دختر می خواهیدیا پسر فقط یک راه وجود دارد

تعیین جنسیت جنین در گفتگو با دکتر ملک منصور اقصی متخصص بیماریهای زنان و زایمان

<پسره یا دختره؟> این اگر اولین سئوالی نباشد که پدر بچه از پرستار خوش خبر می‌پرسد، قطعا دومین سوال است. بحث تعیین جنسیت جنین در میان مردم و متخصصان، بحث داغی است. دکتر ملک منصور اقصی به پرسش‌های ما در همین زمینه پاسخ می‌دهد.

▪ آقای دکتر، از گذشته‌های دور بسیاری از مردم، آرزو داشته‌اند که بتوانند جنسیت فرزندشان را خودشان تعیین کنند. برای همین از رژیم‌های غذایی و کارهای سنتی خاص مثل بستن سنگ‌های ویژه به شکم استفاده می‌کردند. آیا به نظر شما این قبیل کارها در پسر یا دختر شدن نوزاد می‌تواند تاثیر داشته باشد؟

‌ همان‌طور که شما گفتید این یک آرزوی دیرینه جامعه بشری و بسیاری از انسان‌ها بوده است. زن و شوهرهایی هستند که مثلا ۷ تا دختر دارند و همیشه در انتظار یک پسر هستند. اینها معمولا همه این کارها را تجربه کرده‌اند، اما باید گفت که هیچ‌کدام از این کارها مبنای علمی ندارد و به نظر نمی‌رسد که موفقیتی را در پی داشته باشد.

به طور کلی برای پسر یا دختر شدن کودک نمی‌توان غذا یا روش خاصی را پیشنهاد کرد و در اصل این کارها هیچ‌ کمکی نمی‌کنند. حتی بعضی‌ها با همین روش‌ها ادعا می‌کردند که به موفقیت دست یافته‌اند و اعدادی هم ارائه می‌کردند اما علم آمار ثابت کرد که این آمارهای گزارش شده غیرواقعی هستند.

و بعضی‌ها در مورد تاثیر زمان مقاربت می‌گویند...

نه، واقعیت این است که اینها اکثرا خرافات هستند. زمان مقاربت هم نمی‌تواند تاثیر چندانی در جنسیت نوزاد داشته باشد. حداقل از نظر علمی تا حالا چنین چیزی ثابت نشده است.

پس به نظر شما هیچ‌کاری نمی‌شود برای افرادی که تمایل دارند فرزندشان پسر یا دختر باشد انجام داد؟

چرا، در حال حاضر در دنیا کارهای خاصی می‌توان انجام داد و پیشرفت‌های خوبی انجام شده است.

▪ مثلا چه کاری؟

مثلا باروری آزمایشگاهی یا آی.وی.اف، از نظر علمی کاملا شدنی است و ما هم در ایران امکان انجام این کار را داریم. ما در این روش زن را تحریک می‌کنیم تا با استفاده از برخی داروها چندین بار تخمک‌گذاری کند. بعد از آمیزش، این تخمک‌ها بارور می‌شوند. ما پس از گذشت مدتی می‌رویم و نمونه‌هایی از سلول‌های این چند جنین را بر می‌داریم و با تکنیک‌های آزمایشگاهی خاصی ، کروموزوم‌های آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. هر کدام از آن چند جنین را که جنسیت مورد نظر را داشته باشند برمی‌داریم و بقیه را کنار می‌گذاریم‌. بدین ترتیب جنسیت نوزادی که به دنیا خواهد آمد همانی است که مطلوب پدر و مادر است.

▪ خب این به شرطی است که چند تخمک و چند جنین باشد. اگر یکی بود چطور؟

البته این دیگر شانس مریض است که این یک تخمک همان جنسی را که او می‌خواهد داشته باشد یا خیر. مثلا من همین امروز یک مریضی داشتم که فقط یک تخمک داشت. حالا این دیگر بستگی به شانس ‌آن پدر و مادر دارد که آیا این جنین همان جنسیت مطلوب آنها را داشته باشد یا خیر.

▪ یعنی در حال حاضر تنها راه موجود آی.وی.اف است؟

در حال حاضر بله، اما یک تکنیک دیگر هم هست که طی سال‌های اخیر دارند روی آن کار می‌کنند و فکر می‌کنم که ۵ تا ۶ سال دیگر بتوان از آن هم استفاده کرد و آن تکنیک فلوسیتومتری است. در این تکنیک می‌آیند اسپرم‌های X و‌y را از هم جدا می‌کنند و بدین‌ترتیب می‌توانند انتخاب کنند که در هنگام انجام آی.وی.اف کدام جنس اسپرم را تزریق کنند. به هر حال این تکنیک هم محدودیت‌ها و مشکلات خاصی به همراه دارد. مثلا اینکه ما می‌گوییم اسپرم‌های x و y را از هم جدا می‌کنیم، ۰۰۱ در صد نیست. شاید تعداد اسپرم‌هایی که بتوانیم جدا کنیم به میزان کافی نباشد و مشکلات به طور کلی زیاد است، اما به هر حال امید می‌رود که طی چند سال آینده این روش هم بتواند به ما کمک کند.

‌‌ ▪ آی.وی.اف را ما به طور کلی به عنوان یک روش درمانی ناباروری می‌شناسیم.آیا به نظر شما درست است خانمی را که می‌تواند یک باروری عادی و طبیعی داشته باشد، تنها جهت تعیین جنسیت تحت آی.وی.اف قرار داد؟

در این مورد حرف و حدیث‌ها زیاد است. اساسا این سوال مطرح است که آیا درست است که ما جنسیت نوزاد را تعیین بکنیم؟ باید به این سوال این طور پاسخ داد که با تعیین جنسیت می‌توانیم جلوی‌ ابتلا ‌به ‌بیماری‌هایی نظیر هموفیلی را بگیریم. اما اگر یک نفر بدون هیچ بیماری خاصی و تنها به علت تمایل شخصی بخواهد که جنسیت فرزندش را تعیین کند زیر سوال است. ما با یکی از دانشگاه‌های انگلستان در حال انجام یک طرح تحقیقاتی مشترک هستیم.

تا ببینیم که دیدگاه مردم نسبت به این مسئله چیست و در جوامعی مثل ایران و انگلستان که از نظر فرهنگی‌ با یکدیگر تفاوت‌های قابل توجهی دارند، نظر مردم عادی نسبت به این مسائل چطور است.البته تاکنون در کشورهایی مثل آلمان، ایتالیا و آمریکا مطالعات مشابهی انجام شده است. اما هیچکدام مطالعات درست و کاملی نبوده‌اند و برای همین ما یک مطالعه دقیق طراحی کرده‌ایم که مشکلات و نقایص مطالعات قبلی را نداشته باشد.

▪ به نظر خود شما این کار درست است یا غلط؟

ببینید این کار یک سری موافقان و مخالفانی دارد. مخالفان این روش می‌گویند که این کار ممکن است تعادل جنسیتی را در جامعه به هم بزند. اما جواب آن این است که این کار نمی‌تواند تعادل جنسیتی جامعه را به هم بزند چون ما برای انجام این کار مجبوریم که آی.وی.اف ‌انجام بدهیم و تنها تعداد معدودی از زوج‌ها هستند که به انجام آی.وی.اف برای تعیین جنسیت نوزاد تن درمی‌دهند که این تعداد اندک تاثیری در تعادل جنسیتی جامعه نخواهد گذاشت.

به طور کلی داوطلبان این روش کم است و در مقیاس ۶ میلیارد جمعیت دنیا خطری نخواهد داشت و بالانس و تعادل را به هم ‌نمی‌زند. نه الان بلکه ۰۵ سال دیگر هم این خطر را نخواهد داشت.مسئله دیگری که مطرح می‌کنند این است که این کار نوعی تبعیض است. یک جنسی را انتخاب می‌کنی چون آن را بیشتر دوست داری و این باعث می‌شود که تبعیض جنسیتی ایجاد شود.

▪ در مورد موافقان این روش چیزی نگفتید.

بله. موافقان می‌گویند که این نوعی روش کنترل جمعیت است. مثلا در نظر بگیرید که یک خانواده تمایل دارد که یک پسر داشته باشد و یک دختر. حالا فرزند اول پسر می‌شود اگر فرزند دوم دختر نشود باز اقدام به بارداری سوم می‌کند که شاید سومی دختر شود.

اگر سومی هم نشود این کار را ادامه می‌دهد و همین باعث افزایش جمعیت می‌شود. حالا اگر شما در همان بارداری دوم بتوانید جنسیت را انتخاب کنید و دختر برای آنها ایجاد کنید، مشکلات حل می‌‌شود و از چند بارداری ناخواسته و نامطلوب دیگر جلوگیری می‌کنید. به هر حال بحث این دو گروه هنوز ادامه دارد و به نتیجه مشخصی نرسیده است. برای همین در بعضی کشورها اگر آی.وی.اف صرفا به این دلیل انجام شود، غیرقانونی محسوب می‌شود.

