مشکلات مطالعات و طراحی در پروژه های مسکن مهر

مسکن مهر از پروژه های بزرگ دولت بوده که تاثیرات عمیقی بر سایر بخشهای اقتصادی کشور خواهد داشت

صنعت ساختمان خصوصا در کشورهای در حال توسعه به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای اقتصادی در توسعه کشور بشمار میرود. این صنعت با پتانسیل هایی چون اشتغالزایی، تحرک در صنایع وابسته و از همه مهمتر عملکردی بودن آن-خانه دار شدن مردم که مستقیمابه اقتصاد خانوارها مربوط میگردد- دارای اهمیت میباشد. در کشور ایران باتوجه به تفکر سرمایه گذاری و برگشت سرمایه خانوارها، این صنعت ارزشی دو چندان دارد.

"ایران از جمله کشورهایی است که در تقسیم بندی های جهانی کشوری جوان محسوب می گردد. مشکل سر پناه، امروزه از دغدغه های اساسی و زیربنایی این جامعه جوان می باشد. موضوع مهم در تحولات جمعیتی مذکور، افزوده شدن رشد تعداد خانوار به نسبت رشد جمعیت می باشد که این بر تقاضای مسکن اثر قطعی دارد. مطابق هرم سنی جمعیت کشورمان در این مقطع زمانی با گذر از آموزش ابتدایی و عالی و ورود به بازار کار و ازدواج نهایتاً در اوج هرم یعنی فشار تقاضا برای تأمین مسکن قرار می گیرد. "(اقتباس از سایت مسکن مهر)

طرح مسکن مهر فرصت بسیار جالبی را برای رسیدن به اهداف کلان در کشور فراهم آورده است. برنامه مسکن مهر که در چارچوب واگذاری زمین به استعداد ساخت یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی از سوی وزارت مسکن و شهرسازی طراحی شده است .

دو هدف مهم در طرح مسکن مهر شامل سرعت بخشی به اجرا و نهایتا خانه دار شدن مردم و پایین آوردن هزینه های ساخت میباشد از طرف دیگر بخش زیادی از هزینه های ساخت مرتبط با سیاست گذاری ها در بخش مطالعات و طراحی میباشد لذا توجه به این بخش نیز دارای اهمیت است.

از آنجاییکه اینجانبان در بخش مشاوره های فنی و مهندسی – مطالعات و طراحی- پروژه های مهر فعال میباشیم، پیشنهاداتی را در مورد سرعت بخشی به پروژه ها و نیز کاهش هزینه های ساخت به شرح زیر مطرح مینماییم.

الف) راهکارهای سرعت بخشی در بخش مطالعات و طراحی

۱) چهار چوب کلی پروژه های مسکن مهر در تمام نقاط کشور ثابت میباشد. استفاده از الگوی مصرف(۷۵ متر مربع)، استفاده از سطح اشغال بهینه جهت جانمایی حداکثر واحدها، استفاده از مصالح بومی جهت کاهش هزینه ها و ... از جمله فاکتورهایی هستند که در تمامی طرح ها به آن توجه میگردد. توجه به تجربیات پروژه های موفق در هر استان و انتقال ان به صورت سیستماتیک به دیگر استانها- از طریق شبکه های سازمان مسکن استانها- در یک پروسه زمانی کوتاه منتج به ارائه طرح هایی میگردد که از کمترین نواقص اجرایی برخوردار است.

۲) انتقال تجربیات فوق به شرکت های مهندسین مشاور- به عنوان متفکرین در بخش مطالعات و طراحی- باعث میگردد تا چهارچوب مطالعات و طراحی با لحاظ شدن نقاط قوت-طرحهای منتخب- صورت گرفته و از دخالت سلیقه های شخصی بکاهد.

۳) آنچه در بخش مطالعات و طراحی توسط مشاورین و نیز کمیسیونهای تخصص در سازمان های مسکن-مرجع تصویب طرح های پروژه مهر- به تایید میرسد در بخش اجرا عملیاتی میگردد. پس توجه به بخش طراحی و مطالعات نقش مهمی را در کاهش هزینه ها و سرعت دادن به روند عملیات ایفا میکند.

