آنکال باش, دکتر

پندی از یک پرونده

بیمار آقای ۲۶ ساله‌ای است که متعاقب تصادف به درمانگاه اورژانس بیمارستان منتقل و توسط پزشک عمومی اورژانس ویزیت ‌شده است. GCS بیمار در بدو ورود به درمانگاه ۱۵ بوده و خراش‌های سر و صورت (Laceration)، تندرنس شدید ناحیه لومبوساکرال، شگستگی‌های باز بینی، تهوع، استفراغ و اپیستاکسی نیز مشاهده شده است.

بیمار کاهش سطح هوشیاری نداشته، شکمش نرم بوده و تندرنس شکمی نداشته است. فشار خون ۶۰/۹۵ میلی‌متر جیوه و نبض ۸۲ ضربان در دقیقه بوده است. مصدوم توسط پـزشک کشیک اورژانس ویـزیت شده و دستورات زیر برایش نوشته شده است:

NPO، آزمایش‌های روتین، کنترل علایم حیاتی، انفوزیون سرم رینگر (یک لیترStat) و ۳ لیتر سرم ۳/۱ـ ۳/۲، ترزیق کفلین و جنتامایسین، گرافی از جمجمه، بینی و گردن و ویزیت متخصص جراحی عمومی، ENT، جراحی مغز و اعصاب و ...

سپس توسط پزشک متخصص آنکال، تلفنی دستور انتقال و بستری بیمار در بخش صادر می‌شود. پس از بستری، پزشک معالج، مصدوم را ویزیت نکرده و دستورات درمانی را تلفنی به انترن‌های کشیک ابلاغ کرده است. مصدوم در بخش دچار افت فشار خون و افت هوشیاری شده، دچار ایست قلبی می‌شود. بیمار نهایتاً بعد از ۲ مرتبه ایست قلبی، فوت می‌کند و اولیای دم به علت قصور پزشکی، از پزشکان معالج و پرسنل دخیل در امر درمانِ مصدوم، به سازمان نظام پزشکی شکایت می‌کنند.

پس از کارشناسی پرونده و اخذ نظریه کارشناسان در هیأت بدوی و عالی انتظامی، پزشک معالج به علت عدم مراجعه به‌موقع و ویزیت بیمار (علی‌رغم اطلاع وضعیت بیمار)، مرتکب قصور شناخته شده و محکوم می‌گردد.

● آنکال زیر ذره‌بین

طبق دستورالعمل مراقبت‌های مدیریت‌شده صادره از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ پزشک آنکال، پزشکی است که در ساعات کشیک (در خارج از ساعات اداری و ایام تعطیل) طبق آن‌چه در لیست کشیک آنکالی آمده، قابل دسترسی و احضار به آن مرکز درمانی باشد. بدیهی است حدود زمانی دسترسی به پزشک آنکال باید طبق برنامه به اطلاع پزشک آنکال رسیده و موافقت وی کسب شده باشد.

در شرح وظایف پزشک آنکال به موارد زیر اشاره شده است:

الف) در بیمارستان‌های آموزشی پس از ویزیت بیمار توسط رزیدنت‌های مقیم، شرایط بیماران اورژانسی باید به اطلاع آنکال برسد و از این زمان به بعد، مسؤولیت بیمار به عهده پزشک آنکال خواهد بود و پزشک آنکال می‌تواند با دستورات شفاهی، پزشک مقیم بیمارستان را راهنمایی نماید و در صورت لزوم، بلافاصله و بدون اتلاف وقت، در محل بیمارستان حضور یابد.

پزشک آنکال باید در جریان تمامی بیماران اورژانس که در ساعات کشیک به مراکز درمانی مراجعه کردند و یا بیمارانی که بدحال می‌شوند، قرار بگیرد. مسؤول گزارش صبحگاهیِ صبح روز بعد، پزشک آنکال خواهد بود.

تبصره: در صورت عدم موفقیت در تماس با پزشک آنکال یا عدم دسترسی به وی، باز هم مسؤولیت متوجه پزشک آنکال خواهد بود.

ب) در بیمارستان‌های خصوصی، پزشک مقیم بیمارستان، مسؤول ویزیت بیماران اورژانس است و در صورت لزوم باید با پزشک آنکال تماس بگیرد.

ج) در مراکز آموزشی که فاقد دستیار در برخی رشته‌ها است، ضرورت دارد پزشک مقیم توسط ریاست بیمارستان یا ریاست گروه مربوطه مشخص شود. پزشک آنکال بنا بر اعلام نیاز رئیس بیمارستان موظف است خود در مرکز درمانی مربوطه حضور مستمر داشته باشد.

● زمان حضور پزشک آنکال

پزشکان آنکال در صورت لزوم بنا به نوع تخصص باید در زمان مقرر در مرکز درمانی حضور پیدا کنند و بدیهی است که موقعیت جغرافیایی یا زمانی نمی‌تواند توجیه‌کننده تأخیر پزشک آنکال باشد. لازم است زمان تماس با پزشک آنکال توسط سوپروایزر وقت بیمارستان ثبت گردد. در این زمینه رعایت دسته‌بندی سه‌گانه زیر در زمینه بیماران اورژانسی الزامی است:

الف) تخصص‌هایی که حضور بلادرنگ و فوری پزشک آنکال الزامی است؛ مانند تخصص‌های بیهوشی و کاردیولوژی. واضح است که این نوع آنکال، معادل کشیک موظف محسوب می‌شود.

ب) تخصص‌هایی که حضور سریعِ (کمتر از ۳۰ دقیقه) پزشک آنکال الزامی است؛ مانند جراحی مغز و اعصاب، زنان و زایمان، کودکان، جراحی عمومی، گوش و حلق و بینی، نورولوژی، ارتوپدی، اورولوژی، رادیولوژی و چشم.

ج) تخصص‌هایی که حضور در اولین فرصت پزشک آنکال الزامی است؛ مانند پوست و پرتودرمانی.

بدیهی است که در مورد هر رشته در شرایط اورژانس‌های حیاتی که نیاز به حضور بلادرنگ متخصص آنکال مربوطه دارد، در صورت درخواست حضور، باید پزشک آنکال هرچه سریع‌تر و بلادرنگ در مرکز درمانی حضور یابد.

● حرف آخر

به همکاران آنکال توصیه می‌شود به محض تماس از مرکز درمانی مبنی بر بستری شدن بیمار بدحال یا وخامت حال بیمار، سریعاً خود را به بالین بیمار رسانده، وی را شخصاً ویزیت نمایند و به صدور دستورات تلفنی اکتفا ننمایند تا از عواقب و ضایعات جبران‌ناپذیر این‌گونه موارد پیشگیری نمایند.

معاونت انتظامی

سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران