دیدگاه های آقای مهندس ابوالفضل هاشمی نیا, مدیر پروژه سیمان حماء

آشنائی من با احداث صنعت از آذر ماه ۱۳۶۸ شروع شد, زمانی که جناب آقای دکتر امری به عنوان ریاست هیئت مدیره و مدیرعامل احداث صنعت مسئولیت داشتند

● در مورد عملکرد ۲۰ ساله شرکت احداث صنعت

آشنائی من با احداث صنعت از آذر ماه ۱۳۶۸ شروع شد، زمانی که جناب آقای دکتر امری به‌عنوان ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعامل احداث صنعت مسئولیت داشتند. قرار بر این بود بعضی از طرح‌هائی که در دست احداث هست و وزارت صنایع برای تأمین سیمان مشکل دارد در داخل کشور، هر چه سریعتر توسط شرکت احداث صنعت پی‌گیری شود. این طرح‌ها ابتدا شامل طرح سیمان خاش، اردبیل بود و طرح‌های دیگری را هم قرار بر همکاری شد که به‌تدریج به شرکت احداث صنعت اضافه شدند. از جمله پروژه سیمان خوزستان، در شهرستان مسجد سلیمان که به‌دلیل افزایش بیکاری شهروندان آن شهرستان که معضل اجتماعی زیای را فراهم آورده من از طریق احداث صنعت، مأمور شدم که بررسی کنم آیا اجراء آن امکانپذیر است یا نه؟ پس از بررسی و تأیید امکانپذیری شرکت سیمان خوزستان را به ثبت رساندیم و همکاریمان را شروع کردیم، مهندسین مشاور آن در اسفند ماه ۱۳۶۸ شکل گرفت. بعدها به نام شرکت سیمان کاروان تغییر نام پیدا کرد، به‌دلیل مزیت نسبی محل اجراء این پروژه بعدها به وزارت نیرو واگذار شد و ما به شهرتسان رامهرمز رفته و محل فعلی سیمان خوزستان را بنا نهادیم که خوشبختانه سیمان خوزستان در خط ۳۰۰۰ تنی را در این مقاطع احیاء کرد و توانست که یک خط به سیمان کارون قبلی انتقال پیدا کند و یک خط هم به سیمان خوزستان اختصاص یافت. من ابعاد کارخانه سیمان کارون را از دستاوردهای شرکت احداث صنعت می‌دانم. دلیل اصلی‌اش این بود که احداث صنعت کارهای اجرائی اولیه، تجهیز کارگاه را انجام داد. بعداً هم به سبب اینکه شرکت سیمان کارون تحت پوشش وزارت نیرو نتوانسته بود ماشین‌آلات را خریداری کند. یکی از خطوط شرکت احداث صنعت که مربوط به سیمان خوزستان بود به آنجا انتقال پیدا کرد. بنابراین این طرح علاوه بر طرح‌هائی است که احداث صنعت اجراء کرده است. متأسفانه هیچ زمان هم اسم آن در آمار شرکت احداث صنعت نیامده است، ولی واقعیت این است که ابتدا و انتهایش را شرکت احداث صنعت انجام داده است. این از کوشش‌های مدیران و مسئولیت وقت بوده و از برکاتی است که احداث صنعت نقش آن را در صنعت سیمان ایفاء کرده است. در طول این مدت بعد از شروع شرکت‌های بعدی که با توجه به زمینه تأمین بودجه، توسط وزارت صنایع صورت پذیرفت دریافت حق‌السهم از محل فروش سیمان بود که خریداران آن را به‌صورت مستقیم به حساب شرکت واریز می‌کردند. این وجوه در حساب خاصی جمع‌آوری می‌شد و قرار بود که برای این مجموعه‌ها سرمایه‌گذاری شود و طرح‌های دیگری نیز به احداث صنعت واگذار شد. با توجه به مطالعات اولیه با مطالعاتی که کلاً احداث صنعت شروع کرد به اجراء درآمد. مثل طرح سیمان هرمزگان، کردستان، هگمتان، خوزستان، و طرح‌های دیگر سیمانی مثل داراب و نهایتاً طرح سیمان بوشهر، که بیشتر این طرح‌ها اساساً به‌دلیل رکود به احدا واگذار شد. بعضی را هم احداث صنعت از ابتدا شروع کرده است نظیر: سیمان بوشهر از چندین سال قبل از واگذاری به احداث شروع و مشکلات عدیده داشت و بعداً به احدث صنعت منتقل شد یا سیمان خاش، و در مورد قرارداد سیمان اردبیل که یکی از بهترین سیمان‌های کشور است نیز توسط مدیران احداث صنعت عملی شد.

