ترکمنستان می خواهد آمریکا را به خزر شرقی بیاورد

طی یک سال اخیر نمایندگان ایالات متحده از این کشور دیدارهای زیادی کرده اند واشنگتن مایل است عشق آباد را متقاعد کند که خط لوله زیردریایی خزر را بسازد که این کار سودمند و تحقق پذیر اعلام می شود

طی یک سال اخیر نمایندگان ایالات متحده از این کشور دیدارهای زیادی کرده‌اند. واشنگتن مایل است عشق‌آباد را متقاعد کند که خط لوله زیردریایی خزر را بسازد که این کار سودمند و تحقق‌پذیر اعلام می‌شود.

در سال ۲۰۰۷ ترکمنستان از انزوا خارج شده و اکنون سیاست چند محوری را دنبال می‌کند. در سال جاری رئیس جمهور ترکمنستان به عربستان سعودی، روسیه، قزاقستان، ایران، چین و آمریکا سفر کرده و از بعضی از این کشورها چند بار بازدید کرده است.

قربان‌قلی بردی‌محمدوف به همه کشورهای آسیای مرکزی غیر از ازبکستان سفر داشته است (البته اسلام کریموف رئیس جمهور ازبکستان خود از عشق‌آباد بازدید کرده است) و حتی در ماه اوت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در بیشکک به عنوان مهمان حضور داشت.

و بالاخره باید به دیدارهای ششم و هفتم نوامبر وی از بروکسل، پایتخت اتحادیه اروپا اشاره کرد که نشانه جدید فعالیت گسترده خارجی جانشین صفرمراد نیازوف است. ترکمن‌باشی در پایان حکومت خود فقط سالی یکی دو بار به خارج می‌رفت در حالی که وزیر امور خارجه او از ترکمنستان خارج نمی‌شد.

ولی دورنمای سیاست چند محوری رهبر جدید ترکمنستان مانند سابق روشن نیست. در حال حاضر مسکو، پکن، واشنگتن و بروکسل برنامه‌های خاصی در زمینه روابط با عشق‌آباد دارند. همه به منابع انرژی این کشور علاقه‌مندند.

اول از همه روسیه به موفقیت رسید. این کشور در ماه می سال ۲۰۰۷ با ترکمنستان موافقتنامه مقدماتی درباره ساخت خط لوله انتقال گاز ساحلی خزر را امضا کرد که قزاقستان نیز در این توافقات شرکت می کند. البته تا اول سپتامبر که تاریخ از قبل تعیین شده هماهنگی همه پارامترهای فنی بود، این کار انجام نگرفته و مذاکرات همچنان ادامه دارد.

ولی در ماه جولای قربان‌قلی بردی‌محمدوف در جریان سفر به پکن موافقتنامه درباره ساخت خط لوله انتقال گاز از ترکمنستان به چین را تجدید کرد. در حال حاضر تدارکات برای آغاز عملیات ساختمانی در جریان است.

طی یک سال اخیر نمایندگان ایالات متحده از این کشور دیدارهای زیادی کرده‌اند. واشنگتن مایل است عشق‌آباد را متقاعد کند که خط لوله زیردریایی خزر را بسازد که این کار سودمند و تحقق‌پذیر اعلام می‌شود. بسیاری از ناظران معتقدند که در گفتگوی ترکمنی-آمریکایی همچنین مسأله حضور نظامی آمریکا در خزر مطرح می‌شود.

اتحادیه اروپا به نوبه خود ترکمنستان را به عنوان منبع گاز برای خط لوله "نابوکو" تلقی می‌کند که این پروژه با پروژه خط لوله زیردریایی خزر ارتباط ناگسستنی دارد.

همه می خواهند با ترکمنستان دوستی کنند و قراردادهای حاوی تعهدات مشخص را منعقد کنند. روسیه ساده‌ترین راه فنی را پیشنهاد می‌کند که در دوران شوروی برنامه‌ریزی شده بود. ساخت خط لوله به چین می تواند با بعضی مشکلات سیاسی روبرو شود ولی امکان‌پذیر است. پیشنهادهای روسیه و چین می توانند در شرایط معینی هماهنگ شوند.

ولی پروژه زیردریایی خزر که توسط ایالات متحده و اتحادیه اروپا پیشنهاد می‌شود، نمی تواند به سرعت پروژه‌های روسی و چینی اجرا شود چرا که ابهامات سیاسی، فنی و اقتصادی در این زمینه فراوان است. ولی اندیشه دسترسی به مصرف کنندگان اروپایی از مسیر غیر روسی برای ترکمنستان جذابیت زیادی دارد.

روسیه، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و چین ضمن پیشبرد پروژه‌های خود بر این عقیده هستند که همه این پروژه‌ها اجرا نخواهند شد چرا که آنها با هم رقابت می‌کنند. وجود پیشنهادهای مختلف به عنوان پدیده‌ای موقت برای مرحله انتخاب یکی از آنها در نظر گرفته می‌شود.

عشق‌آباد احتمالاً از" آستانه" الگو می‌گیرد. ولی قزاقستان که با شرکای مختلف روابط برقرار می‌کند و بین روسیه، چین و آمریکا و منافع و شبهات آنها تعادل حفظ می‌کند، رفتار شفافی از خود نشان نمی‌دهد. بالاخره قزاقستان عضو سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، جامعه اقتصادی اورآسیایی و سازمان همکاری شانگهای است.

ولی به نظر می‌آید که ترکمنستان از سیاست چند محوری برداشت ابتدایی دارد: در مجموع، با همه سر و کار دارد ولی در هر مورد مشخص با کسی معامله می‌کند که به نفع خود می داند. این یک نوع حسابگری است.

تصادفی نیست که قربان‌قلی بردی‌محمدوف در فرصت‌های مختلف اظهار نظر کرده است که مسایل اقتصادی را نباید سیاسی کرد. ولی این امر نشان می‌دهد که رئیس جمهور اهمیت مسایل ژئوپلتیکی را دست کم می‌گیرد.

در رفتار ترکمنستان سیاست چند محوری عامل ابهام است. ولی دیر یا زود رئیس جمهور ترکمنستان باید گام‌های واقعی بر دارد تا کارهای او باعث سئوال و سوءتفاهم نشوند.