گیتارو با خودت ببر

پرطرفدارترین سازها در ایران

حدود ۱۰ سال پیش، عجیب نبود که در خیابان‌ها دست خیلی‌ها گیتار ببینیم. آن سال‌ها، سال‌های باب شدن کلاس‌های آموزش موسیقی بود. تبی که آن روزها با گیتار شروع شد، این روزها دامن بقیه سازها را هم گرفته است.

شاید هنر به خودی خود و به صورت بالقوه در نهاد تمام انسان‌ها وجود داشته باشد، اما گاهی وقت‌ها پدیده شدن بعضی چیزها باعث می‌شود این موارد بالقوه به فعل دربیایند. یکی از پدیده‌هایی که از حدود یک دهه پیش باعث شروع موج جدیدی برای بالفعل کردن هنر درونی خیلی‌ها شد، همین کلاس‌های موسیقی است که تبلیغات فراوان‌شان را این طرف و آن طرف می‌بینیم.

پدیده این هفته سری می‌زند به پرطرفدارترین سازها در ایران؛ آدم‌هایی که مشغول یادگیری هستند، آرزوها و هدف‌هایشان، کلاس‌های آموزشی این موسسات و حال و هوایشان.

● کارل ارف

شاید هیچ چیزی پدر و مادرها را به اندازه دیدن پیشرفت فرزندان‌شان شاد نکند. آنها مرتباً در تکاپوی فراهم کردن بهترین شرایط برای رشد فرزندشان هستند. بماند که تعریف بهترین شرایط از جامعه‌ای به جامعه دیگر فرق می‌کند و گاهی بر اثر رقابت و باب شدن مسائل متفاوت، کودکی بچه‌ها قربانی این به اصطلاح «بهترین شرایط» می‌شود. این روزها پدر و مادرهای جوان با فرزندان خردسال، گزینه‌های متفاوتی برای فراهم کردن شرایط رشد کودک‌شان پیش رو دارند. یکی از این گزینه‌ها انتخاب مهد کودک‌هایی است که عبارت آموزش ارف را جزء خدمات ارائه‌شونده‌شان اعلام می‌کنند.

در حقیقت عبارت ارف از نام موسیقیدان برجسته، کارل ارف گرفته شده است. ارف نزدیک به یک قرن پیش زندگی می‌کرده و اولین کسی است که آموزش نوین موسیقی را وارد دنیای کودکان کرد. او با استفاده از خواندن و آلات ضربی ساده به آموزش موسیقی با شیوه‌ای ساده به کودکان پرداخت. در این روش بچه‌ها با موسیقی به صورت سماعی آشنا می‌شوند و در آینده در صورت پیگیری قابلیت‌های بالایی به دست خواهند آورد.

البته خوب است بدانید که بعضی موسسات یا مهد کودک‌ها به هر نوع آموزش موسیقی به کودکان نام ارف را می‌دهند. بهتر است برای مطمئن شدن از اینکه روش شخص ارف به کار گرفته می‌شود، از چند جا سوال کنید.

در تعریف موسیقی گفته‌اند نوایی است که شنیدنی و خوشایند باشد یا باعث تحولی در انسان یا جانداران شود. کودکان نیز از تحت تاثیر قرار گرفتن این نواهای خوشایند مستثنی نیستند. یاد گرفتن موسیقی در کودکان می‌تواند باعث آرامش و خلاقیت بیشتر آنها حتی در طول دوران بزرگسالی‌شان شود.

● گیتاریست‌ها

یاسمن ۲۳ سال دارد و از ۱۵‌سالگی گیتار زدن را آموخته است. او می‌گوید آن موقع‌ها بیشتر افراد هم‌نسل من شروع به یاد گرفتن یک ساز کرده بودند. ساز مورد علاقه من گیتار بود. هم ارزان بود و هم یاد گرفتنش آسان.

به جرات می‌شود گفت گیتار یکی از محبوب‌ترین سازهای این چند سال اخیر است. برای خیلی‌ها این ساز، ساز دل است؛ ‌سازی که به راحتی می‌توانند هر جا که دل‌شان می‌خواهد با خود ببرند، خیلی سریع یاد بگیرند و هر جور که دوستش دارند، بنوازند. به همین خاطر هم احتمالاً این ساز حالاحالاها جایش را به عنوان محبوب‌ترین ساز نسل جوان حفظ خواهد کرد.

برای آموزش خیلی از سازها، به خصوص گیتار انواع سی‌دی‌ها و کتاب‌های آموزش در بازار منتشر شده است. ممکن است دوست داشته باشید به صورت خودآموز تمرین کنید و ساز مورد نظرتان را یاد بگیرید. اما بهتر این است که بعد از گذراندن حداقل یک دوره این کتاب‌ها یا سی‌دی‌ها را تهیه کنید و به عنوان موارد کمک‌آموزشی از آنها کمک بگیرید. حداقلش این است که شما در کلاس امکان درست کردن خطاهایتان در نواختن را دارید و استاد موارد لازم را گوشزد می‌کند، اما در خودآموزی اثری از این گزینه مهم نیست.

قیمت ساز گیتار (کلاسیک آن) از حدود ۶۰ هزار تومان شروع می‌شود و با توجه به کیفیت آن و مرغوبیتش قیمت‌های بالاتری هم خواهد داشت.

● قیمت ساز، نکته کلیدی

زهرا ۲۴‌ساله است و حدود هفت سال است که پیانو می‌نوازد. او می‌گوید من عاشق پیانو بودم و مدت‌ها به خانواده‌ام اصرار کردم تا برایم این ساز را تهیه کنند. پیانو یکی از گران‌ترین آلات موسیقی است و تهیه کردنش برای هر کسی آسان نیست. در حال حاضر کمترین قیمت برای پیانو حدود چهار میلیون تومان است. پیانوهای برقی هم به بازار آمده‌اند و ممکن است کمی ارزان‌تر باشند. اما آن موقع خبری از این نوع ساز نبود. بنابراین باید مدت‌ها پول جمع می‌کردیم تا بتوانیم تازه ارزان‌ترین نوعش را بخریم. دست آخر هم بعد از مدت‌ها صرفه‌جویی بالاخره توانستم یکی از ارزان‌ترین پیانوها را تهیه کنم. شاید کیفیتش مثل خیلی از پیانوها نباشد، اما بالاخره پیانو است و من با همین پیانو پیشرفت زیادی کرده‌ام.

ارزان بودن ساز، یکی از عوامل جذب افراد به سمت خودش است. بعضی از افراد ممکن است علاقه خود به یک ساز را قربانی گران بودنش بکنند و در عین حال مصر باشند که به اصطلاح از بقیه عقب نمانند و حتماً بتوانند‌ سازی بنوازند. خوبی آموختن موسیقی این است که هر ‌سازی زیبایی خودش را دارد و می‌تواند آینه روح هر کسی باشد. ممکن بود اگر فردی علاقه‌اش را در رشته‌ای دیگر قربانی گران بودن یا سایر عوامل تاثیرگذار می‌کرد، نمی‌توانست پیشرفت کند اما در موسیقی این اتفاق به ندرت می‌افتد و ممکن است آموختن این ساز سرآغازی برای آمادگی بهتر برای سایر سازها باشد.

● رنگ و بوی ایرانی

سازهایی که رنگ و بوی موسیقی سنتی دارند به خصوص در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای به دست آورده‌اند. افراد، به خصوص جوان‌ترهایی با روحیه‌های آرام‌تر، به سراغ یاد گرفتن سازهایی مثل سنتور و تار آمده‌اند. در حقیقت این دو ساز جزء پرطرفدارترین سازهای سنتی در موسسات و آموزشگاه‌های موسیقی هستند. جالب اینجاست بسیاری از موسساتی که تمرکزشان روی سازهای سنتی و ایرانی است نام‌هایی برگرفته از تاریخ ایران باستان دارند. به جز ارزان بودن نسبی این سازها قیمت ساعات آموزشی‌شان نیز مناسب است. معمولاً کلاس‌های آموزشی برای هنرجویان یک‌ساعته برگزار می‌شود و گاهی هم کمتر- حدود ۴۵ دقیقه- طول می‌کشد. هزینه آموزش سنتور برای هر ساعت از حدود چهار هزار تومان شروع می‌شود یعنی برای چهار جلسه در ماه هنرجو حدود ۲۸ هزار تومان باید بپردازد. بعضی‌ها برای یادگیری یک ساز زمان تعیین می‌کنند اما واقعیت این است که علاقه و تمرین زیاد به همراه آموزش درست و پایه‌ای می‌تواند زمان یادگیری را کمتر کند. بنابراین اگر در حال یاد گرفتن ساز مورد علاقه‌تان هستید حتماً زمانی را در هفته به تمرین بپردازید. بهترین زمان برای این کار تا حدود یک روز بعد از آموزش‌تان است که هنوز نکات گوشزد شده در ذهن‌تان پررنگ و تازه هستند.