احداث صنعت متولی افزایش ظرفیت ۱۰ واحد تولیدی سیمان در کشور شد. که با مجموعه‌ای که احداث صنعت با کمک بقیه بخش‌های اجرائی کشور در سال‌های ۱۳۷۸ تا ۸۰ ظرفیت اجرائی کشور به میزان بالغ بر ۳۰ میلیون تن می‌رسید که مجموعه احداث صنعت تا آن زمانی که محاسبه کرده بودند تا حدود ۳۰ درصد از ظرفیت اجرائی کشور را عملاً عهده‌دار یا در حال اجراء داشت که به‌خوبی هم انجام داد.

یک نگاه اجمالی مشخص می‌کند تمام کارخانجات انجام شده توسط احداث صنعت از بهترین‌ها بودند و در بهترین شرایط مشغول کار هستند. از نکات مثبت مواد اولیه مطلوب و ماشین‌آلات مناسب بود که احداث صنعت با توجه به نقشی که ایفاء کرد و ارزش افزوده‌ای که به صنعت سیمان و به تولید کشور افزود، یکی از بزرگترین شرکت‌های سرمایه‌گذاری در زمینه طرح‌های زیربنائی در کشور تلقی می‌شود که به‌نحو مطلوب انجام وظیفه کرده است. به‌عنوان یک عضو کوچک جا دارد از زحمات همه عزیزانی که در جمع ما هستند یا در کارخانجات دیگر مشغول هستند تشکر کنم.

مهندسین مشاوری که در طول این مدت با ما همکاری کردند علاوه بر اینها، بزرگترین گنجینه در زمینه شناخت معادن در کل کشور داریم، به‌طور مثال در سیمان خوزستان برای شناائی بخش‌های مختلف مجبور شدیم بیش از پنج نقطه‌ای که دو نقطه‌اش در بخش خصوصی بعداً اجراء شد. یکی در چناره و یکی در پل زال شناخت، منابع اولیه آن توسط احداث صنعت ابتدا بررسی شد. در مورد شناخت مواد اولیه مورد نیاز سیمان توسط احداث صنعت یکی از پویاترین اقداماتی بود که در طی این دوره برای صنعت سیمان انجام شد و توانسته شد این مسائل را به جامعه آماری کشور عرضه گردد. این عملکرد در طول قریب ۸ سال بسیار پربرکت بوده است، ضمناً افتخار انجام و راه‌اندازی خط دوم هرمزگان به اینجانب در سال ۷۷،۷۶ بوده است. قدری که موضوع دریافت حق‌السهم کمرنگ گردید احداث صنعت نیز فعالیتش در زمینه ساخت واحدهای جدید کاهش یافت و فروش واحدهای انجام شده نیز دامنه انجام کارهای احداث را محدودتر کرد. متعاقباً با تخصیص اعتبارات از صندوق ذخیره ارزی برای بخش سیمان کشور با انگیزه حمایت از بخش خصوصی باعث شد که عده‌ای در صنعت وارد شوند و این احساس پدید آید که دیگر نیازی به شرکت احداث صنعت نیست.

ارزیابی‌ام به‌عنوان شخصی که بیش از حدود ۲۵ سال در خدمت صنعت سیمان می‌باشد. این است که تعدادی از این طرح‌ها بعد از گشایش و افتتاح اعتبارات اولیه، به‌دلیل عدم تجربه کافی و نداشتن منابع مالی بالاخص منابع ریالی و مسائل و معضلاتی که احتمالاً برای عده زیادی از سرمایه‌گذاران را با یک چالش عظیمی روبرو خواهد نمود و به‌جز واحدهائی مثل احداث صنعت و فارس خوزستان و یا واحدهای دیگری که در زمینه توسعه صنعت سیمان در کشور پویا و دارای تجارب کافی هستند و نمی‌توانند این طرح‌ها را به تحقق برسانند بنابراین در مورد ۷۰ میلیون تنی که برنامه‌ریزی شده مشکل خواهیم داشت.

