مرگ ناشی از گرمازدگی

سیر گرمازدگی بسته به پاسخ افراد متفاوت است. گاهی صرفا اثرات گرما موضعی است (ورم اندام‌ها، ضایعات پوستی یا گرفتگی عضلات). گاهی سیر بیماری پیشرفت کرده و با ترکیبی از علائم غیراختصاصی …

سیر گرمازدگی بسته به پاسخ افراد متفاوت است. گاهی صرفا اثرات گرما موضعی است (ورم اندام‌ها، ضایعات پوستی یا گرفتگی عضلات). گاهی سیر بیماری پیشرفت کرده و با ترکیبی از علائم غیراختصاصی و گاهی درگیری اعضای خاص بویژه دستگاه عصبی، بروز می‌کند. برای شناخت بهتر گرمازدگی حاد بهتر است اشاره‌ای به خستگی ناشی از گرما کنیم.

خستگی یا فرسودگی ناشی از گرما: ممکن است در تماس با گرما، تهوع، استفراغ، سردرد و احساس ناخوشی بروز کند. دمای بدن در این وضع افزایش می‌یابد، با این حال حداکثر به ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. بیمار با تغییر وضع از حالت خوابیده به نشسته یا نشسته به ایستاده دچار احساس تاری دید و افت فشار خون می‌شود.

حمله گرمازدگی: زمانی که دمای بدن از ۴۰ درجه می‌گذرد، آسیب اعضا شروع می‌شود. حساس‌ترین جزء بدن به گرما، دستگاه عصبی است. رفتارهای عجیب از فرد سر می‌زند، پرخاشگر و بی‌قرار می‌شود. توهم بروز می‌کند. افت در سطح هوشیاری بروز می‌کند و حتی تا حد کما ممکن است هوشیاری افت کند. بی‌تعادلی و تشنج از دیگر یافته‌هایی است که در فرد گرمازده در این مرحله ممکن است دیده شود. در این مرحله ممکن است با وجود دمای بالای بدن، فرد توانایی تعریق را از دست بدهد.

حمله گرمازدگی شدیدترین شکل گرمازدگی است. یک اورژانس واقعی با میزان مرگ و میر ۸۰ ـ۳۰ درصد که اگر درمانی صورت نگیرد در صددرصد بیماران به مرگ می‌انجامد.

روشی برای تشخیص گرمازدگی در هیچ‌یک از مراحل آن نیست. معاینه در کنار شرحی از بروز علائم در فردی که بتازگی در محیط گرم قرار گرفته یا مبادرت به انجام فعالیت‌های سنگین ورزشی کرده است، می‌تواند ما را به این بروز اختلال مشکوک کند.

درمان حمله گرمازدگی از محل بروز اختلال شروع می‌شود باید در اولین اقدام فرد مبتلا به حمله گرمازدگی را از محیط گرم دور کرده و به محلی دارای وضع تهویه مناسب انتقال داد. اگر آمبولانس یا خودرویی که دارای سیستم خنک‌کننده (کولر) باشد در دسترس است، باید بیمار را به داخل آن انتقال داد. می‌توان لباس‌های بیمار را درآورد و آب را روی بدن فرد پاشید. دو روش برای خنک‌سازی وجود دارد. در روش اول از باد خنک و آب ولرم استفاده می‌شود. در روش دوم از باد گرم و آب خنک استفاده می‌شود. دقت شود که فرد دچار لرز نشود که لرز خود عاملی برای افزایش دمای بدن است.

دقت داشته باشید که دمای بالای بدن در این افراد ناشی از گرمای زیاد است و با تب ناشی از عفونت متفاوت است. بنابراین استامینوفن، آسپیرین و دیگر داروهای کاهنده تب در این بیماران کاربرد ندارد و حتی می‌تواند مضر باشد.

بیماران گرمازده باید به بیمارستان منتقل شوند. بیشتر آنها نیازی به بستری طولانی‌مدت ندارند. عده‌ای که دارای بیماری زمینه‌ای قلبی بوده، هوشیاری مناسبی را به‌رغم درمان به دست نمی‌آورند یا گرما بر اعضای دیگر بدن نیز اثر گذاشته، باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شوند.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس