حرکت با چراغ خاموش

مدت زمان زیادی تا ثبت نام نامزدهای انتخابات دهم ریاست جمهوری باقی نمانده است

مدت زمان زیادی تا ثبت نام نامزدهای انتخابات دهم ریاست‌جمهوری باقی نمانده است.

فروردین ماه آخرین مهلت برای جناح‌های سیاسی است تا تکلیفشان را برای انتخابات روشن کرده و نامزدها را معرفی کنند. اما تا‌کنون نه‌تنها نامزدها به‌طور کامل مشخص نشده‌اند بلکه سخنی هم از برنامه‌ها نیست. حال چرا ۲جناح اصلی اصلاح طلب و اصولگرا در برزخ انتخاب نامزدهایشان مانده اند؟

● فعل و انفعالات در جبهه اصلاح‌طلبان

چندی پیش خبر اعلام ورود محمد خاتمی و یا میرحسین موسوی به کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری، در صدر اخبار انتخاباتی داخل کشور قرار گرفت. این خبر توسط محمد خاتمی، در جمع مردم ایلام به‌گونه‌ای مطرح شد که به‌نظر می‌رسید ۲طرف ( موسوی و خاتمی) به این توافق رسیده‌اند که در انتخابات آینده فعال ظاهر شوند و احتمالا در دولت آینده در صورتی که در انتخابات پیروز شوند با یکدیگر همکاری خواهند داشت.

سید محمدخاتمی در سخنرانی‌اش برای مردم ایلام از کارهای میرحسین موسوی در اول انقلاب و از خصوصیات او و دولتش سخن گفت و خاطرات آن دوران را یه یاد مردم آورد. این سخنان نوعی تبلیغات انتخاباتی ریاست‌جمهوری را تداعی کرد.

یک روز پس از اعلام رسمی سید محمد خاتمی در مورد حضور او و یا میرحسین موسوی در انتخابات ریاست‌جمهوری، جمعیت توحید و تعاون که توسط حامیان مهندس میر‌حسین موسوی اداره می‌شود خبر داد که نشست ملی تبیین الگوی زیست مسلمانی را برگزار می‌کند.

● این نشست روز ۲۸ دی ماه در محل

دایره المعارف بزرگ اسلامی که ریاست آن با سیدکاظم بجنوردی از رهبران حزب ملل اسلامی و از زندانیان قدیمی قبل از انقلاب است برگزارشد. بسیاری از کارشناسان سیاسی، این نشست را اولین گام جهت ائتلاف اصلاح‌طلبان و بخشی از اصولگرایان ارزیابی کردند. چرا که در این نشست که با عنوان «دهه چهارم انقلاب؛ ضرورت تعامل و تحول» برگزارشد قرار بود علاوه بر سیدحسن خمینی، میرحسین موسوی، سیدمحمد خاتمی، افرادی دیگری نظیرحسن روحانی و احتمالا علی اکبر ناطق نوری هم شرکت کنند اما جای آنها دراین نشست خالی بود ضمن اینکه مهدی کروبی نیز دیگر غایب مهم این جلسه بود.

اگر چه جای حسن روحانی و علی‌اکبر ناطق نوری دراین جمع خالی بود اما عماد افروغ، مرتضی نبوی، امیر محبیان و مرتضی طلایی در این همایش شرکت کردند و نامشان اعلام شد.

از حزب اعتماد ملی فقط جواد اطاعت در نشست شرکت داشت و تنها محسن رهامی که اخیرا طی حکمی از سوی مهدی کروبی، دبیر‌کل حزب اعتماد ملی به‌عنوان رئیس ستاد انتخابات حزب اعتماد ملی منصوب شده است درمورد این نشست واکنش نشان داد. محسن رهامی ابتدا با اشاره به اینکه کروبی به نفع هیچ‌کس کنار نمی‌رود کناره‌گیری خاتمی به نفع میرحسین موسوی را هم غیرواقعی خواند و به این ترتیب خاتمی را یکی از نامزدها معرفی کرد.

شائبه حضور میرحسین موسوی اما از آنجایی تقویت شد که پایگاه خبری تحلیلی کلمه وابسته به جمعیت توحید و تعاون روز سه‌شنبه به انتشار گفت‌وگویی مشروح از میرحسین پرداخت. در واقع این گفت‌وگو که به معنای شکسته شدن سکوت ۲۰ ساله میرحسین موسوی بود، از سوی برخی کارشناسان تعبیر به پیش زمینه‌هایی برای حضور وی در انتخابات ریاست‌جمهوری شد. هر چند میرحسین در این گفت‌وگو بیشتر به بیان اتفاقات گذشته پرداخته بود و از بحث ریاست‌جمهوری هیچ سخنی نگفته بود اما انجام یک گفت‌وگویی با محتوای سیاسی پس از ۲۰ سال سکوت و در شرایطی که سخن از نامزدی وی در انتخابات آینده است، قابل تامل بود.

علت طولانی شدن انتخاب نامزد واحد درمیان اصلاح‌طلبان وضعیت خاصی است که آنها در شرایط کنونی دچار آن شده‌اند. اصلاح طلبان چاره‌ای جز انتخاب فردی که از بیشترین اقبال مردمی برخوردار باشد، ندارند؛ زیرا چنین فردی می‌تواند بر بسیاری از مشکلات این جریان در شرایط انتخاباتی غلبه کند. این مشکلات احتمال رد صلاحیت نامزدها، عدم‌دسترسی به وسایل ارتباط جمعی جهت انجام تبلیغات انتخاباتی، ضرورت بیدار کردن آرای خفته، ضرورت رای آوری بالا و... هستند. از نظربخش بزرگی ازاصلاح طلبان تنها خاتمی قادراست با جذب حمایت فراگیر مردمی، این موانع و مشکلات را پشت سرگذارد.

● گمانه زنی در جبهه اصولگرایان

اصولگرایان نیز همانند اصلاح‌طلبان هنوز نتوانسته‌اند نامزد مورد نظرشان را معرفی کنند. ظاهرا آنها منتظر نتیجه کار در جبهه رقیبشان هستند. به‌نظر می‌رسد تا رقبا، نامزد واحدشان را معرفی نکنند اصولگرایان برنامه خود را برای انتخابات دهم مطرح نخواهند کرد. طرح موضوعاتی مانند تشکیل دولت وحدت ملی، استقبال از آمدن میرحسین موسوی و انتشار اخبار پی درپی درباره آمدن یا نیامدن خاتمی در رسانه‌های وابسته به اصولگرایان راه‌هایی است برای اطلاع یابی از تصمیم جبهه رقیب و به تبع آن تعیین تکلیف خودشان درانتخابات.

البته برخی اصولگرایان تکلیف خود را مشخص می‌دانند مثلا محمد عظیمی، سخنگوی جمعیت وفاداران انقلاب اسلامی می‌گوید: اگر میرحسین موسوی از سوی اصلاح‌‏طلبان نامزد انتخابات ریاست‌‏جمهوری شود، اصولگرایان به سمت او نمی‌‏روند و از او حمایت نمی‌‏کنند اما او نمی‌گوید از چه کسی حمایت خواهند کرد.

حمیدرضا حاجی‌‏بابایی، نماینده همدان و عضو اصولگرای هیأت رئیسه مجلس هشتم هم طی اظهار نظری می‌گوید: اینکه کسی فکر کند همه اصولگرایان یکپارچه و صددرصد نظر‌‏شان نسبت به احمدی‌‏نژاد مثبت است، منطقی و مستدل نیست چرا که برخی اصولگرایان به عملکرد احمدی‌‏نژاد انتقاد دارند.

همچنین محمد نبی حبیبی دبیرکل حزب مؤتلفه که با وجود رابطه سرد ۳سال اول ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد از مهرماه گذشته روابط تازه را با دولت پی‌ریزی کرده و حداقل ۲ دیدار مهم و خصوصی بین سران این حزب با احمدی‌نژاد برگزار شده است طی اظهار‌نظری در ارتباط با انتخابات آینده و احتمال حمایت از احمدی‌نژاد گفت: عملکرد دولت نهم به‌عنوان یک دولت اصولگرا را قابل دفاع می‌دانیم و معتقدیم دولت در پاسخ به مطالبات رهبری توفیقات خوبی داشته است.

