پنجره ای رو به توسعه

نگاهی کوتاه به دیدگاه های گروه همکاران سیستم

گذار اقتصاد جهانی از اقتصاد سخت افزار به اقتصاد نرم افزار و توفیق کشورهای صنعتی در افزایش چشمگیر صادرات نرم افزار، مورد توجه بسیاری از کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است. اگرچه در کشور ما هم به صادرات این صنایع توجه شده اما تا رسیدن به وضع مطلوب راهی طولانی در پیش داریم. بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته در برنامه چهارم توسعه باید به رقم یک میلیارد دلار صادرات نرم افزار برسیم. برای رسیدن به این مطلوب ابتدا باید نیروی انسانی مناسب و مدیریت کارآمد و سپس سرمایه گذاری لازم را در اختیار داشت تا بخش های مختلف اقتصادی در این راستا برنامه ریزی و حرکت کنند.

البته در این میان باید نکته ای را مدنظر داشت و آن این است که تولید و توسعه نرم افزار مبتنی بر فکر، دانش و خلاقیت بوده و رویکرد برنامه چهارم نیز توسعه مبتنی بر دانایی است. از طرفی ماهیت صنعت نرم افزار برخلاف سایر صنایع، بیشتر تحقیقاتی است. در صنایع سخت افزاری پس از تحقیق و توسعه مرحله تولید و سپس مرحله بازاریابی و فروش وجود دارد، در حالی که در صنعت نرم افزار مرحله ای به نام تولید به شکل صنایع سخت افزاری وجود ندارد. تنها نیم درصد واحدهای صنعتی و شرکت ها از وضعیت مناسب در تحقیق و توسعه برخوردارند و این موضوع در آینده تهدید بزرگی برای بخش صنعت کشور محسوب می شود و حتی ممکن است تولیدکنندگان داخلی را به انزوا بکشاند. دیگر این که صنایع امروزه بدون تحقیق و توسعه نمی توانند ادامه حیات دهند، بنابراین یکی از عوامل پویایی و رقابتی شدن و ادامه حیات صنایع به خصوص صنعت نرم افزار، تحقیق و توسعه است.

● تحقیق و توسعه، ابزار توسعه

پذیرفتن این نکته که نرم افزار، صنعتی دانش محور و دارای اهمیتی استراتژیک است به مدیران شرکت های نرم افزاری کمک می کند که با استفاده از تیم های تحقیق و توسعه در درون شرکت، راه حل های توسعه ای شرکت را شناخته و در راستای برطرف کردن چالش های تولید گام بردارند. شاید بر همین اساس است که کارشناسان علاوه بر این که صنعت نرم افزار را «صنعتی سبز» می دانند، تحقیق و توسعه را نیز به مثابه «خون جاری در رگ های یک شرکت نرم افزاری» معرفی می کنند. این موضوعی است که مدیران شرکت همکاران سیستم، یکی از شرکت های فعال در عرصه تولید نرم افزار به آن پرداخته و بر این باور است که تحقیق و توسعه ارتباط نزدیکی با بلوغ سازمانی دارد؛ زیرا زمانی یک سازمان می تواند به سطحی از بلوغ برسد که بخش تحقیق و توسعه آن نیز در سطحی از کارآمدی و بلوغ رسیده باشد.

به گفته مدیران این شرکت فعال در صنعت نرم افزار، باید متوجه این مساله باشیم که تحقیق و توسعه به معنی داشتن آزمایشگاه نیست؛ به عبارتی در صورتی که واحدهای تحقیق و توسعه به آزمایشگاه ها محدود شود، به گونه فزاینده ای تحت فشار صنعت قرار می گیرد، درحالی که تحقیق و توسعه در کنار صنعت است نه زیر مجموعه ای از صنعت. در عین حال تحقیق و توسعه در هر صنعتی دارای درجه ای از اهمیت است که بر اساس آن بین ۵ تا ۲۰ درصد از کل درآمد شرکت ها را به خود اختصاص می دهد، ولی در مورد شرکت های نرم افزاری این مقدار بین ۱۱ تا ۲۱ درصد تغییر می کند.

