یه پُک سیگار

استعمال دخانیات, یک اعتیاد است نه یک عادت برخی از ما ممکن است استعمال دخانیات را تنها یک عادت بد تلقی کنیم اما واقع آن است که نیکوتین, ماده فعال و خطرزای تنباکو, دارویی اعتیاد برانگیز است که سبب وابستگی و تداوم مصرف می شود چنان که افراد سیگاری برای ترک و دوری از آن مشکل دارند و دچار ناراحتی هایی می شوند

استعمال دخانیات، یک اعتیاد است؛ نه یک عادت. برخی از ما ممکن است استعمال دخانیات را تنها یک عادت بد تلقی کنیم؛ اما واقع آن است که نیکوتین، ماده فعال و خطرزای تنباکو، دارویی اعتیاد برانگیز است که سبب وابستگی و تداوم مصرف می‏شود؛ چنان که افراد سیگاری برای ترک و دوری از آن مشکل دارند و دچار ناراحتی‏هایی می‏شوند.

● عوارض جسمی دخانیات

سیگار، سلامت جسمی انسان را به طور جدی به مخاطره می‏اندازد. برخی از آثاری که مصرف این ماده مخدر بر وجود انسان می‏گذارد، عبارتند از: اختلال در هوش، حافظه و عمل فراگیری، ایجاد سکته مغزی و قلبی، ضعف بینایی، زردی، پوکی و فساد دندان‏ها، بوی بد دهان، فساد لثه، اختلالات گوارشی مانند سوء هاضمه و بی‏اشتهایی، اختلالات قلبی، ازدیاد فشار خون، تپش قلب، انفاکتوس، بی‏نظمی در حرکات قلب، مسمومیت تدریجی خون، کمردرد به دلیل نارسایی گردش خون در عضلات پشت بدن و ضعف آنها، ایجاد حساسیت در دستگاه تنفس، تحریک مخاط تنفسی و ایجاد سرفه، ایجاد انواع سرطان‏ها به ویژه سرطان‏های مجاری تنفسی مانند سرطان زبان، حنجره و ریه، اختلالات بینایی، کاهش مقاومت بدن در مقابل بیماری‏ها و بالاخره مرگ زودرس. طبق بررسی‏های سازمان بهداشت جهانی، تلفات مستقیم دخانیات در جهان، بالغ بر ۴ میلیون نفر در سال است. به همین دلایل، این سازمان در سال ۱۹۵۷م. استعمال دخانیات را به عنوان یک بیماری و در ردیف سایر اعتیادها ذکر کرد. این امر برای خود سیگاری‏ها نیز مسلّم شده است؛ اما اکثر آنها منکر این واقعیت می‏شوند.

بررسی‏ها نشان داده است که کودکانی که والدین سیگاری دارند، بیشتر بیمار می‏شوند. این کودکان نسبت به کودکانی که والدین سیگاری ندارند، بیشتر دچار بیماری‏های ذات‏الریه، سرماخوردگی و... می‏شوند و اندامی ضعیف‏تر از حد معمول دارند. مصرف سیگار در مادران نیز سبب بروز سقط جنین و تولد نوزادهای نارس و نوزادانی با وزن غیرطبیعی می‏شود.

● دریچه‏ای به اعتیاد

کارشناسان مسائل بهداشتی و تربیتی، بر این باورند که استعمال دخانیات، دریچه‏ای برای ورود به دنیای انواع مواد اعتیادآور و بسیاری از ناهنجاری‏ها و بزهکاری‏های اجتماعی است.

تحقیقات نشان داده است که «اگر چه هر فرد سیگاری معتاد نمی‏شود، اما بیشتر افراد سیگاری خیلی سریع معتاد می‏شوند». اعتیاد، قدرت تفکر، اندیشه و اراده را از انسان می‏گیرد و سبب

سقوط بسیاری از ارزش‏ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی می‏شود؛ تا جایی که گاه فرد معتاد، حقوق دیگران را زیر پا می‏گذارد و در میان جمع یا در مکان‏های عمومی سیگار می‏کشد.

بنابراین، باید از غرق شدن در مرداب اعتیاد هراسید و از همان آغاز، پایان کار را اندیشه کرد. حضرت علی علیه‏السلام می‏فرماید: «حاصل دوراندیشی سلامت است».۴ با دوراندیشی و به کارگیری صحیح اندیشه، سلامت و سعادت خود را تضمین کنیم.

