌ایم و می‌دهیم نیاز به مهندسی مجدد دارد و باید مورد بررسی قرار گیرد. باید زمینه حضور مردم در بافت به منظور احیای آن فراهم شود. قیمت تمام شده خدمات در بافت نسبت به دیگر مناطق شهر بالا‌ست. اگر از دانش روز در بافت قدیم به خوبی بهره‌مند شویم قیمت ارائه خدمات در آنجا پایین می‌آید. دولت باید کمتر مداخله کند. وزارت مسکن یارانه‌های بسیار بالا‌یی به بافت‌های فرسوده پرداخت می‌کند. مداخله‌های شهرداری و میراث فرهنگی موازی است. از یک طرف یارانه به مسکن از طرف دیگر یارانه به بخش دولتی میراث فرهنگی و از سوی دیگر انتظار مداخله شهرداری‌ها است که باید این موازی کاری‌ها حذف شود. باید زمینه لا‌زم برای بازگشت مالکان و افرادی که به بافت تعلق خاطر دارند فراهم شود. بخش قابل توجهی از ساکنان بافت بنا به نیاز در آنجا زندگی می‌کنند و ضرورتی برای دریافت خدمات نمی‌بینند و گمان می‌کنند این کار ادامه زندگی آنان را در بافت با مشکل مواجه می‌کند. این امر و حضور کمتر دستگاه‌های دولتی در بافت یکی از دلا‌یل تخریب بیشتر بافت به شمار می‌رود.

● علیرضا قلی‌نژاد: همه ما می‌دانیم که چه‌کار باید بکنیم

اول باید موضوعاتی راجع به سازمان میراث فرهنگی بگویم: سازمان طبق قانون برنامه سوم و چهارم، موظف به اعلا‌م محدوده تاریخی شهرها و ضوابط ناظر بر آن شهرها در آن محدوده‌ها هست و وزارت کشور نیز تکلیف دارد مدیریت را تدبیر کند که آن مدیریت تحت ضوابط مدیریت آن بافت تاریخی را به عهده بگیرد. سوءتفاهمی که ممکن است با عنوان حفاظت پیش آید این است که منظور ما از حفاظت، معنی تخصصی بین‌المللی حفاظت است که تمام اقداماتی را که صحبت شد، تعبیر به موضوع حفاظت می‌کند، یعنی در واقع از نگهداری تا نوسازی را حفاظت تعبیر می‌کنیم. از بابت حفاظت و این موضوع، سازمان میراث فرهنگی سعی می‌کند تا نیمه تابستان محدوده‌ها و ضوابط عمومی را اعلا‌م کند.

در مورد محدوده‌ها ما در کشور ۷۸۵ شهر تاریخی داریم که انواع مختلفی دارد، شهرهایی که شهر تاریخی بودند، شهرهای تاریخی با هسته روستایی، شهرهایی که اوایل ورود دوره مدرن در ایران ساخته شده‌اند و به هر ترتیب فهرست آن آماده شده است. به لحاظ محدوده نیز محدوده‌ها شناسایی شده و به لحاظ ضوابط هم دو سطح است که باید صورت بگیرد، یک سطح اقدام به سطح ملی است، یعنی ضوابط و محدوه‌های عمومی و سطح دیگر ضوابط و محدوده‌های اختصاصی.

ضوابط و محدوده‌ها اول در اختیار استان‌ها قرار می‌گیرد و سپس سازمان‌های استانی برای آن محدوده‌ها شناسنامه تعیین کرده و ضوابط اختصاصی پلا‌ک به پلا‌ک می‌دهند. منظور از پلا‌ک، پلا‌ک ملکیتی معماری نیست. ما کاملا‌ً حوزه شهری و معماری را از هم جدا نمی‌کنیم، مثلا‌ً ما در یک بافت تاریخی چند خانه تاریخی داریم درحالیکه باید حوزه شهری هم مد نظر قرار دهیم. به هر ترتیب بنا به فعالیتی که باید صورت بگیرد تفاهمنامه‌ای هم با وزارت کشور منعقد شده است که وزارت کشور متعهد شده است طبق فهرستی که در اختیار آن گذاشته شده در همه آن شهرها به ترتیب مدیریت متمرکز را در آن محدوده‌ها به وجود آورد. حال ممکن است وظیفه به عهده شهرداری گذاشته شود یا شرکتی طرف قرارداد شهرداری آن را به عهده بگیرد. موضوع بعدی نظارت بر فعالیت‌هاست که شورای بافت تاریخی در تفاهمنامه‌ای با وزارت کشور به توافق رسیده‌اند که شورای بافت تاریخی در تمام آن شهر‌ها به ریاست استاندار یا معاون عمرانی شکل بگیرد. موضوع دیگر اعتباراتی است که در اختیار سازمان میراث فرهنگی است که اعتبار بزرگی نیست و به یک معنی می‌رساند که سازمان میراث فرهنگی ناتوان است و به معنی دیگر این را می‌رساند که سیاستگذار اساساً بر این فرض نیست که همه این کارها باید توسط سازمان میراث فرهنگی انجام شود.