البته به گفته آگاهان صنعت نرم افزار، نکته کلیدی اینجاست که مدیریت باید با بودجه ای محدودتر خروجی های واحد تحقیق و توسعه را در سطح قابل قبولی حفظ کند. اگرچه حتی کمترین بهبود در مدیریت ارزش تحقیق و توسعه بازدهی قابل توجهی را در برخواهد داشت. برای نمونه اگر یک شرکت فرضی را در نظر داشته باشیم که یک میلیارد دلار درآمد دارد، تنها یک درصد بهبود در مخارج بعد از مالیات می تواند به ۱۲۴ میلیون دلار افزایش ارزش برای سهامداران منجر شود. در تحقیق و توسعه، ابتدا کار از یک ایده شروع می شود و در فرآیند بعدی مورد ارزیابی قرار می گیرد، سپس بومی سازی شده و متناسب با کاربردی که دارد به توسعه می رسد. این ها بخشی از باورهای مدیران شرکت همکاران سیستم درباره تحقیق و توسعه درون سازمانی است.

● راه دشوار شرکت های نرم افزاری

باور کارشناسان بر این است که صنعت نرم افزار تحت فشار روندهای اقتصادی، بازار و فناوری است و باید خود را با چرخه های کوتاه عمر نرم افزار، مدل های متن باز و ساختار قیمت گذاری مبتنی بر فروش خدمات درعوض فروش سود آورتر، تطبیق دهد؛ از همین رو گروه همکاران سیستم بر این عقیده است که تحقیق و توسعه ارتباطات تنگا تنگی با جریان کار ( بازرگانی، مدیریت و...) دارد. بنابراین مدیران تحقیق و توسعه باید ساختارها و فرآیند های خود را بهبود دهند تا کارایی بیشتری ایجاد کرده و درعین حال نقشه راه فناوری شرکت را به ثمر رسانند.

موضوع دیگر این که به منظور ترغیب نوآوری و رقابتی عمل کردن، مدیران ارشد شرکت های نرم افزاری باید نقش حیاتی تحقیق و توسعه را در سازمان خویش دریابند. پیشتر نظاری یکی از روسای هیات مدیره همکاران سیستم معتقد است که مدیران باید با واحد تحقیق و توسعه همگام شوند تا این واحد بتواند به نحوی شفاف جوابگوی طرح ها باشد؛ از همین رو شرکت ها نیز باید واحدهای تحقیق و توسعه و یا آنچه را که به اختصار R&D نامیده می شود، از طریق افزایش آگاهی، بهبود فرآیند های کسب و کار و بهینه سازی روش حسابداری و مالیاتی به سمت مدیریت ارزش سوق دهند. البته این مسیر دشواری هایی نیز دارد. به باور اعضای هیات مدیره همکاران سیستم زمانی که کار شروع شده و در حال رشد است، به صورت همزمان مسیری متفاوت و موازی پیش پای شرکت باز می شود که شرکت باید آن را طی کند. در عین حال به گفته نظاری یکی دیگر از دشواری ها این است که چگونه بازگشت سرمایه داشته باشیم و روند تخصیص سود به سرمایه گذاری مجدد صورت پذیرد؛ چالشی که اغلب شرکت های نرم افزاری با آن دست به گریبان هستند. بر همین اساس ارائه راهکار انباشت سود که به بازگشت سرمایه منجر می شود اقدامی است که این فعال صنعت نرم افزار از آن در شرکت خود بهره برده و توانسته با این روش حداقل ۷۰درصد سود سالانه را به تحقیق و توسعه اختصاص دهد. البته در نظر داشتن این موضوع حائزاهمیت است که هزینه تحقیق و توسعه و پیشرفت فناوری باعث کاهش هزینه ها، افزایش بهره وری و رشد صادرات می شود. هزینه تحقیق و توسعه و نوآوری به بنگاه های اقتصادی این اجازه را می دهد که توان تولیدی خود را ارتقا بخشند. این امر منجر به رشد ظرفیت، کاهش هزینه، افزایش کیفیت و افزایش سرعت در تحویل کالا می شود.

