نقش خانواده در انتخاب رشته داوطلب کنکور

بیشتر توجه جوانان و خانواده های آن ها صرف برنامه ریزی برای شرکت در آزمون سراسری می شود و به دلیل مطالعه و کار مداوم بعد از برگزاری آزمون سراسری,تا حدی ازمشغله فکری خانواده هاکاسته می شود

بیشتر توجه جوانان و خانواده های آن ها صرف برنامه ریزی برای شرکت در آزمون سراسری می شود و به دلیل مطالعه و کار مداوم بعد از برگزاری آزمون سراسری،تا حدی ازمشغله فکری خانواده هاکاسته می‌شود. در این بین ممکن است انتخاب رشته مناسب با علاقه داوطلبان مورد غفلت قرار گیرد و خانواده ها گمان کنند که دیگر موفقیت در آزمون سراسری پایان کار است و فرزندشان می تواند به راحتی در یکی از دانشگاه های کشور ثبت نام کند در حالی که باید با بهره گیری از کارشناسان و مشاوران و میزان علاقه داوطلب رشته دلخواه را انتخاب کند تا بتواند مهم ترین مرحله یعنی تحصیل در دانشگاه و انتخاب شغل مناسب را پشت سر بگذارد.

مطالب مورد توجه کارشناسان مطلع و آگاه در این خصوص شنیدنی است.حامد سیامکی خبوشان کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و عضو سازمان نظام مشاوره و روان شناسی کشور در این باره به خراسان می گوید: موفقیت داوطلب برای ورود به دانشگاه در کنکور سراسری منوط به انتخاب اصولی،آگاهانه و واقع بینانه رشته تحصیلی است و در این بین همفکری خانواده نقش مهمی دارد. امسال از هر ۳ نفر یک نفر وارد دانشگاه می شود و این نکته مهم است که داوطلبان بتوانند در رشته مورد علاقه و شهر مناسبی بنابه موقعیت خود پذیرش شوند.بنابراین صرف قبولی در دانشگاه اهمیت ندارد بلکه مهم این است که رشته ای که داوطلب قبول می شود و شهری که قرار است در آن تحصیل کند رضایت وی را جلب کند.در این ایام انتخاب رشته دغدغه و دل نگرانی بیشتر داوطلبان و خانواده هاست بنابراین ذکر چند نکته برای راهنمایی آن ها بی گمان مفید است.باید دانست که انتخاب رشته کار سختی است، با این وجود به ندرت پیش می آید که اشتباه فاحشی رخ دهد. بنابراین داوطلب نباید نگران اشتباه در انتخاب رشته اش باشد.

از سویی هر انتخاب، واحد است یعنی انتخاب رشته ها به هم ارتباط خاصی ندارد و مشاوره در انتخاب رشته باید یک امر خانوادگی باشد نه فردی. بهتر است والدین و اعضای بزرگ تر خانواده در انتخاب رشته داوطلب مشارکت کنند و به او مشاوره بدهند تا وی بتواند راحت تر رشته های مورد نظر خود را انتخاب کند.بهتر است داوطلب برای انتخاب رشته براساس معیارهایی عمل کند که از آن تحت عنوان «اصول ترجیح و اولویت بندی رشته ای» یاد می شود. این اصول که بهتر است داوطلبان نسبت به آن آگاهی کامل داشته باشند، چند مبنای اصلی دارد که به صورت مختصر به آن اشاره می کنیم. در وهله اول باید به علاقه و استعداد توجه کرد.به این معنا که داوطلب باید رشته هایی را انتخاب کند که علاقه و استعداد آن را دارد. این امر مستلزم آن است که داوطلب با رجوع به خود و با استفاده از روش های مختلف علایق و استعدادهای خود را شناسایی کند و از سوی دیگر رشته های متفاوت را بشناسد تا دقیقا بداند که تحصیل در کدام رشته موفقیت تحصیلی و سپس کاری او را در پی دارد. همچنین پیش بینی بازار کاری در ایران و حتی خارج از کشور باید مدنظر قرار گیرد. به عنوان مثال برخی رشته ها کلیدی و مادر است و حیطه های گسترده کاری دارد. مثل رشته مکانیک که حیطه کاری گسترده دارد.

در مقابل رشته هوا-فضا دارای دامنه کاری محدودی است. توجه به این تفاوت ها به هنگام انتخاب رشته بسیار ضروری است. نکته این جاست که در هر زمانی رشته های خاصی مدنظر است و بعضی رشته ها در طول دوره هایی طرفداران زیادی پیدا می کند. اما این تغییرات و گرایش به برخی رشته ها اغلب مقطعی است. ضمن این که برخی رشته ها به دلیل همپوشانی در بازار کار یکدیگر را تحت تاثیر قرار می دهد. مثلا دو رشته ای که به هم نزدیک است و بازار کار را تحت تاثیر قرار می دهد مدیریت صنعتی و مهندسی صنایع است. داوطلبان بهتر است نکته های مربوط به این رشته ها را بدانند و با علم به همپوشانی آن ها دست به انتخاب رشته بزنند.این مشاور در ادامه با اشاره به این که آن چه کمتر مورد توجه داوطلب قرار می گیرد، امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر است، می گوید: بیشتر داوطلبان از این نکته غافل هستند و نمی دانند که رشته های انتخابی چه گرایش هایی در مقاطع بالاتر دارد و امکان جذب آن ها از نظر قبولی و جذب بازار کار در آینده چقدر است. از طرف دیگر داوطلب باید بداند که ویژگی ها و خصوصیات شخصیتی هر فرد تحت تاثیر شغل، تحصیلات و بالعکس قرار می گیرد.

بنابراین همخوان بودن این ۲ عامل با یکدیگر موفقیت یا ناکامی فرد را در زندگی آینده اش رقم می زند. شناسایی این ویژگی ها و خصوصیات شخصیتی و لحاظ کردن آن ها به هنگام انتخاب رشته با مشاوره و کمک اعضای خانواده میسر است و بهتر است داوطلب نگاه واقع بینانه ای به روحیات و علاقه مندی خود داشته باشد.عوامل دیگری نیز در انتخاب صحیح رشته دخیل است. داوطلب باید مشخص کند که قبولی امسال در دانشگاه چقدر برای او مهم است و ارجحیت دارد. اگر سال آینده در دانشگاه پذیرفته شود، چه اتفاقی می افتد. نزدیکی محل سکونت چقدر برای او اهمیت دارد، نظر خانواده و نقش آن ها دراین تصمیم گیری بسیار مهم است. بنابراین بهتر است بافت خانوادگی، درآمد و دیگر موارد درباره دوری یا نزدیکی محل تحصیل داوطلب لحاظ شود.از طرفی طبیعی است که فرد باید نسبت به رشته ها، سهمیه ها، رتبه و دیگر موارد آگاهی کافی داشته باشد تا انتخاب رشته دقیقی انجام دهد.

● آفت های انتخاب رشته

سیامکی خبوشان تاکید می کند: انتخاب رشته آفت هایی هم دارد. بیشتر داوطلبان به دنبال جمع آوری اطلاعات درباره هم رشته ها و سهمیه ها هستند و این یک آفت است، زیرا این مسئله نه فقط در یک دوره زمانی کوتاه ناممکن است، بلکه باعث می شود اطلاعات سطحی و ناقصی به دست آورند که این امر تاثیر موثری در انتخاب رشته مناسب ندارد.هرچه داوطلب حساسیت ها و ریزه کاری ها را بیشتر بداند به دلیل نداشتن اطلاعات جامع و کافی ممکن است بیشتر صدمه ببیند.از طرفی سطحی نگری و ظاهرنگری به داوطلب آسیب می زند.قبولی در هر رشته و تحت هر شرایطی باعث می شود بسیاری از داوطلبان بدون توجه به ویژگی ها و خصوصیات شخصیتی خود و شناسایی دقیق رشته فقط به امید قبولی یا تحت تاثیر حرف دیگران درباره سهمیه بندی، انتخاب رشته کنند.

