ناگفته های رفیق حریری

حریری یک سیاستمدار کارکشته بود و هیچ وقت عقل را فدای احساساتش نمی کرد و در مصاحبه ها به راحتی به دام نمی افتاد در حین مصاحبه به یاد دارم که از او پرسیدم «بازیگر اصلی تا چه زمانی به شما نیاز دارد » در جواب انگشت اشاره را جلوی دهان برد و تبسم کرد

فردای روزی که امیل لحود به ریاست جمهوری رسید (اکتبر۱۹۹۸) به خانه مجلل حریری رفتم. او مشغول تماشای تلویزیون و پیگیری اخبار مربوط به ریاست جمهوری جدید لبنان بود. حریری می دانست که تصمیم گیرنده اصلی این انتخابات سوریه است اما به نحوی می خواست که سوریه طرف های لبنانی را نیز در این انتخاب به حساب بیاورد. حریری یک سیاستمدار کارکشته بود و هیچ وقت عقل را فدای احساساتش نمی کرد و در مصاحبه ها به راحتی به دام نمی افتاد. در حین مصاحبه به یاد دارم که از او پرسیدم: «بازیگر اصلی تا چه زمانی به شما نیاز دارد؟» در جواب انگشت اشاره را جلوی دهان برد و تبسم کرد. وقتی پرسیدم: «آیا ممکن است آنها دو سال بیشتر به شما نیاز نداشته باشند؟» لب به سخن گشود و گفت: «مصلحت من در کناره گیری از سیاست و مصلحت کشورم در حضور من در عرصه سیاسی است و اکنون من از مصلحت خود صرف نظر کرده ام.» پس از اعتراضات بی وقفه نمایندگان مجلس و اقدام آنان در انتخاب نام نخست وزیر دولت تحت فشار به دولت وی افراد بی شماری از جمله عبدالحلیم خدام به او پیشنهاد کردند که استعفا کند و او هم چنین کرد. خدام همان زمان خطاب به حریری گفته بود: لحود مثل یک «بیوک» تازه از کارخانه درآمده است اما تو مثل «اوپل» ی هستی که هزاران کیلومتر در جاده سیاست راه پیموده است. چرا قطعات یدکی این ماشین را عوض نمی کنی تا سریع تر حرکت کند؟ حریری چند سال بعد به توصیه خدام عمل کرد و دوباره بر مسند قدرت نشست. در تابستان ۱۹۹۹ برای دیدار با حریری به ساردینیا رفتم و گفت وگوی ذیل حاصل آن دیدار است:

•زمانی که دارایی شما به صد میلیون دلار رسید، چند ساله بودید؟ آیا واقعا همان طوری که مجله «فوربس» نوشته است دارایی شما اکنون در حدود ۴ میلیارد دلار است؟

چه سئوالی! خب، من آن وقت جوانی سی و سه ساله بودم. در سال ۱۹۸۲ یا ۱۹۸۳ هم دیگر یک میلیاردر محسوب می شدم. در مورد رقم مجله فوربس هم اگر راستش را بخواهید اطلاع دقیقی از میزان واقعی دارایی هایم ندارم چون می دانید، سرمایه در گردش است و با محاسبه سهام در گردش و درآمد شرکت ها و... نمی توان آمار دقیقی ارائه داد. اکنون ۲۵هزار کارمند در شرکت های من مشغول به کارند. به هر صورت خدا را شکر.

•این واقعیت دارد که شما شخصا بر همه امور و دارایی هایتان نظارت دارید؟

بله، من بر همه کارهایم نظارت دارم و لحظه به لحظه به اینجا و آنجا سرک می کشم. البته کارهای تجاری من در عربستان را پسرم، «سعد» دنبال می کند. لازم می دانم، تاکید کنم به هیچ وجه علاقه ای به حاشیه سازی یا ورود به باشگاه ۵۰۰ ثروتمند جهان ندارم و به این حرف ها اهمیت نمی دهم. من به اندازه کافی دارم و از این بیشتر هم نمی خواهم به همین دلیل هم هست که در طول فعالیت سیاسی ام کسی نتوانست مرا متهم به اختلاس کند.

•شما با ملک فهد رابطه بسیار نزدیکی دارید؟ از ملک فهد بگویید.

بله، اما حافظ اسد را فراموش نکنید. در مورد ملک فهد باید بگویم که او را سیاستمداری باهوش و زیرک می دانم مثلا به یاد دارم که در خلال جنگ ایران و عراق سه هواپیمای جنگنده ایرانی وارد آسمان عربستان شدند که درگیری با هواپیماهای سعودی باعث سقوط دو فروند از آنها و آسیب جدی سومی شد. من مشغول صحبت با فهد بودم که به او خبر درگیری هوایی با هواپیماهای ایرانی را دادند. فهد چند دقیقه ای مکث کرد و سپس دستور داد که فقط تهاجم و سقوط یک فروند را اعلام کنند. علت را از او پرسیدم او گفت: «اگر حمله سه هواپیما علنی شود اینطور به نظر می رسد که انگار ایران به ما حمله کرده است. ما نمی خواهیم با ایرانی ها مشکل پیدا کنیم آنها هم همینطور. بنابراین فکر می کنم که ایرانی ها نیز این قضیه را مخفی خواهند کرد... نه ما و نه ایرانی ها راضی به نابودی طرف مقابل نیستیم زیرا هر دو به خوبی می دانیم که طرف مقابل ملتی ریشه دار و تاریخی است و در هنگام بروز مشکلات باید خویشتنداری نشان داد.» با وجود چنین دیدگاهی که من در فهد سراغ داشتم اما باز به خوبی می دانستم که سوریه در ایجاد روابط دوستانه میان ایران و عربستان نقش ویژه ای ایفا می کند. نمود عینی این مسئله پس از ماجرای حجاج ایرانی در مکه بود. به خوبی به یاد دارم که پس از آن واقعه ملک فهد بارها به سوریه سفر کرد. خاطره دیگر من از فهد برمی گردد به زمان اشغال کویت توسط صدام. من در آن زمان سفری به عربستان داشتم در ملاقات با فهد متوجه شدم که صدام پیامی برای او ارسال کرده است. صدام در آن پیام گفته بود که اگر فهد دعوت او را برای برگزاری جلسه ای در مرز دو کشور بپذیرد، حاضر به عقب نشینی از کویت است. فهد در پاسخ نوشته بود که: «چرا در نقطه مرزی؟ من حاضرم برای این جلسه به بغداد بیایم اما به شرطی که شما تعهد کتبی مبنی بر خروج از کویت را مشروط به حضور من در جلسه کنید و آن را قبل از جلسه برای من ارسال کنید تا پس از جلسه در اختیار رسانه های گروهی قرار گیرد.» دلیل اصلی تاخیر عربستان در اعلان جنگ با عراق همین مسئله بود چون فهد معتقد بود که صدام پس از واکنش جدی بین المللی دنبال راه گریزی خواهد گشت و عربستان باید این در را برای این کشور عربی باز بگذارد اما متاسفانه صدام این فرصت را هدر داد.

•اولین بار کی حافظ اسد را ملاقات کردید؟

اوایل سال ۱۹۸۳ بود. امیربندربن سلطان هم با من بود. ما برای گفت وگو بر سر آتش بس لبنان با اسد دیدار کردیم. فکر نکنم هیچ غیر سوری به اندازه من با اسد دیدار کرده باشد. طی ۱۷ سال من بیش از ۵۰ بار با وی دیدار کردم.

•این درست است که اولین بار «الیاس هراوی» شما را برای نخست وزیری به دمشق پیشنهاد کرد؟

بله درست است. حدود سال۱۹۹۲بود.

•قبل از آنکه به نخست وزیری برسید با اسد دیداری داشتید. در آن دیدار چه گذشت؟

ما بر سر هم پیمانی لبنان و سوریه به تفاهمی رسیدیم که هر کدام از منظری بدان می نگریستیم. حافظ اسد خواستار رابطه گرم دو کشور بود و در طول دوران نخست وزیری من، این مهم را با جدیت دنبال می کرد. فکر می کنم که رابطه دو کشور وارد مرحله جدیدی شد که در این میان الیاس هراوی و نبیه بری، نقش عمده ای داشتند. رئیس جمهور اسد جذابیت ویژه ای داشت و در عین آنکه از نخست وزیری من حمایت می کرد، در تعیین وزیران دخالت نمی کرد.

•آیا عربستان در اینکه شما نخست وزیر شوید به شکل مستقیم دخالت داشت؟

به هیچ وجه.

•این درست است که می گویند ملک فهد در درستی این انتخاب تردید داشته است؟

من در این مورد از ملک فهد پرسیدم. او به من گفت: «خداوند پشت و پناهت باشد. ما نیز حامی حفظ منافع لبنان خواهیم بود.»ملک فهد فقط به خاطر تهدیدهای امنیتی که به زعم او متوجه من بود، به شدت نگران بود.

•آیا تاکنون هدف سوءقصد قرار گرفته اید؟

خیر

•آیا گزارشی دال بر امکان سوء قصد به شما ارائه شده است؟ مسئولیت محافظت از شما بر عهده کیست؟

گزارش های تایید نشده ای وجود دارد که چندان قابل اهمیت نیستند. در حال حاضر نیروهای امنیت داخلی از من محافظت می کنند.

•شما از برخی گزارش های تایید نشده سخن گفتید مثلا ممکن است گروه های مافیایی داخل لبنان قصد جان شما را بکنند؟

ببینید از این صحبت ها زیاد می شود. رفتار من چندان تحت تاثیر این گزارش ها نیست. من به نوبه خودم مراقبم همینطور محافظانم. اما یادتان باشد که من انسان مومنی هستم و اینقدرها «جان عزیز» نیستم که فکرم را با هراس ترور، آشفته کنم.

---