پاسخ به پرسش های مادران شاغل درباره شیردهی به نوزاد

گفتگو با دکتر آزیتا صفارزاده متخصص زنان و زایمان

تاکنون تحقیقات بسیاری در زمینه فواید شیر مادر دادن به نوزادان انجام شده و مطالب زیادی در این رابطه نوشته شده است اما هنوز هم بسیارند خانم‌هایی که به دلیل مشکلاتی که دارند از دادن شیر خود به فرزندشان امتناع می‌کنند یا تنها چند ماه به فرزندشان شیر خود را می‌دهند و بعد رومی‌آورند به دادن شیر خشک و غذاهای کمکی به کودک! از جمله مادرانی که در این زمینه با مشکلاتی رو به رو هستند، خانم‌های شاغل هستند.

مرخصی زایمان ۶ ماه است و اکثر این خانم‌ها پس از گذشت این مدت دادن شیر خود به فرزندشان را قطع می‌کنند و باور دارند که شیردهی طی این ۶ ماه کفایت می‌کند، غافل از اینکه در دو سال نخست زندگی کودکان، شیر مادر می‌تواند بهترین غذا باشد. در همین زمینه با خانم دکتر صفارزاده گفتگویی انجام دادیم و از توصیه‌های مفیدایشان استفاده کردیم...

▪ خانم دکتر، مرخصی زایمان ۶ ماه است.‌ آیا شیردهی در همین ۶ ماه کفایت می‌کند؟

ـ شیردهی تا ۶ ماه بسیار واجب است. در شیر مادر اسیدهای آمینه، پروتئین، قند و چربی‌هایی وجود دارد که از طریق روده جذب شده و به رشد مغزی کودکان کمک می‌کند. تحقیقات بسیاری در این رابطه انجام شده و به اثبات رسیده است که کودکانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند باهوش‌تر از کودکانی هستند که شیر خشک خورده‌اند.

در ضمن احتمال ابتلا به بسیاری ناراحتی‌ها از جمله عفونت‌های روده‌ای در این کودکان کمتر است. به تمامی مادران توصیه می‌شود باوجود هر نوع مشکلی حداقل تا ۶ ماه شیرخود را به نوزاد بدهند اما بهتر است این کار را تا ۲ سالگی ادامه دهند زیرا حتی در کنار غذاهای کمکی مثل میوه‌ها و نشاسته‌ها کودک به مکمل غذایی که همان شیر است، نیاز دارد.

▪ چه توصیه‌ای به خانم‌های شاغلی دارید که پس از ۶ ماه مرخصی ساعات کمتری کنار فرزندشان هستند؟

ـ صبح‌ها قبل از رفتن به محل کار ابتدا کودک‌شان را سیر شیر بدهند، به ویژه توصیه می‌کنم پستان را خوب از شیر تخلیه کنند زیرا شیر آخر بهتر از شیر اول بوده و مملو از چربی است که کمک می‌کند نوزاد برای مدت طولانی‌تری سیر بماند. در ساعاتی که در خانه هستند، بهتر است هر ۲ ساعت به ۲ ساعت شیر خود را بدوشند و در یخچال نگهداری کنند تا در ساعاتی که در منزل نیستند یا فرزند خود را در مهد می‌گذارند، سرپرست کودک بتواند این شیر را گرم کرده و به کودک بدهد.

شیرمادر را می‌توان ۶ ماه در فریزر نگهداری کرد و از آنجا که مواد قندی این شیر حتی فریزشده آن بهتر از شیر خشک است، توصیه می‌کنیم از ۳ماه آخر خانم‌ها شیر خود را دوشیده و در فریزر نگه دارند و کم‌کم هر روز مقداری از‌ آن را اصطلاحا در بند ماری یعنی روی حرارت غیرمستقیم و نه در ماکروفر از حالت انجماد خارج کنند و به کودک بدهند تا بنوشد. حتی می‌توانند ساعاتی را که درمحل کار هستند، هر ۲ یا ۳ ساعت یک بار شیر خود را دوشیده در یخچال بگذارند و بعد با قرار دادن آن در یک ظرف یخ به منزل بیاورند و به کودک‌شان بدهند.

▪ اگر از شیر دوش استفاده می‌شود، به چه نکاتی باید توجه کرد؟

ـ شیر دوش دستی بهتر است و مادران می‌توانند برای عایق کردن سر آن از چند قطره آب استفاده کنند. شیر دوش را باید به نوک پستان چسباند. اکثر شیردوش‌ها در انتها شیشه شیر دارند. می‌توان بعد از اینکه شیر داخل شیشه ریخت آن را در یخچال بگذارند یا فریز کنند. فریز کردن شیر مادر هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و سبب از بین رفتن مواد مغذی آن نخواهد شد.جالب است بدانید در کشور فرانسه مناطقی مثل بانک اهدای خون ولی برای شیر وجود دارد که در آن مادران شیر خود را دوشیده و اهدا می‌کنند تا از مرگ کودکان نارسی که باید حتما از شیر مادر تغذیه کنند تا زنده بمانند، جلوگیری کنند.

▪ شیردهی برای خود مادر چه فوایدی دارد؟

ـ شیر دادن از همان لحظه تولد نوزاد سبب افزایش ترشح هورمون اکسی‌‌ توسین در خون و کم حجم شدن رحم می‌شود، درضمن افزایش این هورمون سبب کاهش خون‌ریزی پس از از زایمان و کاهش افسردگی و خستگی می‌شود، در ضمن تماس پوست به پوست مادر و کودک در لحظه پس از تولد و آغاز شیردهی می‌تواند مانع از بروز سرطان پستان شود.

دلیل این امر نیز رشد غدد شیری در حین بارداری است! شیردهی در کل سبب افزایش ترشح هورمون اکسی‌توسین و پرولاکتین در خون مادر شده که این دو هورمون خود از خشک شدن شیر جلوگیری می‌کنند، درضمن هر چه مادر بیشتر شیر می‌دهد و مرتب‌تر شیردهی را انجام می‌دهد، شیر بیشتری در پستان تولید می‌شود و نوشاندن این شیر به کودک سبب رشد کامل مغزی و جسمی او شده و او را در برابر بسیاری بیماری‌ها از جمله عفونت تنفسی محافظت می‌کند، در ضمن شیر راحت‌ترین و در دسترس‌ترین ماده غذایی است که مادر می‌تواند در هر شرایطی کاملا گرم و استریله در اختیار فرزندش بگذارد و هیچ موهبتی بالاتر از این نیست.

سمیه مقصودعلی