در واقع بر این فرض است که سازمان میراث فرهنگی بیشتر اهرم نظارتی و هدایتی است و سهم سازمان میراث فرهنگی در اختیار کل جامعه اعم از دولتی و عمومی و خصوصی، قرار دارد و تکلیفی که ما وظیفه خود می‌دانیم این است که برای شهرهایی که در آن فهرست قرار گرفته سعی کنیم با ایجاد تفاهمنامه‌هایی با بخش‌های دولتی یا خصوصی حقوق میراث فرهنگی را از بخش‌های مختلف احیا کنیم. ‌ موضوع اصلی و مهمی که باید به آن اشاره شود، این است که آیا ما اعتقادی به حفاظت کاربری از بافت تاریخی داریم یا نه؟ مثلا‌ً گاهی عنوان می‌شود که ما همه شرایط مان مهیا است ولی سازمان میراث فرهنگی اجازه کار نمی‌دهد، یعنی تعبیر این است که ما وقتی نوسازی می‌کنیم بافت تاریخی احیاء کرده‌ایم.

در واقع می‌توان فهمید که بین این نگاه و نگاه حفاظت وتجدیدحیات بافت فاصله‌ای مشهود است. وقتی ما صحبت از امکان زندگی در بافت تاریخی می‌کنیم اینطور برداشت می‌شود که حتماً باید مثلا‌ً در خانه‌های بافت آسانسور باشد تا بشود از طبقه سوم آن استفاده کرد! در حالی‌که در بخش‌های جدید شهر هم حتی چنین الزامی نداریم. در واقع شاید به دلیل اختلا‌ف در سطح رفاهی این دو، مشکلا‌ت یکی کاملا‌ً قابل مشاهده و مشکلا‌ت دیگری پنهان است و این به آن معنا است که به هرحال این دو مجموعه را نباید از هم کاملا‌ً جدا دانست. البته شاید بخش بافت تاریخی وضعیت مطلوبی نداشته باشد اما این بدان معنی نیست که ما محدوده شهری را تبدیل به یک بهشت کرده‌ایم و فقط بافت تاریخی دچار مشکل است. در واقع این اتفاق نتیجه اعمال ماست که بافت‌های قدیم رها می‌شوند و از ارزش‌های آن اعم از ریالی و دیگر ارزش‌ها کاسته می‌شود. ‌ همه ما می‌دانیم که چه‌کار باید بکنیم، فقط ممکن است ایمان نداشته باشیم یا اولویتمان نباشد. اجازه دهیم حرفهای مان را شفاف بزنیم و اگر قرار است یکدیگر را قانع کنیم. اینکار را انجام دهیم و اگر قانع نکردیم حداقل دیگران بدانند اعتقاد ما چیست تا تکلیف روشن شود. ۹۰ درصد مشکلا‌ت شهرها عین هم هستند به جز جاهایی که به یک مکان اشاره می‌کنند. وقتی مشکلا‌ت مثل هم است و دیگران توانسته‌اند به راه‌حلی برسند، پس ما هم می‌توانیم. ما که نه اقتصادمان بدتر است، نه هوشمان کمتر است و نه فرهنگمان ضعیف‌تر است. اگر ایمان و اعتقاد به موضوع داشته باشیم راه‌حلش نیز پیدا می‌شود.

● ‌ شهاب‌الدین ارفعی: معمار و مدرس دانشگاه

موضوعی که بهنظرم خیلی اهمیت دارد این است که هر شهر تاریخی باید به ذات خودش شناخته شود و در حقیقت آن فکر و برنامه‌ای که برای مرمت و بازسازی و زمینهسازی تدوین می‌شود، آن را به شأن و منزلت اصلیش برگرداند.