● عوامل رویکرد جوانان به سیگار

الف) خانواده و گرایش به دخانیات؛ بسیاری از کارشناسان بر این عقیده‏اند که نخست باید علت و ریشه این رفتار را در کانون خانواده جست. خانواده کانونی است که انسان در آن خوب و بد را می‏آموزد و سبک زندگی خود را برای آینده پایه‏گذاری می‏کند. در محیط گرم و صمیمی خانواده‏ای که در آن روابط خوب و دوستانه‏ای حاکم است، معمولاً کودکانی سالم، با شخصیتی مثبت و فعال پرورش می‏یابند که به روشنی می‏توان بازتاب عشق و علاقه خانوادگی را در اعتماد به نفس، موفقیت‏ها و رفتارهای شایسته آنان دید. در مقابل، نبود دوراندیشی و گذشت، اختلافات خانوادگی، بی‏بندوباری، از هم پاشیدن خانواده، کمبودها و هر گونه سهل‏انگاری و بی‏توجهی والدین در تعلیم و تربیت فرزندان و بی‏توجهی به سرنوشت و آینده آنان، محبت‏های افراطی و یا سخت‏گیری‏های بیش از حد، فرزندان را دچار نوعی سرگردانی می‏کند. از این رو، گاهی برای آرامش فکر، فرار از تنهایی، وقت‏گذرانی و صرف نیروی اضافی خویشتن، به سوی فعالیت‏ها و رفتارهای ناهنجاری چون سیگار کشیدن و سایر مواد مخدر کشیده می‏شوند.۵ بنابراین، به جرأت می‏توان گفت دلیل بسیاری از نابسامانی‏های جوانان، خانواده‏ها هستند و نابسامانی‏ها نیز به نوبه خود، از بی‏ایمانی‏ ها، بی‏اعتقادی‏ها و بی‏بندوباری‏ها نشأت می‏گیرد.

ب) گروه همسالان و گرایش به دخانیات؛ پس از خانواده، گروه همسالان، دومین عامل اثرگذار در رفتارهای افراد است و نفوذ و تأثیرگذاری آنها بر فرد، در دوران بلوغ به اوج خود می‏رسد و نفوذ والدین رو به کاهش می‏رود؛ به طوری که آنان ترجیح می‏دهند بیشتر اوقات خود را با همسالانشان بگذرانند و اغلب در موضوعی خاص، مثل روی آوردن به استعمال دخانیات، با آنان هماهنگ می‏شوند. همسالان بر رفتار و شخصیت اجتماعی یکدیگر تأثیر نیرومندی می‏گذارند.۶ انتخاب دوست و همنشین مناسب در این دوران، بسیار مهم و سرنوشت‏ساز است. معاشرت‏های نامناسب، به ویژه با افراد ناباب و معتاد، سبب خواهد شد که آنان نیز به بیراهه کشیده شوند.

ج) سایر عواملِ گرایش به دخانیات؛ واقع آن است که برخی از افراد، به این دلیل سیگاری می‏شوند که از خطرات بسیار آن آگاه نیستند. برخی از نوجوانان و جوانان نیز مصرف سیگار را نماد بزرگی، آقایی و بلوغ می‏دانند. عده‏ای هم علت سیگار کشیدن خود را بیکاری و یک‏نواختی زندگی می‏دانند. برخی استعمال دخانیات را به عنوان شکلی از خوددرمانی برای رهایی از افسردگی، اضطراب و ناراحتی‏ها می‏دانند.

ترک سیگار

در ترک سیگار آن چه مهم است، اراده و تصمیم، همراه صبر و حوصله است. «برای ترک اعتیاد می‏توان با روش کم کردن، خیلی راحت خود را درمان کرد. برای این کار، باید با صبر و حوصله و تحمل، هر چند روز یک‏بار، اندکی از مقدار مصرفی خود را کاهش داد و بالاخره پس از مدتی، آن را به صفر رسانید».۷ در این روزها می‏توان چیزهای دیگر مانند تنقلات و آدامس را جایگزین کرد و در دسترس خود قراد داد و به اشتغالات گوناگون خود را سرگرم نمود.

خانواده هم در گرایش به دخانیات و هم در ترک و دوری از آن، نقش بنیانی و اساسی دارد. خانواده، باید بتواند برای اوقات فراغت و صرف نیروی اضافی کودک، نوجوان و جوان خود، با مشورت و همراهی او و در نظر گرفتن علایق و خواسته‏هایش، تفریح‏ها و فعالیت‏هایی سالم در اجتماع برنامه‏ریزی کند. همیشه و در همه حال، در پستی‏ها و بلندی‏ها و در پیچ و خم‏های بسیار زندگی، دست او را بگیرد و او را به سوی خوشبختی و کمال سوق بدهد.