به‌نظر من بررسی طرح‌ها قطعاً در وزارت صنایع نمودار بیان گرفتار بودن بسیاری از این طرح‌ها در چالش‌های اولیه هستند. بهتر است هولدینگ‌های توانمند مثل احداث صنعت در مورد تولیدات صنایع سیمانی کشور تجارب مفید را در اختیار سرمایه‌گذاران جدید قرار دهند. و یا در بخش‌هائی به‌صورت مشارکت یا مدیریتی ایفاء نقش کند که قطعاً مدت زمان اجراء پروژه را به‌نحو مطلوب می‌توانند کاهش دهند. صددرصد موافق هستم که بخش خصوصی در کشور تا می‌تواند در این صنعت رونق بگیرد زیرا این مسئله باعث می‌شود مسئولیت‌های دولت کاهش پیدا کند و چرخه اقتصاد بهتر بچرخد. اما طبعاً هیچ موقع نمی‌توان منکر مسائل تجربه در کشور شد تجاربی که به قیمت گرانی به‌دست آمده است. اینها باید با هم تلفیق شود. باید از تجربه احداث در طرح‌های سیمان در کشور استفاده گردد. در مورد آنچه که احداث صنعت در حال حاضر می‌تواند اجراء کند، اجراء پروژه‌های سیمان داخل کشور به هیچ وجه دچار مشکل نیست، تجربه‌ها کافی می‌باشد و پرسنل هم می‌تواند به سرعت به اهداف دسترسی پیدا کنند. تعداد زیادی از پرسنلی که در کارها با ما بودند به صنایع دیگر کشور راه پیدا کردند ولی احساس آنها نسبت به سازمانی که قبلاً در آن کار کرده‌اند همواره مثبت بوده و برگشت اینجانب به سازمان و در خدمت سیستم بودن نیز ناشی از همین احساس بوده است.

در مورد ترسیم آینده احداث معتقدم که در بخش خصوصی احداث صنعت می‌تواند با ارائه تجاربی که دارد میزان قیمت تمام شده را به مقادیر قابل توجهی تحت‌تأثیر قرار دهد و زمان پروژه را کوتاهتر کند و به سرعت بر مشکلات فائق آید. در این زمینه حتماً موفق‌تر خواهد بود. مشروط بر آن است که تعریف مشارکت با بخش خصوصی با توجه به استفاده از تجارب مشخص شود.

در مورد پروژه‌های برون‌مرزی مسئله‌ای داریم در برخی از کشورها به سبب ملاحظات سیاسی نمی‌توانیم اجراء پروژه‌هائی را عهده‌دار شویم، در بعضی از کشورهای دیگر بالعکس، زمینه بسیار وسیعی را داریم و استقبال خوبی داریم برای اجراء پروژه‌هائی که در خارج از کشور است مثل سوریه، ونزوئلا، کوبا کشورهای اسلامی منطقه نیز بسیار تمایل دارند از این پتانسیل در آنجا استفاده شود. متأسفانه در اجراء پروژه سوریه که اولیه پروژه اجرائی احداث صنعت در خارج از کشور بوده، علی‌رغم زحماتی که کشیده شد به‌نحو شایسته موفق نبودیم. امیدوار هستم این تجربه در پروژه جدید ونزوئلا استفاده شود و تا حد مقدور از این معضلات پرهیز شود، به‌نظر من مشارکت مستقیم هیئت اجرائی و هیئت‌مدیره در مورد طرح‌های برون‌مرزی می‌تواند با تعامل و مذاکرات از معضلات و مشکلاتی که در آنجا ایجاد شده، حل و فصل گردد. تجارب یکه در حمله سوریه حاصل شده می‌تواند به مدیران پروژه‌های خارج از کشور کمک کند. این پویائی را به‌دست بیاورد که انشاءاله برای طرح‌هائی مثل ونزوئلا این معضلاتی را که در طرح حما داشته‌ایم، رفع کنیم.