حوزه‌ای که در شهر تاریخی بوشهر از آن صحبت می‌کنیم به نظر من از یک دیدگاه دیگری یک حوزه بسیار خاص است که اصلا‌ رویکردش تنها در حد شهر بوشهر و استان بوشهر نیست. می‌خواهم بگویم که یک رویکرد فراملی باید به آن داشته باشیم که بتوانیم پاسخ مناسب بگیریم. اگر تاریخ این منطقه را مرور کنیم، تاریخی که تاریخ حوزه خلیج فارس و دریای عمان با جنبه‌های بسیار متفاوت فرهنگی، سیاسی، تجاری، اقتصادی است، مشخصه بوشهر این است که پایتخت خلیج فارس بوده.

وقتی تاریخچه سیراف را مرور می‌کنیم که در این محدوده حرف اول را می‌زد. یا مثلا‌ تاریخ بندرلنگه را، خارک‌ را، یا بندرعباس را، به این نتیجه می‌رسیم تا همین اواخر، تا زمان پهلوی، بوشهر است که حرف اول و پایتختی منطقه را می‌زند. در تقسیمات جدید سیاسی، ما دیگر برای خلیج فارس و دریای عمان پایتختی نداریم. کسی نمی‌تواند امروز ادعا کند که دبی پایتخت است، هر چقدر هم که پولدار تر باشد. یا امروز بوشهر است یا بندر عباس. اسکله بندر عباس اسکله مهمی است، ولی بندر عباس پایتخت اینجا نشده و حرف این مجموعه یا خلیج فارس را نمی‌زند.

شأن بوشهر اینقدر بوده که این مسوولیت را تا آخر داشته است و معلوم هم نیست کی از دستش افتاده یا کی رها شده یا کی به ما سپرده شده که ما از آن نگهداری کنیم. این قضیه شأن بافت بوشهر و شأن تاریخی بوشهر را متفاوت می‌کند. این دیدگاهی است که ما وقتی با این عینک به مجموعه نگاه کنیم، تفاوت می‌کند با این که مهم‌ترین مساله ما مساله فاضلا‌ب آنجا است (البته باید این مشکل حل شود و مسلما چیزهایی که آسیب دیده باید درست شود) ولی آن شأن که دست ماست، به آن نگاه می‌کنیم و می‌خواهیم به آن بپردازیم: شأن تاریخی و محوریت فرهنگی بوشهر. ‌

● ماجدی: بافت یک پروژه است

شهرداری وظایف متعددی دارد ولی اگر یک تقسیم بندی کلی خواستیم داشته باشیم شهرداری ۳ وظیفه دارد. یکی وظایف عمران شهر، دوم وظایف خدماتی است، این دو وظیفه مستقیما اعتبار می‌خواهد. وظیفه سوم که بسیار نیز حائز اهمیت است، وظیفه نظارتی است. شهرداری ساخت و سازهای دولتی و خصوصی را کنترل می‌کند. اگر اسم شهرداری روی دستگاهی که متولی بافت است گذاشته شود، همین انتظارات سه گانه کلی برای آن متصور خواهد شد.

اما بافت فرقی دارد و آن اینکه وظیفه سوم در بافت شاید متفاوت باشد با سایر نقاط شهر. یعنی شهر به تدریج ساخته می‌شود. زمان و مهلت خاصی ندارد، ولی نگاه به بافت باید متفاوت باشد. بافت یک پروژه است و فرق پروژه با غیرپروژه این است که پروژه یک طرح خاصی برای مجموعه اش دارد. مدیریت و اعتبار و زمان خاصی می‌خواهد. بافت پروژه است به این معنا که طرحی که تهیه می‌شود بایستی که مکانیزم‌هایی در آن ایجاد شود که ظرف زمان مشخص بافت بوشهر را احیا کنیم. مدیریت اعتبار و زمان خاصی نیاز دارد. اگر بافت را رها کنیم که مردم هر وقت خواستند ساخت و ساز کنند. شاید یک قر ن هم طول بکشد و آنان بافت را احیا نکنند.

بافت یک کار مینیاتوری وابسته به هم است که اقدامات عمرانی خدماتی که وظیفه شهرداری است و آن کار نظارتی که تبدیل می‌شود به یک کاری که اعتبار داشته باشد زمان و برخورد مستقیم دارد. منتظر نمی‌شویم که مالکان هر وقت خواستند بر اساس طرح کار کند با این ویژگی باید یک دستگاه متولی خاصی که ماهیتا با شهرداری فرق می‌کند و به سازمان بهسازی می‌تواند نزدیک شود، با یک شرایط خاصی که مدیریت کند. اعتبار خاصی در اختیارش گذاشته شود، خدمات همه دستگاه‌ها را بخرد، و.. یک دستگاه نیمه دولتی و نیمه خصوصی که به وسیله ساکنان بافت اداره شود