لجبازی می تواند زندگی مشترک را به بن بست بکشاند

«هرگاه درخواستی از همسرم دارم, او خلاف آن را انجام می دهد و به نظراتم احترام نمی گذارد و می خواهد با من لجبازی کند, می خواهم ازش جدا شوم, چرا که لجبازی های ما تمام شدنی نیست» جملات بالا, گفته های زنی است که در دادگاه خانواده به قاضی پرونده اش می گوید و از لجبازی همسرش در عذاب است و حالا درخواست طلاق کرده است

«هرگاه درخواستی از همسرم دارم، او خلاف آن را انجام می‌دهد و به نظراتم احترام نمی‌گذارد و می‌خواهد با من لجبازی کند، می‌خواهم ازش جدا شوم، چرا که لجبازی‌های ما تمام شدنی نیست» جملات بالا، گفته‌های زنی است که در دادگاه خانواده به قاضی پرونده‌اش می‌گوید و از لجبازی همسرش در عذاب است و حالا درخواست طلاق کرده است.لجبازی یک خصوصیت شخصیتی است که در کودک درون فرد وجود داشته و تا بزرگسالی آن را با خود به یدک می‌کشد. فرد لجباز، فردی است که به زودی عصبانی می‌شود و به اصطلاح از کوره در می‌رود، زودرنج و کینه‌توز است و به سرعت از دیگران دلخور می‌شود و به انجام کارهایی دست می‌زند که باعث ناراحتی دیگران می‌شود. در واقع می‌توان گفت لجبازی از این احساس نشأت می‌گیرد که فرد فکر می‌کند در حال شکست است و نمی‌خواهد بازنده شود و باید به هر نحوی قدرت خود را نشان دهد.

از لجبازی در زندگی مشترک به عنوان بازی و مسابقه‌ای نام می‌برند که هم زن و هم شوهر درصدد برنده شدن هستند در صورتی که زندگی مشترک عرصه رقابت و کشمکش نیست و اگر این لجبازی ادامه پیدا کند، رابطه‌ آنها به شکست منجر می‌شود، چرا که دست به کارهایی می‌زنند که تبعات‌شان سنگین است.روان‌شناسان معتقدند که لج و لجبازی زندگی مشترک را به آتش می‌کشاند چرا که هیچ‌کدام از طرفین در هنگام لجبازی خاموش نمی‌مانند و سکوت اختیار نمی‌کنند.گاندی، سیاستمدار آزادی‌خواه هند جمله زیبایی از خود به یادگار گذاشته است که در این زمینه بی‌ربط نیست: «هیچ‌وقت نمی‌توانید با مشت گره کرده خود، دست کسی را به گرمی بفشارید.» در زمینه خصوصیت لج‌بازی و نقشی که در زندگی مشترک دارد با سهیلا سلاح‌ورزی، کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی و مشاور روان‌درمانی و مولف کتاب‌های «خودشناسی»، «بلوغ‌ و روان‌شناسی»، «گوشه‌های وجود ما» و «چند قدم مانده به خوشبختی» مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم که در زیر می‌خوانید.

● آیا خصوصیات لجبازی ارادی و از روی عمد است یا غیرارادی و ناخودآگاه است؟

لجبازی از خصوصیات اخلاقی است که به صورت اکتسابی است یعنی فرد از محیط پیرامون خود یاد می‌گیرد و درصد بسیار کمی از آن ژنتیکی یا می‌توان گفت ذاتی است. شخص زمانی‌که لجبازی می‌کند، نسبت به آن آگاهی دارد.

● در رابطه زناشویی چه عاملی باعث لجبازی بین زوجین می‌شود؟

نداشتن عشق واقعی بین زن و شوهر و نشناختن کامل طرف متقابل وهم کفه نبودن از لحاظ فرهنگی، خانوادگی، تحصیلی حتی از نظر فیزیکی از علت‌هایی است که باعث لجبازی بین زن و شوهر می‌شود، البته ما باید ساختار خانواده را نیز در نظر بگیریم، زن و شوهر بسته به اینکه چه نوع خانواده‌ای را تشکیل داده‌اند، در این امر (لجبازی) بسیار دخیل‌اند. در خانواده‌های مردسالار، که مرد نقش و قدرت برتری دارد، لجبازی به شدت از طرف مرد دیده می‌شود.

در خانواده‌های زن سالار، که زن نقش اصلی را بازی می‌کند، نیز زن به لجبازی می‌پردازد، در خانواده‌های فرزندسالار که فرزندان به دلیل رشد تحصیلی و تکنولوژی برتر از والدین به حساب می‌آیند و خانواده‌ها چه مستقیم و چه غیرمستقیم به آنها بها می‌دهند، لجبازی از سوی فرزندان است. در خانواده‌های هرج‌ومرج‌طلب که اساس و پایه‌ای ندارند و هرکس به دنبال رفاه خویش است، هر کدام از افراد این خانواده به تنهایی کتابی از لجبازی هستند و سرانجام در خانواده‌ مشارکتی یا تعاونی که خانواده موفقی هستند و حداقل در هفته یکی دو ساعت در مورد رفتارهای نابه‌هنجار خود بحث می‌کنند و گفت‌وگو دارند، لجبازی در این دسته خانواده دیده نمی‌شود و جایگاهی ندارد.

● جدا از خانواده اگر ما بخواهیم این عامل لجبازی را در زن و شوهر بشناسیم، کدام یک از عوامل نقش مهم‌تری دارد؟

در یک جمله خلاصه می‌کنم اگر هر یک از طرفین احساس رضایتمندی با توجه به آنچه گفتم نسبت به هم نداشتند، آغاز و شروع لجبازی پنهان است. مهم‌ترین عامل لجبازی را باید در ریشه انتخاب همسرمان جست‌وجو کنیم.