● راهکارهای گذار از بحران ها

هدایت سازمان با توجه به تغییرات کلان صنعت می تواند چالشی بسیار سنگین و پرخطر باشد. همچنین بروز برخی پدیدهای بحران زا که در نهایت منتهی به شکل گیری بحران های اقتصادی می شود در رشد و بقای شرکت ها بسیار موثر است. از همین رو شهریار رحیمی مدیرعامل همکاران سیستم معتقد است شرکت ها می توانند از طریق افزایش آگاهی، بهبود فرآیند های کاری و ایجاد استراتژی های مناسب مالیاتی و حسابداری، ارزشی پایدار در حوزه عملیات تحقیق و توسعه ایجاد کرده و درآمد خویش را افزایش دهند؛ نکته ای که نظاری نیز به آن اشاره کرده و می افزاید: «یک بازگشت به عقب به ما می گوید که در هر بحران تعداد زیادی از شرکت ها از بین می روند و عده کمی با قدرت از بحران جان سالم به در می برند.

آموزش، نیروی انسانی و تحقیق برگ برنده ای است که می تواند به عبور شما از بحران کمک کند.» راه حل این مدیران فعال صنعت نرم افزار عرضه راهکار «هوشمندی تجاری» ( BI ) برای توسعه بیشتر و همچنین مقابله با بحران های داخلی و جهانی است، البته آنها پیش بینی هایی نیز در مورد سال آینده دارند. به گفته آنان ۶ ماه اول سال آینده، روزهای دشواری برای مردم خواهد بود و قدرت خرید مردم کم شده و آن ها وادار به نوعی «مدیریت هزینه» خواهند شد. به همین خاطر مدیریت ارزش تحقیق و توسعه کمک قابل توجهی به رشد و توسعه شرکت ها و در نهایت مقابله با بحران می کند. همسوسازی استراتژی های درون سازمانی، ایجاد ساختار حاکمیتی، بهینه سازی فرآیند، نیروی انسانی و فناوری و تقویت استراتژی های مالی و حسابداری پنج محوری هستند که مدیران همکاران سیستم از آنها به عنوان تکیه گاه های مدیریت ارزش تحقیق و توسعه یاد می کنند.

برهمین اساس شرکت همکاران سیستم به عنوان شرکتی پیش رو در زمینه طراحی و ساخت نرم افزار در کشور تاکنون توانسته با ارائه خدماتی در زمینه هایی چون سیستم های مالی، مدیریت زنجیره تامین، اتوماسیون اداری و سیستمهای تولید، بیش از ۴هزار مشتری را تحت پوشش قرار دهد. درعین حال تولید نرم افزارهایی چون e-Business ، برنامه ریزی منابع سازمان (ERP)، راهکارهای مبتنی بر Web و e-Business و ارائه راهکارهای مبتنی بر Web و e-Business از جمله خدمات این شرکت بوده که باعث شده که برای حرکت در جهت فناوری های نوین، حدود ۵درصد از درآمد اکثر شرکت ها و ۲۰درصد شرکت های تولید کننده غیرهادی صرف تحقیق و توسعه شود. همچنین ارائه پروژه های تحقیقاتی شامل ارائه راهکارهای پیشرفته بر اساس فناوری جاوا و اوراکل، عرضه راهکارهای هوشمند تجاری BI برای توسعه بیشتر موفقیت مدیران، تحقیق در زمینه زیرساخت های فنی مورد نیاز سیستم فراگیر CRM برای ارتباط با مشتریان شرکت ها و... همه از مواردی بوده که در راستای کاهش هزینه ها و سیستم های تصمیم سازی است.

نویسنده: حامد شفیعی