اگر دو عامل علاقه و تمرین‌تان مناسب است اما نتیجه دلخواهتان را نمی‌گیرید. بد نیست در انتخاب موسسه‌تان تجدید نظر کنید.

● خانواده پرابهت ویولن

ویولن یا همان ویالون در زبان عامی‌تر، به سخت بودن معروف است. در خانواده ویولن دو ساز ویولن و ویولنسل به خصوص در ایران محبوبیت خاصی دارند. ویولن کوچک‌ترین ساز زهی آرشه‌ای است و عمری بسیار طولانی دارد. بعضی‌ها این ساز را متعلق به قرن نهم میلادی می‌دانند. ویولنسل هم بزرگ‌ترین عضو خانواده سه نفره ویولن است و به خصوص در ارکستر سمفونی‌ها استفاده می‌شود.

در گذشته گفته می‌شد آموزش ویولن به خاطر سخت بودن یادگیری‌اش در سنین کودکی امکان‌پذیر است و در بزرگسالی افراد نمی‌توانند به خوبی این ساز را فرا بگیرند. اما امروزه خوشبختانه اوضاع با گذشته فرق کرده است؛ طوری که اگر فرد مستعدی در سال‌های جوانی به دنبال یادگیری این ساز به عنوان ساز مورد علاقه‌اش برود، احتمالاً دو سال بعد قادر است قطعات زیبایی را بنوازد. قیمت بیشتر سازها با توجه به نوع چوب، جنس آرشه و سایر موارد تشکیل‌دهنده‌اش فرق می‌کند. کشور سازنده ساز نیز در قیمتش تاثیرگذار است. یک ویولن خیلی معمولی را با قیمتی بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان می‌توان تهیه کرد و وجود موارد اضافی مثل آرشه اضافه می‌تواند کمی قیمت را جا‌به‌جا کند. البته قیمت‌های بسیار بالاتر هم برای ویولن وجود دارد.

● نکات کاربردی

اگر شما هم از آن دست افرادی هستید که دوست دارید ساز مورد علاقه‌تان را داشته باشید و نواختن آن را یاد بگیرید، بد نیست چند نکته ساده را مد نظر داشته باشید.

- برای انتخاب آموزشگاه‌تان بسیار دقت کنید. حتی اگر فاصله یک آموزشگاه خوب تا محل زندگی شما زیاد است رنج راه را به جان بخرید اما به جایی بروید که اولین گام‌ها را برایتان به بهترین شکل برمی‌دارد. آموزش نامناسب نه‌تنها می‌تواند علاقه شما را از بین ببرد بلکه می‌تواند برای یک عمر شما را از یاد گرفتن سرخورده کند.

- با استاد یا دوستان‌تان مشورت کنید. از آنها راهنمایی‌های لازم را بگیرید. گاهی رهنمودهای ساده‌ای باعث می‌شود مسیر پیش رویتان شفاف شود و بتوانید علاقه‌تان را در جاده درست قرار دهید.

- برای خرید ساز حتماً تحقیق کنید. ساز شما ممکن است همدم سالیان سال‌تان باشد. پس بهترین همدم را انتخاب کنید. از کسانی که ساز مورد نظرتان را می‌نوازند بپرسید ویژگی‌های ساز خوب چیست. از کجا و با چه میزان هزینه‌ای می‌توان تهیه‌اش کرد.

- بعد از خرید ساز باید از آن مراقبت کنید. سازها اکثراً از چوب تهیه می‌شوند و چوب‌ها هم در شرایط مختلف آب و هوایی منبسط یا منقبض می‌شوند. اگر شرایط آب و هوایی محل زندگی‌تان خشک است، از اسپری مرطوب‌کننده دقیق استفاده کنید. در عین حال مراقب باشید که چوب نباید زیاد مرطوب شود. کیف سازتان را با دقت انتخاب کنید. از فروشنده بخواهید کیفی را به شما بدهد که جنس داخل آن از ابریشم باشد. وجود الیاف مصنوعی کار را برای سازتان سخت می‌کند. برعکس ابریشم طبیعی ساز را از انبساط و انقباض سریع محافظت می‌کند. یادتان باشد فقط در صورت لزوم ساز را بیرون از فضای خانه ببرید و حتی‌الامکان با وسیله نقلیه، به خصوص اگر هوا خوب نبود. نکته آخر اینکه بعد از ورود به فضای جدید بگذارید حداقل پنج دقیقه ساز در کیفش باقی بماند تا با دمای محیط منطبق شود. این طوری کلی در هزینه تعمیراتش صرفه‌جویی می‌کنید.

تارا ذکائی