این کار بعدها به پشیمانی منجر می شود و موفقیت تحصیلی و شغلی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین داوطلبان بهتر است انتخاب رشته واقعی داشته باشند نه یک انتخاب رشته ظاهری تحت هر شرایطی.همچنین سومین آفت انتخاب رشته، انتخاب رشته های کوچه بازاری است که طی آن داوطلب به مشورت با کسانی می پردازد که اشرافی نسبت به انتخاب رشته ندارند و فقط بر اساس دانسته های قبلی و سطحی، آن ها را راهنمایی می کنند.عده بسیاری از این افراد در فاصله حساس بین اعلام رتبه ها و انتخاب رشته به سراغ داوطلبان می آیند و به اصطلاح مشاوره می دهند غافل از این که اطلاعات این افراد بسیار سطحی است.

در این زمینه بهتر است داوطلبان از افراد آگاه و متخصص کمک بگیرند. همچنین به داوطلبان توصیه می کنیم به انتخاب رشته رایانه ای به تنهایی تکیه نکنند و ضمانت صددرصدی بسیاری از مراکز انتخاب رشته را تحت هیچ عنوانی نپذیرند.متاسفانه بسیاری از داوطلبان انتخاب رشته رایانه ای را دست نخورده برای سازمان سنجش می فرستند. توصیه اکید ما این است که به هیچ عنوان داوطلبان این روش را انتخاب نکنند زیرا این انتخاب رشته ضمن داشتن نقایص فنی و اشتباه های فاحشی که دارد، متناسب با اطلاعات قبلی و چیدمان سطحی که موسسات مختلف تهیه می کنند و در اختیار داوطلبان قرار می دهند، ارائه می شود و بیشتر جنبه بازاری دارد.

● ارتباط رتبه و قبولی

باید دانست که تاکید صرف بر رتبه برای انتخاب رشته آفت دیگری است که بیشتر داوطلبان به آن دچار می شوند. داوطلب به هنگام انتخاب رشته، رتبه را ملاک قرار می دهد و بر اساس رتبه، انتخاب رشته می کند. در صورتی که افراد فقط بر اساس رتبه انتخاب نمی شوند و معیارها و ملاک های دیگری در کارنامه دارند که فوق العاده مهم است. به عنوان مثال سهمیه بندی هایی که لحاظ شده، نمره خامی که در کارنامه درج شده، زیرگروه ها، درصدهایی که در دروس به دست آورده اند، سهمیه منطقه ای که در آن قرار دارند، واحدهای بومی و غیربومی که شامل آن ها می شود همگی در انتخاب رشته دخیل است و توجه صرف به رتبه کار اشتباهی است که بیشتر داوطلبان به آن مبادرت می ورزند.

● راهکارهای پیشنهادی

وی برای انتخاب رشته دقیق، بدون دغدغه و مناسب و اصولی به داوطلبان و خانواده های آن ها توصیه می کند: در زمان باقی مانده داوطلب و خانواده به دنبال کسب اطلاعات از افراد مطلع باشند تا گزینش بهتری داشته باشند. حتما در انتخاب رشته از افراد مطلع و متخصص کمک بگیرند از جمله مشاورانی که در امر مشاوره تحصیلی فعالیت می کنند. همان طور که ذکر شد از انتخاب رشته رایانه ای دوری کنند مگر برای تامین حس کنجکاوی یا به دست آوردن اطلاعات تکمیلی و زمینه ای. به هنگام مشاوره بهتر است یکی از والدین داوطلب او را همراهی کند و نگذارد به هیچ عنوان تحت تاثیر دوستان، آشنایان و افراد بی اطلاع قرار گیرد. داوطلب فراموش نکند که انتخاب رشته اش منحصر به فرد است و انتخاب اول به دوم و دوم به سوم و الی آخر ربطی ندارد. بنابراین در هنگام انتخاب رشته آگاهانه عمل کند و از دست همکلاسی یا دوست و آشنا کپی برداری نکند.

بسیاری از داوطلبان بدون توجه به ویژگی ها و خصوصیات شخصیتی خود و شناسایی دقیق رشته فقط به امید قبولی یا تحت تاثیر حرف دیگران درباره سهمیه بندی انتخاب رشته می کنند، این کار بعدها به پشیمانی منجر می شود و موفقیت تحصیلی و شغلی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

نویسنده: عظیمی مروی