موج دوم آنفلوآنزای خوکی در راه است

بررسی آخرین وضعیت آنفلوآنزای نوع A در گفتگو با دکتر محمدمهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت

حالا دیگر این آنفلوآنزای نوع A (خوکی) جای خود را بیش از پیش در میان مردم کشور ما باز کرده است. همه کم و بیش اطلاعاتی در مورد این بیماری دارند و دیگر کمتر کسی را می‌توان یافت که از آن بترسد. در هفته‌های اخیر با توجه به نزدیک شدن به روزهای بازگشایی مدارس، اخبار منتشر شده درباره تولید واکسن در جهان و ورود موج دوم بیماری به برخی کشورها، توجه مخاطبان بیش از پیش معطوف به این چند حوزه بوده است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم آخرین وضعیت آنفلوآنزای نوع A و تصمیمات نهایی مسوولان در این حوزه‌ها را از زبان دکتر محمدمهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت جویا شویم...

▪ آقای دکتر! با توجه به اخبار ضد و نقیض فراوان درباره تولید واکسن آنفلوآنزای خوکی، آیا در نهایت امسال به این واکسن دست خواهیم یافت یا نه؟

ـ امسال احتمال اینکه کشورها به واکسن دست پیدا کنند بسیار بعید است. فقط شاید بخشی از مردم در کشورهایی که کمپانی‌های اصلی تولیدکننده واکسن متعلق به‌ آنهاست بتوانند امسال این واکسن را دریافت کنند. ضمن اینکه واکسن هنوز تایید نهایی سازمان بهداشت جهانی را نگرفته است. یعنی همین کشورهایی هم که در حال استفاده از این واکسن‌ها هستند، این کار را بدون تایید و مجوز سازمان بهداشت جهانی انجام می‌دهند. در واقع دو ماه پس از این واکسیناسیون‌ها سازمان جهانی بهداشت ایمن بودن و تاثیر آنها را بررسی و تایید خواهد کرد. آنچه که تاکنون در مورد واکسن‌‌های تولید شده به دست آمده این است که اثربخشی آن در مورد افراد بالای ۶۵ سال کمتر از حدی است که انتظار می‌رفت ولی در مورد افراد ۱۸ تا ۶۴ سال اثربخشی خوبی داشته است. هنوز قضاوت در مورد واکسن‌ها زود است.

▪ برخی اخبار تولید واکسن آنفلوآنزای نوع A در چین و تایید آن را گزارش کرده بودند. آیا این خبر درست است؟

ـ نه؛ این واکسن هنوز در هیچ جای دنیا تاییدیه سازمان بهداشت جهانی را ندارد. مطلبی که در مورد ساخت واکسن در چین بوده این است که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که از ساخت این واکسن استقبال می‌کنیم ولی در نهایت واکسن باید امتحان خود را پس دهد. یعنی روی عده‌ای به صورت آزمایشی مصرف شود تا بی‌خطر بودن و اثربخشی آن تایید شود. به‌طور مثال در حال حاضر در‌ آمریکا، واکسن تولید شده روی ۹ هزار نفر تست می‌شود تا نتایج در مورد دو فاکتور بی‌خطر بودن و اثربخشی تایید شود. بر اساس اطلاعات ما،‌ هنوز هیچ واکسنی تاییدیه دریافت نکرده است.

▪ یکی دیگر از موضوعاتی که در هفته‌های اخیر مورد توجه بوده، ایمنی‌زایی علیه بیماری است. آیا ابتلای به بیماری در یک فرد در برابر ابتلای مجدد ایجاد ایمنی خواهد کرد؟

ـ مقاومت قطعی و کاملی در مورد این بیماری وجود ندارد. امکان دارد ژنوم ویروس بیماری تغییر کند و به این ترتیب امکان ابتلای مجدد به آن نیز وجود خواهد داشت.

▪ وضعیت مهدکودک‌ها و دستورالعمل مربوط به آنها در چه مرحله‌ای است؟

ـ یک دستورالعمل مشترک با همکاری وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی نوشته شده است. مواردی که مدنظر وزارت بهداشت بوده در آن آمده است و به محض تایید این دستورالعمل به وسیله سازمان بهزیستی به مرحله اجرا درخواهد آمد.

▪ چه محورهایی در این دستورالعمل مورد تاکید قرار گرفته است؟

ـ یکی از موارد، آموزش مسوولان مهدکودک‌ها بوده است. دوم آماده‌سازی مهدکودک‌ها از نظر امکانات مناسب برای پیشگیری از بیماری، مورد تاکید قرار گرفته است. سوم آموزش و اطلاع‌رسانی به والدین در این دستورالعمل گنجانده شده است. چهارم، فضاسازی مناسب در این مکان‌ها در دستور کار بوده است که در صورت برخورد با موارد بیماری، کودک مبتلا را به آن محل انتقال دهند تا توسط والدین به منزل انتقال پیدا کند.

▪ یعنی بحث تعطیلی مهدکودک‌ها در این دستورالعمل‌ در نظر گرفته نشده است؟

ـ در حال حاضر این بحث مورد ملاحظه ما نیست، مگر شرایط ویژه‌ای به وجود بیاید. تاکید ما در حال حاضر بر این است که از ورود کودک بیمار به مهد حداقل تا یک هفته جلوگیری به عمل آید.

▪ آیا تدبیری برای مرخصی‌های ویژه برای مادرانی که کودک مبتلا به آنفلوآنزای خوکی دارند در نظر گرفته شده است؟

ـ فعلا زود است که بخواهیم در این مورد اعمال نظر کنیم. در حال حاضر سعی ما بر این است که برنامه‌ای اتخاذ کنیم به فعالیت‌های حرفه‌ای چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی آسیب نبیند.

▪ در مورد مدارس آخرین اقدامات چه بوده است؟

ـدر مورد مدارس دستورالعمل مشترکی با آموزش و پرورش تهیه کردیم که این دستورالعمل به سراسر کشور ابلاغ شده است. در این دستورالعمل ۵ گروه مورد توجه قرار گرفته‌اند،

۱) اول: مدیریت مدرسه، برای آموزش و اطلاع‌رسانی والدین و دانش‌آموزان و همچنین برای فضاسازی مناسب در داخل مدرسه و تامین امکانات مناسب برای پیشگیری.

۲) دوم: معلمان؛ معلمان باید بدانند چگونه از خود مراقبت کنند و چه آموزش‌هایی به دانش‌آموزان بدهند وچه طور با بررسی علایم ساده، به بروز بیماری در فرد شک کنند و او را به فضایی غیر از فضای کلاس (که در نظر گرفتن آن هم در دستورالعمل آمده) برای انتقال توسط والدین به منزل هدایت کنند.

۳) سوم: مراقبان بهداشت هستند که نقش مهمی در این امر در مدارس دارند.چهارم: والدین هستند و پنجم خود دانش‌آموزان هستند که به آنها آموزش داده می‌شود که با رعایت یک سری اصول ساده از انتقال بیماری جلوگیری ‌کنند و علایم ساده این بیماری را بشناسد.

▪ با توجه به اینکه این بیماری از ۲۴ ساعت پیش از بروز علایم، از فرد مبتلا قابل انتقال است، فکر می‌کنید این غربالگری بعد از بروز علایم، مؤثر است؟

ـ این کار تاثیر فراوانی در جلوگیری از انتشار بیماری دارد. همان چند ساعت که علایم بیماری ظاهر می‌شود، اوج بیماری‌زایی است. قدرت انتقال بیماری در فردی که علایم بیماری را بروز داده نسبت به کسی که به این مرحله نرسیده ۴ تا ۵ برابر بیشتر است.

▪ آیا در مورد تعطیلی مدارس هم تدبیری اندیشیده شده است؟

ـ در حال حاضر برای تعطیلی مدارس برنامه خاصی وجود ندارد مگر اینکه شرایط ویژه‌ای به وجود بیاید.

▪ چه توصیه‌هایی در مورد پیشگیری از انتقال بیماری‌ در دانش‌آموزان دارید؟

ـ موارد بهداشتی و مراقبتی همان تاکیدهای گذشته بر رعایت بهداشت فردی است. شست ‌و شوی مکرر دست‌ها با آب و صابون، همراه داشتن دستمال و لیوان، دفع دستما‌ل‌های آلوده در ظرف‌های زباله دردار و رعایت فاصله ایمن با فرد مبتلا (۱ تا ۲ متر)، از جمله نکاتی است که باید در مورد جلوگیری از انتقال بیماری رعایت شود.

▪ در چند هفته اخیر صحبت‌های فراوانی در مورد شروع موج دوم بیماری آنفلوآنزای خوکی در رسانه‌ها مطرح است. ماهیت این موج دوم چیست و از چه زمانی شروع می‌شود؟

ـ پس از پایان موج اول بیماری معمولا یک فاصله زمانی در گسترش بیماری ایجاد می‌شود که در این فاصله ۱ تا ۲ ماهه ممکن است موارد بیماری کاهش پیدا کند و پس از آن دوباره بیماری شروع به گسترش می‌کند.شدت بیماری ممکن است در موج دوم بیماری، فرقی با موج اول نداشته باشد و یا ممکن است شدیدتر از موج اول باشد اما پیش‌بینی آن در حال حاضر سخت است. انتظار داریم که در موج دوم آنفلوآنزای نوع A شدیدتر باشد ولی این یک امر قطعی نیست.

▪ با توجه به اینکه موج دوم بیماری در برخی از کشورها آغاز شده، آیا برنامه خاصی برای مواجهه با آن صورت گرفته است یا خیر؟

ـ برنامه‌های اتخاد شده برای موج دوم آنفلوآنزای نوع A تفاوت خاصی با برنامه‌های کنترل موج اول این بیماری ندارد. موج دوم بیماری تنها در کشورهای کمی شروع شده و انتظار می‌رود طی هفته‌های آینده گسترش پیدا کند. در این مرحله اگر شرایط بیماری تغییر بکند و بیماری شدیدتر شود، باید تصمیمات جدیدی در مورد آن اتخاذ شود.

پیمان صفردوست