ماه آبی چیست

در بین مللی که از تقویم میلادی استفاده می کنند اصطلاحی به نام «ماه آبی» وجود دارد که به قرص ماه کاملی گفته می شود که دومین قرص کامل در یک ماه تقویمی باشد

در بین مللی که از تقویم میلادی استفاده می کنند اصطلاحی به نام «ماه آبی» وجود دارد که به قرص ماه کاملی گفته می شود که دومین قرص کامل در یک ماه تقویمی باشد. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۴ در تاریخ های دوم و سی و یکم جولای، دو بار قرص کامل ماه رؤیت شد که به قرص دوم، ماه آبی می گویند.

بر اساس محاسبات نجومی تا سال ۲۰۰۷ دیگر ماه آبی در آسمان مشاهده نخواهد شد. اما در سال ۲۰۰۷ در نیمکره غربی در تاریخ سی و یکم مه و در نیمکره شرقی به تاریخ ۳۰ ژوئن ماه آبی دیده خواهد شد.اگر در یک سال تقویمی اولین قرص کامل ماه قبل از تاریخ ۱۲ ژانویه (در صورتی که سال کبیسه باشد ۱۳ژانویه) دیده شود، در آن سال ماه آبی خواهیم داشت. در این شرایط در یک سال ۱۳ قرص کامل ماه در آسمان رؤیت خواهد شد و حداقل در یکی از ماههای سال، دو قرص کامل ماه دیده خواهد شد. حتی ممکن است در یک سال، دو ماه آبی داشته باشیم، به عنوان مثال در سال ۱۹۹۹ دوبار در ماه های ژانویه و مارس پدیده ماه آبی به وجود آمد، در حالی که در ماه فوریه قرص کامل دیده نشد. با توجه به آن که پدیده های قمری مطابق تقویم هر ۱۹ سال تکرار می شوند و به اصطلاح دوره ۱۹ساله دارند، این پدیده نادر در سال ۲۰۱۸ نیز تکرار خواهد شد.

اولین قرص کامل ماه یا همان ماه بدر سال ،۲۰۰۴ در تاریخ ۷ ژانویه رؤیت شد. در نتیجه با توجه به آنچه گفته شد می توان فهمید که در این سال ماه آبی داشته ایم.اما امسال اولین ماه بدر در تاریخ ۲۵ ژانویه به وجود آمد که نتیجه آن نداشتن ماه آبی در این سال است. در چنین وضعیتی در هر ماه تقویمی تنها یک ماه بدر دیده خواهد شد و در کل سال تنها ۱۲ قرص کامل ماه داریم.همان طور که گفته شد تعاریف دیگری نیز برای ماه آبی وجود دارد. برخی معتقدند تعریف گفته شده تحریفی از تعریف اصلی و قدیمی ماه آبی است که مطابق این تعریف قدیمی در ۱۹ آگوست امسال ماه آبی داشته ایم.

تعریف قدیمی ماه آبی از این قرار است که هرگاه در یک فصل چهار قرص کامل ماه دیده شود به سومین آنها ماه آبی می گویند. ۲۱ ژوئن، ۲۱ جولای، ۱۹ آگوست و ۱۷ سپتامبر ماه های بدر امسال است. همان طور که می بینید تمام این چهار مورد در بین انقلاب ژوئن تا اعتدال سپتامبر (فصل تابستان) رخ می دهند و در نتیجه ۱۹ آگوست امسال بنا بر تعریف قدیم، پدیده ماه آبی رخ داده است و نیز با توجه به دوره ۱۹ ساله قمری این پدیده در ۱۹ آگوست ۲۰۲۴ نیز مورد مشابهی به وجود خواهد آمد.یک روش مطمئن برای فهمیدن آن که آیا مطابق تعریف قدیم در یک سال ماه آبی داریم یا نه وجود دارد: اگر آخرین ماه بدر یک سال بعد از انقلاب دسامبر و قبل از آغاز سال جدید به وجود آید، قطعاً در سال بعد ماه آبی خواهیم داشت. (البته از نوع تعریف قدیم آن) در سال گذشته نیز آخرین ماه بدر به تاریخ ۳۶ دسامبر رخ داد یعنی ۵ روز بعد از انقلاب دسامبر و قبل از آغاز سال جدید. نتیجه آن که امسال مطابق تعریف قدیم ماه آبی خواهیم داشت.

در سال ۲۰۰۶ اولین ماه بدر ۱۴ ژانویه رخ می دهد. در صورتی که در یک سال، اولین قرص کامل ماه در حدود اواسط ژانویه رؤیت شود، دیگر در آن سال ماه آبی نخواهیم داشت؛ چه با تعریف قدیم و چه با تعریف جدید. به این ترتیب در بین انقلاب دسامبر ۲۰۰۵ تا انقلاب دسامبر ۲۰۰۶ تنها ۱۲ قرص کامل ماه را خواهیم دید.

هرچند این که در یک سال، هم با تعریف قدیم و هم با تعریف جدید ماه آبی داشته باشیم بسیار بعید است و اگر در سال ۱۳ ماه بدر رؤیت شود با تعریف جدید و اگر ۱۲ بدر دیده شود با تعریف قدیم ماه آبی خواهیم داشت، اما این قانون همیشگی نیست و در سال ۲۰۴۸ این پدیده رخ خواهد داد. یعنی هم با تعریف قدیم و هم با تعریف جدید ماه آبی خواهیم داشت.

علی اصغر محمدی امین ابراهیمی افروزی