● گاهی اوقات دیده شده که در زندگی مشترک هم زن و هم شوهر افرادی لجباز هستند که زندگی‌شان به چالش کشیده شده است، شما به عنوان یک مشاور چاره کار را چه می‌دانید؟

این دو نفر اگر به تنهایی می‌خواستند مشکل‌شان را حل کنند که در این قضیه غرق نمی‌شدند پس به یک شخص ثالث نیاز دارند. منظور از شخص ثالث، بزرگ خانواده یا دوست یا مادر، پدر و ... نیست، بلکه منظور مشاور است، در واقع باید کار را به کاردان بسپارند. زمانی‌که از مشاور کمک گیرند، ما به آنها گوشزد می‌کنیم که همه خصوصیات خوب و بد خودشان را بروز دهند و از آنها می‌خواهیم که زندگی را از نو آغاز کنند. بهترین راه‌حلی که من در این زمینه داشتم و توانستم به مراجعه‌کنندگانم کمک کنم، این بود که به هر کدام از آنها یک فاصله زمانی مثلا بین ۱۰ تا ۱۵ روز می‌دهیم تا جدا از هم زندگی کنند، حتی هیچ‌گونه تماس تلفنی نداشته باشند که خود زوج متوجه شدند که به رابطه نیاز دارند نه عادت. طبق آمارهایی که در این زمینه داشتم این راه‌حل باعث شده که افراد دوباره بدون لجبازی به زندگی خود برگردند.

اگر در رابطه زناشویی فقط یکی از دو طرف لجباز بود، فرد در برابر همسر لجباز خود باید چه رفتاری داشته باشد تا کمترین لطمه به زندگیشان وارد شود؟

همسر فرد لجباز در آغاز باید تمام نقاط ضعفی را که طرفش از آن رنج می‌برد به صورت موقتی نادیده بگیرد و به آن سرکوفت نزند و بعد برای ادامه زندگی در آرامش از مشاور کمک گیرد، من نمی‌توانم برای همه افراد یک نسخه واحد بپیچم. اگر بگویم در مقابل همسر لجبازت سکوت کن شاید فرد لجباز عصبانی شود اگر بگویم با او صحبت کن دوباره شاید فرد لجباز عکس‌العمل بدی نشان دهد.

● از طریق گفت‌وگو بین زوجین چطور؟ آیا لجبازی حل می‌شود؟

نه، ما از گفت‌وگو به عنوان راه حل استفاده نمی‌کنیم. در واقع مشاوره‌ای که به طرف می‌دهم، نوعی تئاتر درمانی است. اینکه زن و شوهر جای خود را عوض کنند و طرف لجباز را روی صندلی داغ می‌نشانیم و از او می‌خواهیم خود را جای طرف مقابلش بگذارد.

● این خصوصیت لجبازی در چه مورد خاصی در زندگی مشترک خطرناک است و باعث آسیب‌رساندن به زندگی می‌شود؟

در مورد رقیب و مسایل مربوط به تعصب و غیرت. گاهی شده که زن و شوهر برای اینکه مورد توجه طرف‌شان قرار گیرند از شخص ثالث فرضی استفاده کردند که این عامل باعث شده که زندگی‌شان به بن‌بست کشیده شود. البته سایر مسایل دیگر مربوط به لجبازی در مورد خانواده‌های دو طرف یا مسایل اجتماعی، اقتصادی هم وجود دارد اما باعث جدایی و قطع نمی‌شود، بلکه فاصله بین زن و شوهر را زیاد می‌کند.

● طبق مراجعه‌هایی که داشتید بیشتر زنان لجباز بودند یا مردان؟

زنان، متاسفانه هم حسادت و هم لجبازی در زنان بیشتر دیده می‌شود.

● درمان این نوع خصوصیت اخلاقی، آیا با یک جلسه مشاوره درمانی قابل حل است یا نیاز به روانکاوی طولانی مدت دارد؟

بستگی به خصوصیات شخص دارد. اگر درصد یادگیری و ذوق و شوقی که برای حل این خصوصیت بد دارد، بالا باشد بسیار در درمانش کمک می‌کند و با یک جلسه مشاوره قابل حل است وگرنه به صورت طولانی مدت باید به جلسات روانکاوی بیاید.

● گاهی فرد بدون آنکه بخواهد با همسرش لجبازی کند، وارد نوعی بازی لجبازی یا اصطلاحا کل‌کل می‌شود اما این مورد در نهایت منجر به لجبازی می‌شود، چه مرزی باید بین این دو حایل شد؟

من بر این باورم ارتباط بین زن و شوهر حتی اگر سال‌ها دوام داشته باشد، لایق بی‌احترامی نیست. بهترین حالت برای لذت بخشیدن به زندگی مشترک، محبت، احترام و اعتماد است، اگر این موارد در کنار هم باشد جایی برای کل‌کل کردن و شوخی‌های نابه‌جا باقی نمی‌ماند.

● لجبازی در زندگی مشترک تا چه حد به فرزندان آسیب‌ می‌رساند؟

صددرصد به زندگی آینده آنها لطمه می‌زند. کودک دارای یک لوح سفید و ضمیر پاک است و همچنان در حال آموزش از محیط اطراف خود به خصوص خانواده است و سعی می‌کند چه غلط و چه درست الگوهای آنها را سرلوحه زندگی اش قرار دهد. پدر و مادر برای فرزند نقش آینه را دارند و باید تا حد امکان از لجبازی خود بکاهند. طبق روانکاوی‌هایی که در مراجعه‌کنندگانم داشته‌ام، بسیاری از افراد لجباز، پدر و مادری لجباز داشته‌اند.

فرزانه نیکروح متین