اما مؤتلفه در حالی که می‌کوشد محوریت ائتلاف در میان اصولگرایان را برای حمایت از احمدی‌نژاد بر عهده بگیرد با برخی از اصولگرایان میانه‌رو روبه‌روست که به‌دنبال حمایت از فردی غیراز احمدی‌نژاد هستند. در همین ارتباط جمعی از روحانیون مجلس اخیرا جلسه‌ای با هاشمی رفسنجانی داشتند تا نگرانی‌های خود را در مورد انتخابات با وی در میان بگذارند.

محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس و رئیس ستاد انتخابات لاریجانی در انتخابات گذشته هم در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها اعلام کرد: لاریجانی دیگر قصد نامزدی در انتخابات آتی را ندارد.

غلامعلی حدادعادل، رئیس مجلس هفتم و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم نیز اعلام کرده است برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری احساس تکلیف نمی‌کنم.

علی اکبر ناطق نوری هم پیش از این گفته بود که درانتخابات نامزد نمی‌شود اما بحث ولایتی هنوز جدی نشده است. بعید نیست او یکی از نامزدهای مطرح باشد. البته قالیباف نیز یکی از گزینه‌های مطرح است. علی مطهری چندی پیش از مدلی سخن گفته بود که طی آن اصولگرایان از ۲ چهره حمایت کنند که یکی از آنها به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری وارد عرصه شود و درصورت توفیق از نفر دوم به‌عنوان معاون اول خود استفاده کند. مطهری رایزنی‌هایی نیز با بزرگان اصولگرا از جمله محمد‌رضا مهدوی کنی، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز، حبیب‌الله عسکراولادی، دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری، علی‌اکبر ناطق نوری و جمع دیگری از بزرگان انجام داد تا به تشریح مدل انتخاباتی اش بپردازد اما به گفته وی این مدل درصورت حضور یکی از گزینه‌های خاتمی یا میرحسین موسوی در انتخابات آینده مسکوت خواهد ماند و اصولگرایان ناگزیر به حمایت از احمدی‌نژاد خواهند بود.

● محمد جهرمی، وزیر کار و امور اجتماعی

دولت نهم هم تلاش‌هایی را برای حضور در انتخابات آینده آغاز کرده است به‌طوری که از او به‌عنوان یکی از نامزدهای بالقوه اصولگرا در انتخابات نام برده می‌شود. وی گفته است تصمیم‌گیری برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی را به شرایط واگذار کرده‌ام و اگر شرایط کشور اقتضا کند، می‌آیم. براساس این اخبار، درحال حاضر تنها نامزد مشخص اصولگرایان رئیس فعلی دولت نهم است که شکی در حضور او در انتخابات نیست. به این ترتیب اصولگرایان هوادار احمدی‌نژاد تکلیفشان روشن است اما منتقدین وی تعیین تکلیفشان به موضع اصلاح‌طلبان گره خورده است.

اگر خاتمی نامزد شود به‌نظر می‌رسد با تکمیل‌شدن دوقطبی کامل میان او و احمدی‌نژاد اصولگرایان به سمت حمایت از رئیس فعلی دولت نهم خواهندرفت مگر اینکه شرایط به‌گونه‌ای پیش رود که نشان‌دهنده عدم‌اقبال قطعی مردم به خاتمی باشد. درحال حاضر با توجه به‌نظرسنجی‌هایی که انجام شده خاتمی سرسخت‌ترین رقیب احمدی‌نژاد به‌شمار می‌رود. دو قطبی خاتمی - احمدی‌نژاد فضای انتخابات را برای سایر نامزدها کاملا می‌بندد.

از همین روست که کروبی نیز اصرار دارد خاتمی در انتخابات شرکت نکند تا این فضا برای نامزدهای میانه‌ای مانند او باز بماند. اصولگرایان منتقد احمدی‌نژاد که طی ۴سال گذشته جای مناسبی در ترکیب قدرت دولت نهم نیافتند درصورتی که مجبور به حمایت از رئیس دولت شوند قطعا در چهارسال بعد نیز وضعیت بهتری نخواهند یافت.

هر چند احتمال نامزدی مصطفی پورمحمدی وزیر اسبق دولت نهم و رئیس کنونی سازمان بازرسی هم می‌رود. پورمحمدی که پس از برکناری اش از وزارت کشور و انتصابش به ریاست سازمان بازرسی کشور، انتقادهای تندی را متوجه دولت کرده بود، تصمیم برای حضور خود را واگذار به زمان کرده است.

زهرا ابراهیمی