▪ در کشور ما چطور؟

ما در کشور خودمان در این زمینه قانون خاصی نداریم.

نه، ما تا حالا عارضه خاصی از این کار ندیده‌ایم. البته آی.وی.اف به هرحال مشکلا‌ت خاص خودش را دارد.

▪ پس آیا شما انجام آن را به خانواده‌هایی که این مشکل را دارند توصیه می‌کنید؟

ببینید مریض‌های زیادی با این مشکل به ما مراجعه می‌کنند. من خودم شخصا نگاه می‌کنم و می‌بینم که مسئله در خانواده آنها چقدر حاد است.

به طور کلی این کار را نمی‌توان به همه توصیه کرد و اصولا کار درستی به نظر نمی‌رسد و به همه هم تاکید می‌کنم که کار خوبی نیست. اما گاهی اوقات این مشکل خیلی جدی است و مثلا ثبات زندگی به آن بستگی دارد. مثلا با گفتگو نمی‌توان فکر زن و شوهر را عوض کرد. در این مواقع که بسیار نادر هم هستند گاهی اوقات این کار را می‌کنیم. اما به طور معمول افرادی را که با این مشکل مراجعه می‌کنند با گفتگو مجاب می‌کنیم و می‌گوییم که واقعا پسر یا دختر شدن مهم نیست.

اما اگر واقعا مشکل اساسی باشد و حتی گاهی در مورد آن بیماری‌های ژنتیکی که گفتم اگر لازم باشد به طور نادر این کار را انجام می‌دهیم. گاهی اوقات زندگی فرد در حال از هم پاشیدن است و در این موارد ما سعی می‌کنیم که حداقل با این کار جلوی این اتفاق را بگیریم.

▪ در کل چه زمانی می‌توان جنسیت کودک را تعیین کرد؟

در حال حاضر با استفاده از تکنیک‌های سونوگرافی می‌توان از حوالی هفته ۴۱ بارداری جنسیت کودک را تعیین کرد.

▪ قبل از آن این امکان وجود ندارد؟

چرا، اما دیگر کار سخت‌تر می‌شود. مثلا باید از تکنیک‌های آمنیوسنتز استفاده کرد که با یک سوزن وارد مایع کیسه آب می‌شوند و از آن نمونه‌برداری می‌کنند که کار سختی است. تکنیک‌های سونوگرافی راحت هستند اما قبل از هفته ۴۱ معمولا قادر به تعیین جنسیت نیستند.

▪ آیا اگر جنسیت مطلوب والدین نبود ممکن است والدین کودک را سقط کنند؟

به هیچ وجه! این کار اصلا درست نیست. در کشور ما که از نظر قانونی این کار ممنوع است و به طور کلی از نظر شرعی و اخلاقی اصلا کار درستی نیست. در کشورهای دیگر که این کار ممنوع نیست هم پزشکان این کار را توصیه نمی‌کنند، چون از نظر علمی کار درستی نیست. خطر بروز عوارض به دنبال سقط جنین زیاد است و مخصوصا جنینی که به سن ۴۱ هفتگی رسیده است خطر سقط آن بسیار زیاد است و می‌تواند با عوارض ناخوشایندی همراه باشد.

خطر زیادی مادر را تهدید می‌کند، حالا هر روشی که می‌خواهد به کار رود فرقی ندارد اما به هر حال خطر زیادی مادر را تهدید می‌کند. مثلا در بعضی کشورها حتی متخصصان سونوگرافی را از تعیین جنسیت منع کرده‌اند تا مادران را از خطر این سقط‌های تحریک شده به علت جنسیت نامطلوب نجات دهند.

▪ گاهی اوقات می‌بینیم که سونوگرافی جنسیت را مذکر گزارش کرده اما نوزاد دختر می‌شود، این خطا‌ها ناشی از چیست؟

ببینید این خطا‌ها معمولا ناشی از خطای دستگاه نیستند. چون دستگاه‌ها در حال حاضر دقت بسیار بالایی دارند. اما معمولا خطا از کسی است که سونوگرافی را انجام داده است و بنابراین بهترین راه این است که سونوگرافی وتعیین جنسیت توسط سونوگرافیست با تجربه‌ای انجام شود.‌‌

به نقل از هفته نامه سلامت

دکتر علی غلا‌مرضا نژاد