پیشنهاد من این است که در مجموعه، بالاخص در مورد اجراء پروژه‌های خارج از کشور احداث صنعت به سبب انجام اقدامات موردنیاز درگیر مسائل مختلف بخشنامه‌ای و ضوابط دست و پا گیر اداره‌ای بشود تا احداث بتواند این طرح‌ها را هر چه سریع‌تر برای اعتبار نظام در خارج از کشور به اتمام برساند. ما معضلات عدیده‌ای به‌دلیل مجوز اعزام مأموران دولتی به خارج از کشور را داریم. پیمانکاری مثل احداث صنعت، که درآمد حاصله از کارکرد خود را از طریق کارفرمای دیگری در کشور دیگری می‌گیرد و در این رابطه درآمدی را کسب می‌کند و به داخل کشور می‌آورد. برای مأموریت‌های خارج از کشور پرسنل موردنیاز و متخصص معضلات بسیار زیادی را دارد، ما قادر نبودیم تاکنون کلیه مجوزهای لازم را برای اعزام هیئت‌های بگیریم و در حال حاضر چندین ماه است که مأموریت‌های افراد را نمی‌توانیم انجام دهیم، زیرا ذهن صریح قانون است که به‌عنوان خطی تلقی می‌شود و این معضلات علی‌رغم اینکه مدیران از خودشان اعتبار گذاشته و دلگرمی به ما دادند و خیلی مسائل را امضاء کردند و ما را تشویق کردند، متأسفانه بسیاری از موارد برخورد مستقیمی با قانون دارد که باید در این مورد اندیشیده شود، ما هم اقداماتی کردیم، پی‌گیر بودیم، می‌خواستم خواهش کنیم اگر کسی در این زمینه می‌تواند به طرح‌های خارج از کشور مثل حماء و ونزوئلا و طرح‌های دیگری که انشاءاله در راه خواهد بود به احداث کمک کند، ضمناً دریغ نورزد زیرا در این رهگذر کمک مؤثری می‌نماید.

در مورد اینکه در برنامه توسعه زیربنائی کشور میزان افزایش سرانه سیمان چقدر در نظر گرفته شده در کنار این مسئله، سهم ما چقدر است؟ باید بگویم زمانی‌که هدف رسیدن به میزان ۷۰ میلیون تن سیمان در جمع تولید فعلی تا پایان دهه ۸۰ تا ۹۰ برنامه‌ریزی می‌گردد، مفهوم آن رسیدن به تولید هر نفر ۸۰۰ تا ۹۰۰ کیلوگرم سرانه است که احداث با تقبل پروژه‌های جدید یا اتمام پروژه‌هائی که عملاً دچار وقفه گردیده و حتی ماشین‌آلات تنها نیز وارد شده یا اشکال مشارکت یا اجراء تا اتمام می‌تواند در حدود ۳۰ میلیون تن سیمان موردنیاز کشور را عهده‌دار باشد.

در غیر این‌صورت شاهد خواهیم بود که میزان زیادی از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به منصه تولید نرسد. این مسئله‌ای است که قطعاً اتفاق خواهد افتاد آیا ما باید بگذاریم تا یک زمانی مثلاً طرحی دچار ۵ یا ۶ سال وقفه شود به سراغ آن برویم. انشاءاله وزارت صنایع که این مسئله را پی‌گیری می‌کند تا با یک خط‌کش مشخصی روشن شود تا چه زمان می‌توان اعتماد کرد به مجریانی که از این ذخایر ارزی استفاده کردند تا از آن مقطع به بعد کار به مجموعه دیگری که دارای تجربه کافی است سپرده شود حتماً ما می‌توانیم حضور فعال‌تر در صحنه‌های بین‌المللی به موازات داخل داشته باشیم. در همین رابطه برای انتقال دانش فنی تلاش‌های خود را ادامه دهیم. متأسفانه به هر دلیلی این انتقال تکنولوژی به‌درستی تحقق پیدا نکرده یا بخشی از آن عقیم مانده شاید در ارتباط با این جریان باید در بخش‌ها سیاستگذاری کلانی که توسط وزارتخانه‌های مرتبط در مورد صنایع سیمان مثل وزارت بازرگانی، اقتصاد و دارائی، صنایع و معادن تشکیل می‌شود باید احداث صنعت در آنجا حضور فعال داشته باشد و کار دیگری را که می‌توان پی‌گیری و در جهت اجراء اهداف خود در آینده طرح‌ریزی کنیم این است که GC شدن را به‌صورت کامل در اهداف خود قرار دهیم به‌نحوی که انشاءاله هر چه سریع‌تر بتوانیم این سیستم را جا بیاندازد.