۴) سازمانهای مسکن استانها- به عنوان متولی پروژه مهر- با استاندارد سازی الگوهای مطالعات و طراحی از قبیل ، فضاها، متراژ، تعداد طبقات و ... و ابلاغ آن به مهندسین مشاور و نیز تعاونی های مسکن نقش مهمی را در یکسان سازی الگوهای پایه در طراحی و در نتیجه کاهش هزینه ها ایفا مینمایند. بدیهی است با قبول الگوهای پایه، به تناسب فرهنگ هر استان طرح های متفاوتی تولید میگردد.

ب) راهکارهای سرعت بخشی در بخش اجرا

۱) به منظور استفاده بیشتر و بهتر از امکانات، منابع و توانایی های موجود در کشور و پرهیز از کاربرد روش های متداول ساختمان‌سازی که از نظر سرعت، نحوه ی اجرا، مدیریت و سازماندهی عملیات پاسخگوی طرح و برنامه های متناظر با نیازها نمی‌باشد، لزوم استفاده از تولید صنعتی ساختمان که موجب یک یا چند ویژگی ازجمله افزایش سطح کیفی ساختمانها، افزایش ایمنی، کاهش وزن سازه، صرفه‌جویی اقتصادی و کاهش زمان ساخت و نیز بهینه‌ شدن فرآیند سرمایه‌گذاری در ساخت واحدهای مسکونی می‌گردد، را بیش از پیش الزامی می‌نماید(اقتباس از متن بخشنامه)دولت بخشنامه ضوابط و نیز حمایت از تولید صنعتی در بخش مسکن(به شماره ۰۲/۱۰۰/۴۹۶۱۲ مورخ ۰۲/۱۰/۸۶) را صادر نموده است.

۲) با توجه به تیراژ وسیع مسکن مهر و نیز رفع نیازمندیهای موجود در بخش مسکن اقشار کم درامد تنها راه حل برای موفقیت در پروژه های مسکن مهر استفاده از دو فاکتور زیر میباشد:

۲-۱) سوق دادن ساخت مسکن مهر به سمت صنعتی شدن

دربخش صنعتی شدن و ساخت کارخانه ای مطابق تجربیات دیگر کشورها و نیز بخشنامه ها و ضوابط موجود در ایران سرفصل امور به شرح زیر میباشد:

- استفاده از دیوار برشی در ساختمانهای با اسکلت بتنی یا فولادی

ـ استفاده از اسکلت‌های فولادی پیش ساخته

ـ استفاده از سقفهای مرکب

ـ استفاده از سقف های بتنی پیش ساخته

ـ استفاده از سقف پیش تنیده بتنی

ـ استفاده از سقف های پس تنیده بتنی

۲-۲) استفاده از فن آوریهای جدید خصوصا در بخش مصالح معماری

سرفصل مهمترین گزینه ها به شرح زیر میباشد:

- استفاده از عایق کاری حرارتی پوسته خارجی، سقف پیلوتی، سقف نهائی و لوله های آب گرم

- استفاده از پنجره های عایق (ترمال بریک) و شیشه های دوجداره

- استفاده از انرژی خورشیدی در گرمایش آب مصرفی و آب سیستم گرمایش

- استفاده از پلی استایرن دارای نشان استاندارد یا گواهینامه فنی در سقفهای تیرچه بلوک

- استفاده از صفحات ساندویچی تری‌دی ۳-D غیر باربر در سفت کاری

- استفاده از جداکننده های سبک مانند دیوارهای گچی

- استفاده از روش اجرای خشک سنگ درنما

یکی از معضلات بخش مسکن در کشور، ارزانی انرژی خصوصا در بخش های مسکونی میباشد لذا انگیزه های قوی برای مجریان جهت تفکر در مورد استفاده از مصالح جدید در این بخش باقی نمیماند . گرچه هزینه ای اولیه استفاده از تکنولوژی های نوین بالا است لیکن در دراز مدت باعث صرفه جویی بسیار زیاد برای بهره برداران خواهد شد. با واقعی شدن هزینه های بخش انرژی در ایران شاید توجه بیشتری به این امر صورت گیرد.

حسین پیوندی