خصوصی سازی و فوتبال

بحث خصوصی شدن باشگاه ها یک امر اجتناب ناپذیر است که این مساله یک سری مقدمات می خواهد که باید در هیات دولت و مراکز قانون گذاری کشور به آن پرداخته شود تا خصوصی سازی به قهرمان پروری لطمه ای وارد نکند

از سال ۸۴ که مجوز واگذاری باشگاه های ورزشی به تصویب هیات وزیران رسید و حتی کارشناسان تعیین قیمت آن هم مشخص شد، بحث خصوصی سازی در فوتبال ایران باب شد.

اما اگر نگاهی به تیم های حاضر در لیگ برتر بیندازیم به راحتی متوجه می شویم تعداد زیادی از آنها دولتی هستند; چه آنهایی که به سازمان ها، کارخانجات و شرکت های بزرگ صنعتی وابسته هستند (سایپا، پیکان، صبا باطری، مس کرمان، سپاهان، ذوب آهن، صنعت نفت، برق، راه آهن، پرسپولیس، استقلال تهران، پاس همدان، پگاه و ابومسلم) و چه آنهایی که تیم های نظامی هستند (فجر سپاسی و ملوان) بنابراین فقط دو تیم استقلال اهواز و شیرین فراز کرمانشاه خصوصی هستند که شیرین فراز نیز با مشکلات اقتصادی فراوانی دست به گریبان است.

بحث خصوصی شدن باشگاه ها یک امر اجتناب ناپذیر است که این مساله یک سری مقدمات می خواهد که باید در هیات دولت و مراکز قانون گذاری کشور به آن پرداخته شود تا خصوصی سازی به قهرمان پروری لطمه ای وارد نکند.

در ایران باشگاه ها دارایی فیزیکی ندارند و منابع انسانی و بازیکنان آنها باید قیمت گذاری شوند که به دلیل نبود استانداردهای حسابداری مناسب این وظیفه به کارشناسان رسمی و خبره دادگستری محول شده است.

تعیین کارشناسان خبره بر عهده سازمان تربیت بدنی است و قیمت گذاری هم در این مورد و به طور استثنا به این سازمان واگذار شده است.

هم اکنون با توجه به زیان ده بودن باشگاه ها امکان عرضه در بورس وجود ندارد و باید آنها را از طریق مزایده و خارج از بورس واگذار کرد. در شرایط کنونی که باشگاه های دولتی برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود با مشکلات عدیده یی روبه رو هستند، می توانند با انتشار اوراق بدون سود برای هواداران، درآمدهایی را به دست آورند.

این اوراق به قصد حمایت از باشگاه ها منتشر خواهد شد تا هواداران با خرید آن، بخشی از منابع مالی باشگاه های خود را تامین کنند.

در این مدت سود این اوراق در اختیار باشگاه ها قرار خواهد گرفت تا کمک شایانی برای تامین منابع مالی آنها انجام شود. البته اصل مبلغ اوراق در تاریخ سررسید به دارندگان اوراق بازپرداخت خواهد شد. در طول این مدت هواداران باشگاه ها سودی دریافت نخواهند کرد اما باشگاه های مورد نظر از سود وجه تامین شده از محل انتشار اوراق، نیازهای خود را تامین می کنند.

باید دقت داشت که اجرای این راهکار نیازمند یک برنامه ریزی مدون، شناخت کافی از شرایط باشگاه ها، هواداران و عوامل موثر در این زمینه است و می توان با انتشار این اوراق، هواداران را در تامین منابع مالی باشگاه ها سهیم کرد.

برای تحقق اصل ۴۴ باید کارهای زیربنایی برای خصوصی شدن صورت گیرد. باید باشگاه هایی با معنای واقعی داشته باشیم و افراد غیر دولتی برای آن پیشقدم شوند که این مستلزم سودآوری این ورزش است.

برای همین سازمان تربیت بدنی آیین نامه قبلی خصوصی سازی ورزش را تغییر داد و خیلی از موانع را برداشته تا مردم برای انجام این کار تمایل نشان دهند. در آیین نامه جدید، جهت به سمت خصوصی شدن کامل تغییر یافته است. قبل از هر چیز باید حقوق اقتصادی باشگاه ها تعریف بشود.

آنچه مثل یک چالش بزرگ فراروی باشگاه هاست، حقوق اقتصادی شان است که شامل کپی رایت، پخش تلویزیونی، تبلیغات دور زمین و تبلیغات روی لباس، فروش اجناس ورزشی با آرم باشگاه و ... است که البته بیشتر این مشکلات در بخش های غیرورزشی نیز به چشم می آید.

نکته دوم این بخش به حمایت های دولت برمی گردد. پیش بینی زمین از طریق طرح جامع شهری، وام های کم بهره و بلند مدت و ایجاد ورزشگاه ها به وسیله شهرداری ها و واگذاری آنها به باشگاه ها مهم ترین نکات هستند. این مسائل باید برطرف شوند تا به طور جدی وارد بحث خصوصی سازی شد. در غیر این صورت ممکن است خصوصی سازی عواقب منفی بر جای بگذارد.

سازمان تربیت بدنی می تواند با تشکیل اتاق فکر و با همکاری کمیته ملی المپیک، فدراسیون فوتبال، فراکسیون ورزش مجلس و کارشناسان در ارتباط با بسترسازی آن لوایحی را تصویب کند تا همه چیز با یک برنامه اساسی پیش برود.

درآمدزا نبودن تیم ها بزرگ ترین مانع برای خصوصی شدن است. به هر حال خصوصی شدن یک شمشیر دو لبه است که نباید بی گدار به آب زد.

باید به بخش خصوصی اولا اعتماد کرد و ثانیا تا جایی که امکان دارد حمایت کرد تا به صورت مرحله به مرحله کلیه باشگاه های فوتبال خصوصی شوند. اگر کار به دست بخش خصوصی باشد، فوتبال درآمدزا می شود، چون بخش خصوصی برایش مهم است که وقتی هزینه می کند درآمد هم کسب نماید.

دولت به جای اینکه هزینه کند، این پول ها را به عنوان وام در اختیار تیم ها قرار دهد تا ساختار باشگاهی ایجاد کند. همان طور که ترکیه در دوران تورگوت اوزال وام های کلان ۱۰-۱۵ساله به تیم ها داد تا آنها ساختار باشگاهی برای خود به وجود بیاورند و کم کم تولید درآمد کرده و برای بازپرداخت وام ها اقدام نمایند.

ما می توانیم از تجربه کشورهای دیگر در واگذاری فوتبال به بخش خصوصی استفاده کنیم. بنابراین باید گفت برای پیشرفت باشگاه ها باید به خصوصی سازی روی آورد که این امر مستلزم تشکیل اتاق فکر است.

نویسنده : عباس محتشمی